Hoe weet je of je kind er klaar voor is om zelfstandig naar school of hobby te fietsen?

Toch komt vroeg of laat het moment dat je je afvraagt: Is mijn kind er klaar voor om alleen naar school of de hobbyclub te fietsen?

Wanneer kan een kind risico’s inschatten?

Deskundigen zijn het erover eens dat kinderen jonger dan acht zich niet in alle veiligheid alleen kunnen verplaatsen. Op die leeftijd zijn kinderen namelijk nog niet in staat om alle risico’s van het verkeerd te begrijpen én juist in te schatten. Bovendien kunnen ze slechts aan één ding tegelijk aandacht besteden: ze zullen bijvoorbeeld impulsief de straat oversteken, zonder rekening te houden met aankomende voertuigen. Daarnaast zijn ze niet in staat om de afstand en de snelheid van voertuigen juist in te schatten, en hebben ze alleen aandacht voor wat zich vóór hen afspeelt, niet voor wat zich náást hen afspeelt. 

Volgens een studie van het Zwitsers bureau ter voorkoming van ongevallen worden kinderen zich pas vanaf acht jaar bewust van de gevaren rondom hen, en pas vanaf ongeveer elf jaar zijn ze in staat om de gevaren in het verkeer juist in te schatten. Toch verschilt dit sterk per kind. Waar de één al vroeg een goed gevoel heeft voor gevaarlijke situaties, kan een ander nog lang impulsief reageren.

Een paar signalen dat je kind steeds beter risico’s kan inschatten:

• Het kijkt automatisch naar links én rechts voor het oversteken.
• Het wacht op jouw teken, in plaats van meteen te gaan.
• Het merkt op wanneer een auto harder rijdt of dichterbij is dan verwacht.
• Het begrijpt afspraken zoals “bij rood stop je altijd, ook al lijkt de weg leeg”.

Hoe schat je de stuurvaardigheid van je kind in?

Naast inzicht in het verkeer is ook fietsvaardigheid belangrijk. Een kind moet zijn fiets goed onder controle hebben, zeker in onverwachte situaties. Let hierbij op:

• Kan je kind met één hand fietsen om richting aan te geven?
• Kan je kind achter zich kijken zonder uit te wijken? 
• Remt het op tijd en gecontroleerd, ook bij nat wegdek?
• Houdt het de fiets recht bij opstappen, afstappen en stoppen?
• Kan je kind vlot uitwijken voor een plotselinge hindernis?
• Is het zich bewust van gevaarlijke situaties, zoals de befaamde dode hoek bij vrachtwagens of bussen? 

Dit soort vaardigheden zijn essentieel voordat een kind alleen de weg op gaat.

Samen oefenen: de beste voorbereiding

Zelfstandig fietsen komt stap voor stap. Een goede aanpak is om routes eerst samen te oefenen. Kies de weg naar school of sportclub en fiets die regelmatig samen. Wijs je kind op lastige punten, zoals drukke kruispunten of plekken met slecht zicht. Laat je kind daarna steeds meer zelf beslissen, terwijl jij een oogje in het zeil houdt. 

Tip: maak afspraken voor onderweg, zoals altijd stoppen bij een bepaald kruispunt of een herkenningspunt waar je even samen afspreekt.

Na verloop van tijd kan je je kind eens alleen laten proberen, maar respecteer daarbij deze volgorde: tonen – samen doen – waarnemen – alleen laten doen.

Factoren om rekening mee te houden

Niet alleen de leeftijd en fietsvaardigheid zijn bepalend. Houd ook rekening met:

• De route: is die druk, overzichtelijk of juist vol lastige kruispunten?
• Het karakter van je kind: is het snel afgeleid of juist heel bedachtzaam?
• De omgeving: zijn er veilige fietspaden of is het een drukke baan met veel verkeer?

Conclusie

Er is geen vastgestelde leeftijd waarop ieder kind klaar is om alleen naar school of de hobby te fietsen. Het hangt af van een combinatie van de route en de omgeving en het verkeersinzicht, de stuurvaardigheid en het karakter van je kind. Door samen te oefenen en goed te observeren, krijg je als ouder het beste beeld van wat je kind al kan – en waar nog wat begeleiding nodig is.

Bronnen: politie.be, Nieuwsblad, VSV Veilig Verkeer