Het is een methode die in de psychotraumatologie arousal management wordt genoemd (bron: psychotraumatologe en -therapeute Heidi Pieters). Arousal staat voor spanning en alertheid. De mate van arousal bepaalt hoe je kunt reageren op je omgeving, want het heeft namelijk een impact op allerlei processen in je lichaam, zoals je hartslag en bloeddruk. Doorheen de dag varieert de hoogte van arousal in je lichaam, als in een golfbeweging.
Het ideale is de ‘optimale’ arousal, waarbij je je in je window of tolerance begeeft: dat is het raampje waarbinnen we stress kunnen verdragen. Bij hyperarousal is er te veel arousal, bij hypoarousal te weinig.
Hoe werkt dat? Onze hersenen bestaan eenvoudig gezegd uit drie delen:
- Een reptielenbrein (of lichaamsbrein): het oudste deel van ons brein dat we delen met de lagere diersoorten zoals de reptielen en dat alle automatische functies in ons lichaam regelt, zoals hartslag, bloeddruk, vertering …
- Een zoogdierenbrein (of emotioneel brein): dit deel delen we met de hogere diersoorten zoals de zoogdieren. Hier worden de emoties geregeld. Het regelt ook onze reacties om te overleven bij dreiging en gevaar.
- Het mensenbrein (of denkende brein): het jongste en meest ingewikkelde deel van ons brein. Het zorgt voor het verwerken van informatie, zoals denken, plannen, keuzes maken, praten …
Als er te veel arousal is, kan je mensenbrein niet meer goed functioneren en val je terug op je zoogdierenbrein of reptielenbrein.
Kort gezegd: we zijn allemaal wonderlijke biologische wezens en bouwen elke dag opnieuw stress op in ons lichaam, stress die ook voldoende moet worden geventileerd, anders beland je onder of boven je groene zone, boven je window of tolerance of ‘raampje’ waarbinnen je wel stress verdraagt. Je hangt dan letterlijk uit je raam.
- Bij een gevaar of een dreiging belanden je hersenen in een staat van hyperarousal en neemt je zoogdierenbrein het over van je mensenbrein: er is geen tijd om na te denken, tijd voor actie! In de oertijd was dat systeem superhandig, want hé, er zal maar eens een wild dier voor je neus staat en je dreigen aan te vallen. Het enige nadeel: de kans dat je vandaag wordt aangevallen door een wild dier is meestal klein (nu ja, tenzij je in een zoo werkt natuurlijk, of je kinderen het echt uithangen ;-)). Toch reageren je hersenen nog altijd op die manier: er is een dreiging, en daarop wordt er volledig automatisch een overlevingsreactie in gang gezet, waarbij je vecht, vlucht, verstart of je in het meest extreme geval volledig overgeeft aan de situatie (je bevriest als het ware). Naar onze tijd vertaald: je bouwt gedurende de dag veel stress op het werk op, je kinderen maken ruzie, je hebt veel en lang in de file moeten staan … Het zijn allemaal toestanden die je stressniveau naar omhoog kunnen krikken. Je voelt je opgejaagd, je bent heel erg geprikkeld, je hartslag en spierspanning worden verhoogd …
- Bij hypoarousal voel je je dan weer versuft, moe, afwezig. Je reptielenbrein heeft het overgenomen van je mensen- én zoogdierenbrein. Je functioneert, maar dat is dan ook alles.
Het goede nieuws is: je kunt je hiervan bewust worden en je arousal gaan managen. Het maakt dat je meer controle leert hebben over die verschillende reacties van je lichaam op stress. Je leert de waarschuwingslichtjes op je dashboard te zien en je kunt op tijd ingrijpen. En nog goed nieuws: je kunt het ook leren herkennen bij je kinderen, waardoor je ook bij hen accurater kunt inspelen op hun gevoelens of frustraties. Je kunt gaan letten op drie signalen: op de signalen die je lichaam afgeeft, hoe je je gedraagt en hoe je omgaat met iemand anders (interactie).
- Rood: ben je snel geïrriteerd of prikkelbaar, sluit je jezelf af, roep je snel, is er veel chaos in je hoofd? Tijd om iets te doen dat je weer zuurstof geeft. Wat maakt je blij of ontspant je? Is dat wandelen of sporten, naar muziek luisteren, jezelf even afzonderen? Of misschien iemand bellen of appen, een lang bad nemen …
- Groen: je bent goed geconcentreerd en gefocust, je ademhaling is rustig, je bent beschikbaar voor anderen (en dus ook voor je kinderen) en je voelt good vibes: yes, je bent in de goede zone!
- Blauw: je bent afwezig, functioneert in overlevingsmodus, je voelt je futloos of leeg, je doet alleen nog de verplichte dingen, maakt jezelf klein en doet te veel in functie van anderen: tijd om iets te doen voor jezelf. Wat dat is, is heel individueel. De ene is gebaat bij rust, de ander bij een babbel met een vriendin of sport of iets helemaal anders …
Meer lezen?
Moederschap is een fascinerend hindernissenparcours waaraan megaveel mensen willen deelnemen, maar waarbij de meesten onder ons een beetje verrast worden door de moeilijkheidsgraad.
