Zo ondersteun je het mentale welzijn van je kind al in de babytijd

Je baby is van streek en je weet niet waarom. Het is een van de moeilijkste dingen om te zien als mama. Vaak is de verklaring wel simpel: honger, een vuile luier, moeheid … basisbehoeften waaraan je makkelijk kan beantwoorden. En een knuffel kan ook al soelaas bieden.

Maar soms proberen onze kleintjes ons meer te vertellen en hoe we op hun signalen reageren kan een grote invloed hebben op hun geestelijke gezondheid. De geestelijke gezondheid van baby's is een belangrijk, maar grotendeels over het hoofd gezien onderwerp.

Het is een verrassende misvatting dat geestelijke gezondheid pas begint bij oudere kinderen. Experts zeggen dat het mentale al start in de baarmoeder begint en mama’s hebben meer invloed op de manier waarop de geest van kinderen zich ontwikkelt dan we beseffen.

Wat moeten we verstaan onder geestelijke gezondheid bij kinderen?

Net als volwassenen kunnen baby's een goede of slechte geestelijke gezondheid hebben; het verschil is dat het vermogen van een jonger kind om emoties te begrijpen nog volop aan het groeien is. Toch zeggen experts dat lang voordat onze kleintjes oud genoeg zijn om over hun gevoelens te praten, hun emoties en de manier waarop we erop reageren al belangrijke boodschappen in hun hersenen registreren.

Uit een onderzoek uit 2022 blijkt dat bijna 1 op de 5 Amerikaanse kinderen tussen de 3 en 17 jaar een mentale, emotionele, ontwikkelings- of gedragsstoornis heeft. Toch wordt er veel minder aandacht besteed aan kinderen onder de 3 jaar, waarvan experts ontdekken dat het een kritieke periode van emotionele ontwikkeling is.

Jean Clinton, kinderpsychiater en klinisch professor op de afdeling psychiatrie en gedragsneurowetenschappen aan de McMaster University, is een van de onderzoekers die pleit voor een beter begrip.

Dokter Clinton legt uit dat het belang van mentaal welzijn bij adolescenten en lagere schoolkinderen vaak die van baby's overschaduwt, omdat de gevolgen bij oudere kinderen ernstiger kunnen zijn. Maar de basis voor een goede geestelijke gezondheid wordt al veel eerder gelegd.

“Mensen denken dat baby's schattig en lief zijn en dat ze onmogelijk psychische problemen kunnen hebben”, zegt ze. “Maar de hersenen worden heel erg door ervaring opgebouwd en er gebeurt enorm veel in de baarmoeder en in de eerste jaren.”

Het begint in de baarmoeder

Tijdens de zwangerschap is het normaal dat we meer letten op wat we eten en drinken, hoe we bewegen en hoe we ons in het algemeen voelen. Maar we moeten niet alleen letten op de groei van onze baby, maar ook op hoe ons kindje zich mentaal ontwikkelt. Mama en baby delen hetzelfde lichaam en dezelfde ervaringen tijdens de zwangerschap.

Extreme stress – dus niet de ‘alledaagse’ stress en angsten – kan de geestelijke gezondheid van een baby in de baarmoeder beïnvloeden, weet dokter Clinton. “Stress maakt chemische stoffen vrij, zoals cortisol. Daarvan weten we nu dat ze [in grote hoeveelheden] in de baarmoeder in het systeem van de baby terecht kunnen komen en invloed kunnen hebben op hoe de hersenen en andere aspecten van de baby zich ontwikkelen en vormen”, zegt ze.

“Het zijn niet alleen onze genen die ons maken wie we zijn, maar de omgeving in de baarmoeder maakt een enorm, enorm verschil.”

Geen reden tot paniek. Hoge stressniveaus kunnen de ontwikkeling beïnvloeden, maar hersenen in ontwikkeling zijn ook ongelooflijk veerkrachtig. “Zelfs als je een zeer stressvolle zwangerschap hebt gehad, zullen neuroplasticiteit en de mogelijkheid om te herstellen door afgestemd ouderschap en het creëren van een veilige, verzorgende omgeving je baby enorm beschermen. Bewust en waakzaam zijn is een prachtig geschenk,” verzekert Dr. Clinton.

Wat gebeurt er in de hersenen van je baby?

Zodra baby's geboren zijn, gaat het werk door. Onderzoek toont aan dat tijdens die eerste jaren vroege ervaringen de hersenen vormen, wat de gezondheid, het gedrag en het leren gedurende het hele leven beïnvloedt.

Dokter Clinton legt uit dat tijdens de eerste 3 levensjaren een kinds kijk op de wereld en de reacties daarop beginnen te ontwikkelen. “Mensen zijn daar niet echt van op de hoogte,” zegt ze. “Op het moment dat jonge gezinnen het meest gestrest en een balans proberen te vinden tussen het ouderschap en werk, is dat de tijd waarin de kinderen de over-the-top en liefdevolle aandacht het meest nodig hebben.”

Zelfs in de allereerste maanden worden baby's beïnvloed door dingen, zoals of ze worden opgepakt en gekalmeerd of in de steek gelaten. Die ervaringen – positief of negatief – sturen de paden naar de hersenen.

“In het eerste levensjaar zouden we een externe baarmoeder moeten creëren, dus face-to-face interacties, baby's oppakken als ze gekalmeerd moeten worden, hun signalen lezen, gevoelig zijn, echt veilige, verzorgende nesten creëren voor kinderen”, zegt Clinton.

Wat kan je doen om de geestelijke gezondheid van je baby te bevorderen?

Een gezonde baby is meestal tevreden en geniet van de aanwezigheid van anderen, zegt Clinton. Maar baby's laten het ons zeker weten als ze niet tevreden zijn en dan is het tijd om in te grijpen.

“Een baby kan alleen maar huilen om je te laten weten dat die zich zorgen maakt. Allereerst moet je er fysiek voor zorgen dat baby’s veilig zijn. Maar zorg er natuurlijk ook voor dat ze de juiste, nodige voeding krijgen en probeer de dingen vanuit het perspectief van de baby te zien”, adviseert ze.

Huid-op-huidcontact, inbakeren of vasthouden in een warme omgeving en het bieden van een veilige omgeving voor de baby is ook belangrijk. Andere makkelijke interacties, zoals oogcontact maken, maar ook praten, voorlezen en hardop zingen voor je baby, kunnen een emotionele band bevorderen, terwijl regelmatige knuffels een baby essentiële troost bieden.

Probeer een voorspelbare dagelijkse routine op te bouwen om je baby te helpen zich veilig te voelen en angst te verminderen. Daarnaast is het belangrijk om veel tijd met kinderen door te brengen en hun unieke, individuele signalen te lezen. Als ze bijvoorbeeld in iets geïnteresseerd zijn, breid die interesse dan uit en als ze moe zijn, laat ze dan rusten, voegt Clinton eraan toe.

Als je kind zich bewust wordt van zijn of haar emoties, streef er dan naar om zijn of haar gevoelens te normaliseren, zegt Maura Francis, PhD, een postdoctoraal medewerker klinische psychologie, gespecialiseerd in klinische zorg voor kinderen en gezinnen.

“Het regelmatig erkennen en normaliseren van emoties om te helpen omgaan met en oplossen van problemen, helpt bij het creëren van een consistente en voorspelbare basis voor het kind. Zo kan het leren hoe het de eigen emoties op een gezonde manier te reguleren”, zegt ze.

Bron: Mother.ly