Een pintje kan toch geen kwaad? Drie effecten van alcohol op jongeren

Ik wind er geen doekjes om: alcohol is een drug. Punt. Nochtans is het sociaal helemaal aanvaard als je zegt dat je regelmatig een glas drinkt. Alcohol kan, zoals veel andere drugs ernstige fysieke gevolgen hebben. Doordat de impulscontrole voor je 25ste nog niet helemaal ontwikkeld is, loopt een jongere het gevaar dat hij vaak over zijn grenzen gaat. 

Er komt gelukkig stilaan een kentering in hoe we als maatschappij naar alcohol kijken. In Nederland is de minimumleeftijd voor alcoholgebruik naar 18 jaar opgetrokken, in de VS ligt die zelfs op 21 jaar. In België mag er aan jongeren onder de 16 jaar geen alcohol geschonken worden. Concreet wil dat zeggen dat wie jonger is dan 16 geen alcohol mag bestellen op café. Voor wie al 16 is, maar nog geen 18, is de wet in België soepeler: sterkedrank blijft verboden, maar bier of wijn is wel toegelaten. 

Waarom is alcohol zo gevaarlijk? Het komt vrij snel in je bloed terecht en verspreidt zich zo door je lichaam. Na een tiental minuten bereikt alcohol je hersenen en begin je de eerste effecten te voelen. Deze zijn zowel lichamelijk, psychisch als sociaal van aard. 

1. Lichamelijke effecten

Alcohol beïnvloedt de kleine hersenen direct. Ons evenwichtsorgaan zit daar, en dat verklaart de bewegingsproblemen die mensen soms hebben als ze dronken zijn. Je gaat moeilijker praten en bepaalde remmingen vallen weg, waardoor je mogelijk dingen doet waar je later spijt van krijgt. En dan hebben we het nog niet gehad over de ellende ná overmatig drinken: denk aan een stevige kater met hoofdpijn, nadorst en misselijkheid. Hoofdpijn krijg je door uitdroging (net als dorst), maar ook door de giftige stoffen die de lever produceert als ons lichaam de alcohol afbreekt. Je bloedvaten zetten uit door alcohol – ook in en rond de schedel – wat voor nog meer hoofdpijn zorgt. Misselijkheid is een gevolg van de zuurproductie in je maag. 

Ben je erg dronken , dan kun je een black-out krijgen: je herinnert je niets of slechts fragmenten van wat er is gebeurd. Ook dan is er sprake van een vergiftiging die de hersenwerking verstoort. Informatie van het kortetermijngeheugen wordt niet meer doorgegeven aan het langetermijngeheugen.

Als je regelmatig veel alcohol drinkt, kunnen je hersenen onherstelbare schade oplopen. Uit onderzoek bleek bijvoorbeeld dat de hippocampus van jongeren met alcoholproblemen kleiner is dan die van jongeren die niet drinken, en dat die eerste groep ook minder witte stof (myeline) in de hersenbalk  (die de twee hersenhelften met elkaar verbindt) heeft. Myeline zorgt voor een goede prikkelgeleiding tussen de zenuwcellen. De kleinere hippocampus en minder witte stof hebben dus een negatieve invloed op geheugen en denken.

Opvallend is dat alcohol iets anders lijkt in te werken op de hersenen van jongeren dan op die van volwassenen. Waar volwassenen eerder slaperig worden van alcohol, werkt dat bij jongeren vaak niet zo. Het is belangrijk om jezelf te leren kennen (en vooral je valkuilen), zodat je weet wat alcohol bij jou teweeg brengt en wanneer je een grens overschrijdt . 

2. Psychische effecten

Alcohol versterkt depressieve gevoelens. Ook al lijken je sombere gevoelens te verdwijnen als je alcohol drink, dit heeft enkel een effect op korte termijn. Op lange termijn zal alcohol de sombere gevoelens versterken en zelfs uitlokken. 

Daarnaast stelt alcohol ook je vaardigheden om je impulsen onder controle te houden zwaar op de proef. Als je dronken bent, zul je gevoelens sneller uiten. Wie boos is, zal dat sneller en heftiger tonen, wat de kans op ernstige verbale of fysieke agressie doet stijgen. Veel conflicten die uitlopen op geweld hebben vaak alcohol als gemeenschappelijke basis: denk aan huiselijk geweld, seksueel grensoverschrijdend gedrag, caféruzies, verkeersagressie, hooliganisme en het zogenaamde zinloze geweld.

Angst is een onderdeel van ons leven en heeft als functie ons te waarschuwen of zelfs te beschermen in bedreigende situaties. Maar soms weten we ons geen raad met angst en dan lijkt alcohol een oplossing, want alcohol verdooft. Toch lost alcohol op langere termijn niets op. Net zoals bij depressieve gevoelens kan het je angst versterken. Een betere manier is om je angsten aan te pakken. Je kunt er beter mee leren omgaan dan te proberen ze te vermijden, want dan komen angsten juist als een boemerang terug. 

3. Sociale effecten

Veel jongeren gedragen zich socialer als ze gedronken hebben. Ze worden vrolijk en uitbundig, zijn licht ontremd. Dat kan leuk en gezellig zijn. Maar ook hierbij zijn er valkuilen. Een vlotte babbel is tof, maar oeverloos gepraat niet. Zelfverzekerd zijn is leuk, maar verbaal agressief of arrogant uit de hoek komen niet.

Alcohol laat je uit je bol gaan. En dat kan heel leuk zijn, maar er is ook een keerzijde als je overdrijft. Zeker als er sprake is van peer pressure, de druk van de groep  kan dit leiden tot onverantwoord gedrag. Het resultaat kan een ' explosieve cocktail ' zijn.