Belonen: zo verliest je kind zijn motivatie

Belonen is de laatste jaren sterk in opmars als alternatief voor straffen. De negatieve effecten van straffen ga ik hier niet tegenspreken, dus laten we dat vooral niet doen. Straffen en belonen zijn echter allebei vormen van gedragscontrole. Je zet ze in als middel om het gedrag van een kind te beïnvloeden.

Daar zijn twee nadelen aan:

1. Je kind verliest de voeling met zijn binnenwereld en zijn intrinsieke motivatie.
2. Je zet je als ouder in een machtspositie, want jij bent het die de beloning geeft.

Intrinsieke motivatie

Intrinsieke motivatie is de goesting om iets te doen, vanuit de activiteit zelf, zoals puzzelen, in bomen klimmen, lezen, … Bij extrinsieke motivatie wordt het kind gemotiveerd door er iets anders aan te koppelen, bv. een snoepje krijgen wanneer je puzzel af is. Door het te belonen dus.

Wat blijkt? Een beloning zorgt ervoor dat kinderen minder geneigd zijn de taak te herhalen wanneer deze zonder beloning wordt gevraagd. Een voorbeeld: wanneer je een snoepje belooft als je zoon zijn kamer heeft opgeruimd, zal hij waarschijnlijk actief aan de slag gaan. Vraag je het de volgende keer ‘zomaar’, wordt het lastiger om hem in beweging te krijgen.

Wat is het alternatief? Het meest ideale is wanneer je kan inspelen op de intrinsieke motivatie van je kind. Je wilt bijvoorbeeld dat je kind een boek leest, in plaats van achter zijn tablet te kruipen. Beloon hem dan niet voor de keren dat hij leest, maar zoek samen met hem naar een boek dat hem interesseert.

Natuurlijke gevolgen

Ik geef toe, opruimen is ook niet mijn meest favoriete bezigheid. Dan wordt inspelen op de intrinsieke motivatie moeilijker. In dat geval kan je kind leren uit natuurlijke gevolgen. En dat is iets anders dan een beloning of een straf.

Bijvoorbeeld: we kunnen pas aan tafel wanneer alles is opgeruimd. Eten is hier geen beloning voor het opruimen, het eten staat sowieso op de planning. Het gaat hier over een logische volgorde: eerst gaan we opruimen, dan gaan we eten.