Help, mijn kind doet dingen waarover ik me schaam!

Wat is normaal en hoe ga je ermee om?

Wat doe je dan als ouder op zo’n moment? Hoe kan je het gedrag van je dochter of zoon op dat moment in goede banen leiden? Is dit in de eerste plaats een gedrag dat je kan verwachten van je zoon of dochter of is je kind abnormaal? We hebben dan wel de mond vol van openheid rond seksualiteit in de ruime zin van het woord, maar als het erop aankomt, vinden we het nog altijd moeilijk om daarover ervaringen met elkaar te delen.

'Mijn collega en ik waren hier gisteren bezig over een nogal speciaal onderwerp. Onze oudste kindjes zijn allebei 3,5 en durven wel eens 'met zichzelf' spelen. We vroegen ons eigenlijk af hoe het precies zit met masturbatie bij kinderen. Wat is normaal en hoe ga je daar het best mee om?' Marie

Ontdekking van eigen lichaam

Om antwoorden te vinden op die vragen, grijpen we terug naar de voorvader van de psychologie en ontwikkelingspsychologie. We hebben altijd heel lacherig gedaan over de stellingen van die Oostenrijkse arts, Freud genaamd. Freud verklaarde heel veel zaken vanuit een verlangen naar lustbeleving. Ook in de kindertijd speelt seksualiteit volgens Freud een grote rol. Als we naar de leeftijdsfasen kijken, dan zien we tot aan de kleuterleeftijd, volgens Freud, een lustbeleving op verschillende domeinen. Lustbeleving via de mond, anus en genitaliën volgen elkaar op. Uiteraard moeten de stellingen van Freud gezien worden in de tijdsgeest waarin hij toen leefde. Het was not done te spreken over seksualiteit in een puriteinse periode. Freud brak een lans met de heersende normen en maakte bespreekbaar wat zelfs in gedachte een zonde was.

Toch zit er wel enige waarheid in die theorieën van Freud. Het is wel degelijk zo dat lustbeleving tot en met de kleuterleeftijd in de ontwikkeling van een kind een rol spelen. Het is dus helemaal niet abnormaal dat een kind zonder gêne met zijn piemeltje zit te spelen of zit te wiebelen. Net zoals een kind de wereld ontdekt, ontdekt het ook het eigen lichaam en alle geneugten die eraan vasthangen.

Het kan niet op eender welk moment gebeuren

Wat ons verontrust is vooral de omstandigheden waaronder dit gebeurt. Het past nu eenmaal niet altijd om op eender welk moment genot te beleven.

'Onze zoon is nu bijna 2 jaar en sinds hij de tut niet meer wil (wel, hij wil alleen babytutjes, die hij dan steeds stukbijt, dus hij krijgt er geen meer: hij houdt de 'grote jongenstutjes' in zijn hand als hij gaat slapen), heeft hij echt veel meer behoefte aan knuffelen. Maar dat knuffelen lijkt steeds meer op 'paardje rijden' zodat we eerder spreken van 'de bevruchting van de teddybeer'. Het lijkt iets seksueels en ter vervanging van het tutteren.
Moeten we dit afremmen of gewoon toelaten?' Katrien

'Elien begon op haar 1,5 jaar te wiebelen in de autostoel. Eerst dachten mijn man en ik dat het was omdat de autoriem haar hinderde, maar ze begon het ook te doen op de bank, op de grond... In het eerste kleuterklasje sprak de juf ons erover aan, weliswaar helemaal niet op een aanvallende manier of zo. Maar blijkbaar deed ze het ook regelmatig in de klas. Uit stress, dat zagen we wel, het was haar manier om even te ontsnappen aan de drukte rondom haar... Ze deed het ook soms in winkels, en daar hebben we de grens getrokken. Als ze wou 'wiebelen', dan moest ze dat maar doen als ze alleen was op haar kamer. Uiteindelijk ging ze dat dan nooit echt doen, maar ze begreep op den duur wel dat ze dat niet zomaar overal kon doen... Soms was het echt lastig om ons geduld te bewaren, maar we wilden haar ook geen trauma opzadelen natuurlijk...' Fran

Hier speel je als ouder dan weer een belangrijke rol. Een kind moet leren dat dit niet in alle omstandigheden kan. Het is goed als ouder je kind te wijzen op wanneer dit kan en niet kan. Doorgaans tolereren we dit niet in het openbaar. Het is belangrijk dat een kleuter leert dat dergelijk gedrag enkel kan als hij/zij alleen is. Door aan een kind de boodschap te geven dat dit gedrag wel kan op de kamer of op een plaats waar het kind alleen is, leert het kind dat dit gedrag kan onder bepaalde condities. Zo geef je aan dat je dit gedrag niet afkeurt, maar dat het niet onder alle omstandigheden kan. 

Lagere schoolleeftijd: andere interesses

De interesse in genot valt weg eens een kind in de lagere schoolleeftijd zit. Andere zaken treden nu op de voorgrond. Een kind heeft meer interesse in het leren van nieuwe vaardigheden en in het opdoen van kennis. Pas als de hormonale veranderingen optreden, zie je de seksuele interesse terug opflakkeren.

Door op een natuurlijke manier in te spelen op de seksuele interesse van kinderen op peuter- en kleuterleeftijd, leg je de basis voor een natuurlijke seksuele interesse tijdens de puberteit.

Het lijkt dan wel heel onnatuurlijk dat dit bij kleine kinderen voorkomt, uiteindelijk is het een heel normaal fenomeen binnen de ontwikkeling van kinderen.

Het wordt wel een probleem als kinderen na herhaaldelijk erop gewezen te worden het gedrag nog steeds stellen in sociale situaties waarin dit niet kan. Blijft het gedrag aanhouden, dan is het goed dit eens aan te kaarten bij de huisarts of pediater.