Monsterlijke microben: de meest voorkomende virussen en hoe je ze aanpakt

Wil je graag meer weten over EHBO bij baby's en jonge kinderen? In onze Mama Baas Plus MASTERCLASS ‘EERSTE HULP BIJ KLEINE KINDEREN (EHBK)’ geeft dr. Sofie Vanderoost een basiscursus eerste hulp bij ongevallen bij kinderen. In de verschillende modules legt ze je uit wanneer je best naar de dokter gaat, wat je doet als je kindje iets verkeerds heeft ingeslikt, wat het verschil is tussen verslikken en verstikken, hoe je moet reanimeren … Alle kleine én grote dingen komen aan bod in deze basiscursus EHBK.

1. Verkoudheid aka snottebellenfestijn

In ongeveer 15 % van de gevallen is koorts het eerste teken van een beginnende verkoudheid. Bij kleine kinderen is de koorts vaak hoger: 39 tot 40 °C is best mogelijk. De derde dag van de verkoudheid gebruik je de meeste zakdoeken. Zorg voor een flinke voorraad, want neusloop en neusverstopping zijn dan op hun hoogtepunt!

De eerste drie dagen van een verkoudheid zijn de ergste. Daarna verminderen de symptomen en de koorts spontaan. Hoera! De neusloop maakt plaats voor gekleurd (geelgroen) slijm en is minder waterachtig. Antibiotica zijn niet nodig. 75 % van de verkouden kindjes heeft nog symptomen (hoesten en/of neusklachten) na tien dagen. Dat is ook perfect normaal.

Een zakdoek vol tips:

1. Het lichaam lost het meeste zelf op. Gelukkig maar!
2. Veel liefde en verwennerij helpt.
3. Tot voor kort werd een lauw bad aangeraden, maar studies tonen aan dat dit geen positief effect heeft.
4. Gun je kind voldoende rust en laat het regelmatig drinken, zeker wanneer het koorts heeft.
5. Zorg voor lichte maaltijden. Géén fastfood op het menu!
6. Bij goed weer mag je kind gerust eens naar buiten als zijn algemene toestand dit toelaat. Houd het wel rustig. Lichte beweging bevordert het afkoelingsproces.
7. Kleed de stakkerd niet te warm aan en wikkel hem niet in oneindig veel dekens. Zo kan je kind beter zweten, waardoor het lichaam sneller afkoelt.
8. Zorg dat de temperatuur in de slaapkamer rond 20 °C schommelt en de vochtigheidsgraad tussen de 50 en 60 %. Vooral in de winter is de lucht in huis vaak droog. Zet een bakje met water op de verwarming en ventileer de kamers overdag voldoende door het raam open te zetten.
9. Zet een wieg of de zetel niet vlak bij de verwarming. 
10. Spoel de neus met een zoutwateroplossing. Zo bevochtig je de slijmvliezen waardoor de trilhaarfunctie zich herstelt. Je verbetert bovendien de neusdoorgang door het vastzittende slijm te verdunnen en weg te spoelen. Ook bij droge neusslijmvliezen of droge kamerlucht kunnen een paar druppels ‘s avonds wonderen doen om een betere nachtrust te garanderen.

2. Buikgriep

Deze wil je liever niet in huis, maar met kleine kinderen komt die onvermijdelijk weleens aankloppen. Buikgriep kan veroorzaakt worden door een besmettelijk virus, zoals het rotavirus/adenovirus, of door een bacterie zoals Salmonella/Shigella of een parasiet (Giardia Lamblia).

Deze engerd komt het vaakst voor tussen oktober en mei en beleeft een piek tussen januari en maart, door de seizoensgebonden rotavirusinfecties. De symptomen … tja, die ken je maar al te goed: braken, (vooral waterige) diarree, koorts en buikpijn.

De belangrijkste complicatie van diarree en/of braken is uitdroging of dehydratatie. Kleine kinderen drogen sneller uit en hebben daarom nood aan extra vocht en elektrolyten. Bij koorts geef je bij voorkeur alleen paracetamol volgens het lichaamsgewicht. Laat je kind veel drinken, als het kan een ORS-oplossing (10 ml/kg lichaamsgewicht) na elke diarree- en/of braakepisode. Frisdranken (ook platte cola of appelsap) houd je beter weg!

Alleen een dokter kan beslissen of er nog geneesmiddelen (bijvoorbeeld medicatie die snel de diarree stopt en de werking van de darmen herstelt) nodig zijn. Het is aangeraden om voor elk kind jonger dan 2 jaar met ernstige diarree of gastro-enteritis, al dan niet gepaard met braken, de arts te raadplegen. Als je kindje zowel koorts heeft en braakt als diarree heeft, kan uitdroging snel optreden (mogelijk nierfalen). Bij bloed in de stoelgang moet je altijd medisch advies inroepen.

Laat je kindje vooral eten waar hij of zij zin in heeft. Alleen zoetigheid en laxerende voeding (pruimen, vette eetwaren) moet je tijdelijk mijden.

3. Oorontsteking

Voor mama en/of papa staat een oorontsteking vaak gelijk aan een ‘helse’ nacht en voor je kind aan een ‘helse’ pijn. Een oorontsteking komt vaak erg snel opzetten. Soms zo snel dat je er echt door wordt overvallen. Zonder enige waarschuwing dus.

Maar vaak zijn er toch wel wat tekenen van tevoren. Meestal zijn kinderen al een beetje verkouden of hebben ze wat keelpijn.

Jonge kinderen kunnen ‘oorpijn’ niet benoemen. Zuigelingen en peuters zijn meestal niet te genieten als hun oor pijn doet. Ze zijn onrustig, vooral ’s nachts, hun eetlust kan verminderd zijn, ze hebben diarree of beginnen te braken. Peuters en kleuters klagen vaak over ‘buikpijn’. De diagnose wordt gemakkelijker naarmate je kind ouder wordt. Dan klaagt het over oorpijn en hoort het mogelijk ook minder goed. Vaak is je kleintje prikkelbaar en wil het niet gaan liggen.

Een oorontsteking kan gepaard gaan met koorts. Een acute middenoorontsteking is pijnlijk, maar onschuldig en geneest spontaan in minstens 85 % van de gevallen, zonder antibiotica. De pijn is meestal goed onder controle te houden met voldoende pijnstilling, vooral ’s avonds.

Oordruppels helpen het genezingsproces niet vooruit. De druk zit namelijk achter het trommelvlies. Eventueel kan je xylocainedruppels toedienen (die werken louter pijnstillend) om het trommelvlies wat te ‘verdoven’.

Bij een oorontsteking verzamelt er zich etter achter het trommelvlies waardoor je kind tijdelijk minder goed kan horen. Het gehoorverlies kan enkele weken aanslepen. Tot twee weken daarna heeft nog 70 % van de kinderen een gehoorverlies van 30 dB of meer. Houd daar rekening mee.

Normaal worden er geen antibiotica voorgeschreven, maar er zijn natuurlijk altijd gevallen waarin dat wel aangeraden is. Dit kan enkel je dokter beslissen (altijd in overleg met de ouders en afhankelijk van de situatie).

4. Windpokken

Zowat alle kinderen gaan erdoor: windpokken, de ziekte vooral gekenmerkt door jeukende blaasjes. Meestal krijgt een kind de ziekte in de winter of in de vroege lente. Eens je de windpokken hebt gehad, ben je levenslang immuun.

Windpokken zijn zeer besmettelijk. Heeft een van je kindjes het zitten, dan kan je er bijna zeker van zijn dat de anderen volgen als ze nog nooit besmet werden. Je kind kan niet naar de opvang of school gaan zolang niet alle blaasjes zijn opgedroogd of vroegste zes dagen na het verschijnen van de eerste blaasjes.

Op zich zijn windpokken een onschuldige virale infectie en hebben antibiotica geen zin. Voor de blaasjes wordt er meestal een uitdrogende lotion voorgeschreven en, in geval van veel jeuk, ook jeukstillende medicatie. Geef in geval van koorts, geen ibuprofen (Nurofen), maar alleen paracetamol. Onderzoek in het Belgisch Centrum voor Geneesmiddelenbewaking wees uit dat behandeling met ontstekingsremmers (ibuprofen) het risico op ernstige huidcomplicaties verhoogt.

Belangrijk is om voldoende te blijven drinken om uitdroging te voorkomen. Om littekenvorming te vermijden (door het openkrabben van de blaasjes) houd je de nagels van je kind het best kort. Stop je kind liever niet in bad zolang het blaasjes heeft. Bij pijnlijke blaasjes in de mond kan een ijsje/koude drank de pijn wat verzachten.

5. De vijfde ziekte

Je kindje is niet helemaal in z’n gewone doen, wat uit de haak, maar je kan er niet meteen de vinger op leggen wat er nu precies scheelt. Dan zou het weleens de zogenoemde vijfde ziekte kunnen zijn. Het is een kinderziekte die voorkomt bij kinderen tussen vier en tien jaar. Ze wordt veroorzaakt door een virus en komt vooral voor in de late winter of vroeg lente.

Het goede nieuws: je kind voelt zich vaak niet echt ziek. Symptomen zijn: lichte koorts en jeuk, rode wangen met grillige, rozerode vlekjes; nadien breidt de huiduitslag zich uit naar de ledematen (aanvankelijk rode vlekken, later komen er bultjes bij). De symptomen houden 3 tot 7 dagen (vooral de huiduitslag) aan. Daarna verdwijnen ze spontaan.

De uitslag kan nog een paar keer terugkeren (tijdelijk) in de daaropvolgende weken, zoals bij warmte, koude, stress en inspanningen.

Rust en eventueel paracetamol tegen de koorts volstaan om je kindje te behandelen. Je hoeft je kind ook niet per se af te zonderen. Het virus is enkel besmettelijk tijdens de incubatieperiode, als er nog geen symptomen zijn. Als je kindje huiduitslag heeft, kan het met andere woorden de vijfde ziekte niet meer doorgeven. Voelt het zich goed genoeg, dan mag het dus gewoon naar school.

En nog goed nieuws: eens je kindje de vijfde ziekte heeft gehad, is het er levenslang tegen beschermd.

Blijf je kindjes (en jezelf) wapenen

Vreemde indringers en vieze beestjes kan je onmogelijk buiten houden. Da’s onbegonnen werk. Maar extra wapenen tijdens de herfst en winter is geen overbodige luxe.

Gezonde maaltijden, met veel groenten en fruit. Kom maar binnen, vitamines! Normaal zit alles wat je kind nodig heeft in een gezonde, evenwichtige voeding. Maar als je kindje om de een of andere reden onvoldoende binnenkrijgt, dan kunnen wat extra vitaminen en mineralen wel ondersteuning bieden wel helpen.

Ook jonge kinderen kunnen zo’n extra duwtje in de rug gebruiken. Je kan de natuurlijke weerstand mee helpen ondersteunen met zogenaamde micronutritie. Alle essentiële vitamines en mineralen (vitamine D, vitamine C, selenium …) om de weerstand te ondersteunen in 1 tabletje. Makkelijk!

Een combinatie van vitamines en mineralen kan tijdens deze periode van donkere dagen nuttig om jouw weerstand als ouder ook mee te helpen ondersteunen.

* Deze blog is tot stand gekomen in samenwerking met onze partner Metagenics. Meer info over ons advertentiebeleid vind je hier.