Als je kind hoogbegaafd is: uitdagingen in de opvoeding

Hoogbegaafde kinderen denken vaak sneller en complexer. Hun hoofd staat nooit stil: ze stellen eindeloze vragen, verzinnen creatieve oplossingen en zien verbanden die volwassenen soms pas later begrijpen.

Maar het zit niet alleen in hun hoofd. Ze voelen ook intenser. Een compliment kan hen doen stralen, terwijl een kleine onrechtvaardigheid hard binnenkomt. Vaak leggen ze de lat hoog voor zichzelf.

Daarnaast hebben ze een sterke drang naar zelfstandigheid. “Ik doe het zelf!” klinkt vaak, soms veel vroeger dan je verwacht.

Hoogbegaafdheid gaat dus niet alleen over slim zijn. Het gaat over kinderen die de wereld dieper en intenser beleven, met hoofd en hart.

Opvoeden van hoogbegaafde kinderen

En dan komt natuurlijk de grote vraag: hoe voed je zo’n kind op? Want een kind dat tien stappen vooruitdenkt, emoties intens beleeft en alles in vraag stelt… dat kan behoorlijk pittig zijn in de dagelijkse praktijk.

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak andere noden dan hun leeftijdsgenootjes. Ze zijn sneller toe aan uitdagende gesprekken, hebben soms weinig geduld met “gewone” uitleg en kunnen eindeloos blijven doorvragen. Tegelijk hebben ze net veel houvast nodig bij emoties die hen overspoelen of bij teleurstellingen die extra hard binnenkomen.

Opvoeden van een hoogbegaafd kind vraagt dus om balanceren: genoeg vrijheid geven om hun nieuwsgierigheid te voeden, maar ook duidelijke grenzen stellen om hen veiligheid te bieden. Het is vaak zoeken naar dat evenwicht – en ja, dat is soms best wel vermoeiend. Maar het is ook ongelooflijk mooi om te zien hoe deze kinderen, met de juiste steun, helemaal tot bloei kunnen komen.

Lore Dewulf weet dat als geen ander. Toen ze met haar moeder over haar boek sprak, kwamen onvermijdelijk herinneringen aan haar eigen jeugd naar boven. Ze groeide op in een tijd waarin hoogbegaafdheid nog niet benoemd werd. Haar moeder zei ontroerd: “Als we dat geweten hadden, hadden we waarschijnlijk dingen anders gedaan.” Voor Lore was dat geen verwijt, maar een ontroerende erkenning. Haar ouders deden wat ze konden met de kennis van toen. Toch vroeg haar moeder zich vaak af waarom het bij andere gezinnen makkelijker leek te gaan en waarom andere kinderen meer meegaand waren.

Diezelfde vragen hoort Lore vandaag in haar praktijk in Gent, waar ze hoogbegaafde kinderen en volwassenen begeleidt en onder andere begaafdheidsonderzoeken afneemt. Ouders geven daar vaak aan dat opvoeden van een hoogbegaafd kind bijna altijd intens en veelvragend voelt.

Precies daarom schreef ze in haar boek Hoogbegaafd zijn een uitgebreid hoofdstuk over opvoeden, met inzichten én praktische handvatten. Maar ook de andere hoofdstukken zijn waardevol voor ouders van hoogbegaafde kinderen: over identiteit, persoonlijke groei, vriendschappen en meer.

Vanuit die praktijkervaring weet Lore goed welke vragen en zorgen bij ouders telkens terugkomen. Op basis daarvan bundelde ze een aantal concrete opvoedingstips die voor veel gezinnen herkenbaar zullen zijn.

Doorbreek de cultus van de moeiteloosheid

Veel hoogbegaafde kinderen ontdekken al jong dat dingen hen makkelijk afgaan. Ze lezen vroeg, rekenen sneller of pikken muzieknoten op alsof het vanzelf gaat. Dat voelt als een cadeautje, maar er zit ook een valkuil in: ze leren dat “goed zijn” gelijkstaat aan “zonder moeite kunnen”.

En dan komt het moment dat iets niet meteen lukt. Paniek. “Ik kan dit niet!” Terwijl het eigenlijk gewoon oefenen vraagt. In plaats van uitdaging aan te gaan, haken ze soms af: huiswerk wordt uitgesteld, moeilijke taken vermeden of ze tonen pas iets als ze er honderd procent zeker van zijn. Zo houden ze het idee van moeiteloosheid in stand, maar leren ze niet omgaan met echte groei.

Als ouder kan je helpen door niet alleen de resultaten te prijzen, maar vooral de inspanning. Benoem dat fouten maken normaal is en dat leren juist gebeurt wanneer iets níét vanzelf gaat.

Herkenbaar voorbeeld? Je kind maakt vlot vijf sommen en loopt vast bij de zesde. Boos blad wegduwen, misschien zelfs tranen erbij. In plaats van het snel voor te doen, kan je zeggen: “Dit is er eentje om even op te oefenen. Dat betekent dat je brein nu net iets nieuws aan het leren is.” Zo leert je kind dat moeite doen geen teken van falen is, maar gewoon deel van groeien.

Tip: zoek gelijkwaardigheid in je opvoeding

Veel ouders van hoogbegaafde kinderen herkennen het: je wil duidelijkheid geven, maar tegelijk wil je ook niet alles beslissen in hun plaats. Hele vrijheid geven werkt niet, maar alles opleggen evenmin. Het is voortdurend balanceren.

Wat helpt, is grenzen bieden én tegelijk echt luisteren naar je kind. Laat merken dat wat hij of zij denkt en voelt even belangrijk is als wat jij vindt. Dat betekent niet dat je kind de baas wordt – jij blijft degene die de knopen doorhakt – maar wel dat zijn stem meetelt.

Herkenbaar voorbeeld? Je kind wil ’s avonds niet naar bed: “Ik ben nog helemaal niet moe!” In plaats van meteen “jawel, naar boven” te roepen of alles los te laten, kan je uitleggen waarom bedtijd nodig is en een compromis maken: nog tien minuutjes lezen, daarna slapen. Zo voelt je kind zich gehoord, en blijft er toch structuur.

Als kinderen ervaren dat hun stem ertoe doet, geeft dat vertrouwen en rust. Voor hen én voor jou.

Informeer je als ouder en geef je kind een herkenbaar kader

Veel ouders van hoogbegaafde kinderen herkennen het wel: een kind dat eindeloos blijft doorvragen, regels in twijfel trekt of in tranen uitbarst om iets wat voor anderen klein lijkt. Vaak gaat dat samen met een sterke drang naar zelfstandigheid, een kritisch oog en een opvallend moreel besef. Dat zijn signalen die passen bij hoogbegaafdheid. Het woord klinkt soms elitair of eng, maar eigenlijk gaat het niet enkel over slim zijn – het gaat over intens denken, voelen en beleven.

Door je te verdiepen in wat hoogbegaafdheid echt betekent, ga je het gedrag van je kind beter begrijpen. Dat maakt het opvoeden vaak minder zwaar. Het helpt ook om er samen woorden aan te geven. Je hoeft het woord “hoogbegaafd” niet per se te gebruiken: simpele termen zoals “snelle denker”, “diepe denker” of “iemand die veel voelt” kunnen al veel doen. Zo begrijpt je kind zichzelf beter, voelt het zich gerustgesteld en groeit het met meer zelfvertrouwen.

Meer weten?

Wil je meer lezen over hoe je je hoogbegaafde kind kan begrijpen en ondersteunen? In haar boek Hoogbegaafd zijn deelt Lore Dewulf haar inzichten en praktijkervaring, met herkenbare verhalen en concrete tips voor ouders. Je kan een gesigneerd exemplaar bestellen via haar website www.loredewulf.be, of het boek vinden in de boekhandel.