Bevallingsverlof: wat moet ik weten?

In loondienst

In België:

• Het moederschap duurt in principe 15 weken. Het zwangerschapsverlof mag beginnen vanaf de zesde week voor de vermoedelijke bevallingsdatum. Je mag zelf kiezen vanaf wanneer je jouw zwangerschapsverlof opneemt. Prenataal verlof (of zwangerschapsverlof) van 6 weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum, waarvan 1 week verplicht. De dagen die je niet opneemt (maximaal 5 weken), kan je overdragen tot na de bevalling. Postnataal verlof (of bevallingsverlof) bevat 9 weken die verplicht zijn.

• Ten laatste vanaf zeven weken voor de vermoedelijke bevallingsdatum bezorg je de werkgever een geneeskundig getuigschrift waaruit deze datum blijkt. Als je vroeger bevalt dan verwacht, vooraleer je in moederschapsrust was gegaan en dus ‘te lang’ bleef werken, verlies je die dagen van de verplichte week prenataal verlof. Je behoudt wel het recht op de overige 5 weken prenataal verlof (7 weken bij een meerling) die dan na de bevalling kunnen worden opgenomen. Heb je al de 6 weken (8 bij een meerling) prenataal verlof genomen en besluit je baby later dan gepland ter wereld te komen, dan wordt het verlof verlengd met die extra dagen (tot aan de bevalling). Na de bevalling heb je hoe dan ook recht op 9 weken postnataal verlof met moederschapsuitkering.

• Een week voor de vermoedelijke bevallingsdatum mag je niet meer gaan werken. Dit betekent dat je maximaal 5 weken kan overdragen naar het postnataal verlof. Indien je het postnatale verlof van 9 weken met nog ten minste twee weken kan verlengen, dan kan je deze laatste 2 weken omzetten in verlofdagen van postnatale rust. Deze 2 weken slaan dus op prenataal verlof dat kan worden overgedragen. Deze verlofdagen kan je opnemen in de acht weken die volgen op de hervatting van het werk. Ten laatste 4 weken vóór het einde van de verplichte periode van postnatale rust (= 9 verplichte weken), moet je hiervoor je werkgever schriftelijk op de hoogte brengen van de wil tot omzetting en de planning. Zo kan je het werk geleidelijk hervatten en bijvoorbeeld enkele dagen werken en enkele dagen verlof nemen. Deze omzetting moet gebeuren in functie van je werkrooster.
  De verplichte postnatale rust start op de dag van de bevalling tenzij je nog hebt gewerkt (of het werk nog hebt aangevat) op de dag van de bevalling. In dit laatste geval start de postnatale rust de dag na de bevalling. Al biedt de wet de mogelijkheid om 5 weken van het prenataal verlof toe te voegen aan de 9 weken postnataal verlof, bedenk dat voldoende rust voor je bevalling ook nodig is. Het maakt je niet alleen lichamelijk fitter, maar biedt ook ruimte om je (in gedachten) voor te bereiden op de bevalling. Bovendien toonde onderzoek aan dat onvoldoende rust vóór de bevalling onder meer kan leiden tot een lager geboortegewicht, een toegenomen kans op vroeggeboorte en een verminderde doorbloeding van de moederkoek met gevolgen voor de algemene ontwikkeling en gezondheid van je kindje na de geboorte.

• Als de baby meer dan 7 dagen, te rekenen vanaf de geboorte, in het ziekenhuis moet opgenomen blijven, kan de moederschapsrust verlengd worden met een duur gelijk aan de opnamedagen van de baby, die de eerste 7 dagen overschrijdt. Deze verlenging kan tot maximaal 24 weken. De moederschapsrust blijft dus ononderbroken doorlopen.

In Nederland:

• In Nederland is moederschapsverlof minimaal 16 weken: 6 weken voor de geboorte en minstens 10 weken daarna. Uiterlijk 4 weken voordat je uitgerekend moet je stoppen met werken.

• Wordt de baby later geboren dan uitgerekend, dan tel je dat bij het bevallingsverlof op, wordt de baby vroeger geboren dan mag je de overgebleven weken ook optellen tot 16 weken.

Als zelfstandige

• Als zelfstandige kun je in België aanspraak maken op maximaal 12 weken moederschapsrust (13 weken bij een twee- of meerling) als je zes maanden aangesloten bent bij een ziekenfonds of van deze wachttijd bent vrijgesteld. De moederschapsrust bestaat uit een ‘verplichte’ periode en een ‘niet-verplichte’ periode. Drie weken verplicht te nemen: 1 week voor de bevalling, 2 weken na de bevalling. De overige 9 weken (of 10 weken bij een twee- of meerling) zijn naar keuze op te nemen: in periodes van zeven kalenderdagen en dit vanaf 3 weken tot 7 dagen voor de bevalling en vanaf week 3 tot 38 weken na de bevalling. Het ziekenfonds betaalt de moederschapsuitkering. Meer info vind je bij je ziekenfonds.

• De vrij te kiezen moederschapsrust kan ook halftijds worden opgenomen, in periodes van 7 kalenderdagen. Je werkt dan halftijds. Die halftijdse moederschapsrust duurt maximum 18 weken (20 weken bij een meerling). In dat geval wordt de moederschapsuitkering gehalveerd.

• Als je kindje na de geboorte nog minstens een week in het ziekenhuis moet blijven, kan je vragen om je moederschapsrust met nog een aantal weken (maximum 24) te verlengen. De verlenging komt overeen met het aantal volledige weken hospitalisatie van je pasgeboren kind. De zelfstandige moeder betaalt geen sociale bijdragen in het kwartaal dat volgt op het kwartaal van de bevalling. Er zijn geen gevolgen voor de sociale rechten. Die vrijstelling wordt toegekend aan zelfstandigen die bevallen vanaf 1 oktober 2016. Informeer voor de bevalling bij je ziekenfonds.

• In Nederland kun je als zelfstandige voor de periode rond de bevalling een zwangerschaps- en bevallingsuitkering aanvragen: de regeling Zelfstandige en Zwanger (ZEZ). Dit is geregeld in de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). Ook dit is een uitkering voor minimaal 16 weken, onder dezelfde voorwaarden als in geval van loondienst. De uitkering gaat in tussen 6 weken en 4 weken voor de dag na de uitgerekende datum. Je kan zelf bepalen binnen deze periode op welke dag de uitkering ingaat. Na de bevalling heb je recht op minimaal 10 weken uitkering.

• Houd er rekening mee dat je, vanaf het moment dat je een aanvraag doet voor een uitkering bij het UWV, wel een aantal plichten hebt.

Moederschapsrust voor werklozen

• De uitkeringsgerechtigde werkloze die zwanger of bevallen is, moet de dienst voor arbeidsbemiddeling van de RVA op de hoogte brengen, zodat bij eventueel werkaanbod met haar toestand rekening kan worden gehouden. De werkloze heeft recht op een prenataal verlof van 6 weken (waarvan 1 week verplicht) en een postnataal verlof van 9 weken (verplicht). De 5 weken niet verplicht op te nemen voor de bevalling kan je opnemen na het postnataal verlof. Als werkloze ontvang je een uitkering. Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht of om economische redenen tijdens het prenataal verlof, wordt vanaf 1 maart 2020 gelijkgesteld met arbeid. Dit betekent dat de dagen van tijdelijke werkloosheid niet in mindering worden gebracht van de 5 weken prenataal verlof die je kan overdragen naar de postnatale periode. Je behoudt hierdoor in totaal recht op 14 weken postnataal verlof.

• In Nederland krijg je ook zwangerschaps- en bevallingsverlof als je een WW-uitkering, Ziektewet-uitkering of een loongerelateerde uitkering (WGA) ontvangt. Als je zwanger bent, heb je recht op minimaal 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Het zwangerschapsverlof gaat in tussen 6 weken en 4 weken voor de dag na uw uitgerekende datum. Je mag zelf bepalen op welke dag het verlof ingaat. Na de bevalling heb je nog recht op minimaal 10 weken bevallingsverlof.