2740fi.jpg

Dossier: seksualiteit - van baby tot kind

7/10/2021

Als het op het seksueel experimenteren van kinderen aankomt, gaan we al snel gegeneerd zwijgen, terwijl het eigenlijk de normaalste zaak van de wereld is en de meeste kinderen er vroeg of laat mee bezig zijn. Huisarts Sofie licht de voornaamste fases toe en geeft advies over hoe je als ouder met de seksualiteit van je baby, peuter, kleuter en lagere schoolkind kunt omgaan.

Het taboe over de seksuele ontwikkeling bij kinderen

‘Ik durf het bijna niet vragen dokter, maar is het normaal dat…?’

Uit ervaring merk ik dat ouders vaak niet voldoende geïnformeerd zijn als het gaat over de seksuele ontwikkeling van hun kind. Het lijkt wel een taboe. Veel ouders schamen zich vaak over de gedragingen van hun baby/peuter/kleuter, hoewel ze perfect bij een gezonde algemene en dus ook seksuele ontwikkeling horen. De meesten vinden het een ver-van-hun-bed-show en wachten gewoon de puberteit van het kind af.

Maar de seksuele ontwikkeling begint al in de baarmoeder (jongetjes krijgen zelfs al eens een erectie) en eindigt pas als het kind in kwestie zelf een oma of opa is geworden.

jongen en meisje ruiken aan een bloem

Girls/boys

De sekse of het geslacht is ook zeer bepalend voor de aard van bezorgdheid van de ouders.

  • Papa’s dromen bij de geboorte van een zoon al van voetbalpartijtjes samen en maken zich vaak zorgen over de lengte van het piemeltje of de grootte van de teelballen van zoonlief. ‘Het komt toch nog goed, dokter?’, klinkt het dan.
  • Bij de geboorte van een meisje beslissen de ouders dat ze niet mag uitgaan tot haar 25ste en zich niet mag maquilleren tot haar 20ste. De buitenwereld is veel te gevaarlijk. Papa zoekt intussen haastig op het internet naar de beste kuisheidsgordel op de markt. Tot dan moet ze maar onder mama’s en papa’s vleugels blijven. You wish!

Ik heb één goede raad voor jullie: laat het los!

Jullie hebben recht op de waarheid. Veel ouders zullen op dit moment niets liever doen dan hun ogen af te wenden. En toch loont het om moedig te blijven en verder te lezen: eventuele zorgen rond bepaalde leeftijdsgebonden ‘gedragingen’ zijn dan des te sneller van de baan. Ze horen nu eenmaal bij een gezonde algemene (biologische, emotionele, sociale, morele, taalkundige) ontwikkeling. Missen ze op een bepaalde leeftijd een deel van hun seksuele, emotionele of lichamelijke ontwikkeling, dan kan dat zijn gevolgen hebben op latere leeftijd.
Ik geef jullie even een korte voorlichting over de seksuele ‘normale’ ontwikkeling van 0 jaar tot aan de puberteit.

mama geeft kus aan baby

Seksualiteit bij baby's (0-1 jaar)

Dichtbij het moederschip

Een baby is volledig afhankelijk van zijn ouders en andere verzorgers. Ze staan klaar om hem liefdevol te voorzien in al zijn basisbehoeften: slapen, eten, hygiëne.

Dat geeft de baby een gevoel van veiligheid en geborgenheid.
Knuffel je wonder zo veel je kunt. De aanraking en de tederheid legt een brede basis om gevoelens van intimiteit, veiligheid en gehechtheid te ontwikkelen. Baby’s die die genegenheid moeten missen en nauwelijks de warmte voelen van iemand die hem/haar graag ziet, zijn grote kanshebbers om op latere leeftijd hechtings-, emotionele, lichamelijke of seksuele problemen te ontwikkelen.

Lustorganen bij baby’s

  • De huid is op deze leeftijd het grootste algemeen lustorgaan. De baby merkt het verschil tussen een aangename sensatie (knuffel) of een onprettig huidcontact (vieze luier).
  • De mond (de welgekende orale fase) is de meest erogene zone. Alles komt in het mondje terecht. De baby ondervindt wat hij aangenaam vindt en wat niet.

Seksuele ontwikkeling bij baby’s

  • Vanaf 4 maanden leert de baby zijn eigen lichaam kennen en neemt hij zijn handen, voeten en teentjes vast.
  • Vanaf 6 à 7 maanden voor jongens en vanaf 10 à 11 maanden bij meisjes: de baby neemt zijn geslachtsdelen vast (seksuologen noemen dat het genitale ‘spel’). De aanrakingen voelen prettig aan, maar ze zijn nog niet doelbewust.
  • Vanaf hun eerste verjaardag kunnen baby’s min of meer bewust naar hun geslachtsdelen grijpen en vinden ze de aanraking prettig. Dat noemen we auto-erotisch gedrag. Nachtelijke (reflexmatige) erecties en vaginale lubricatie (vaginaal vocht door opwinding) komen ook voor, bijvoorbeeld tijdens de borstvoeding. Too much information?

Wat kun/moet je doen als ouder?

Ouders stellen zich hier vaak vragen over, maar wees gerust: het is perfect normaal en gezond! Sus jezelf opnieuw met de woorden: het komt de seksuele en dus ook de algemene ontwikkeling van mijn baby ten goede.

Peuter op hoofd in bed kijkt ondersteboven

Seksualiteit bij peuters (1-3)

De ontdekkingsreiziger

Peuters zijn net zoals baby’s nog erg afhankelijk van hun ‘moederschip’ en hebben zeer veel nood aan lichamelijk contact. Schootje zitten, kietelspelletjes, kusjes geven: ze krijgen er niet genoeg van. Ze zijn wel erg nieuwsgierig naar hun eigen lichaam.

  • Heel veel peuters lopen het liefst rond in hun blote poep en vinden die kleren die ze van hun mama of papa moeten aandoen heel vervelend.
  • Ze ontdekken dat ze een jongen of een meisje zijn. ‘Jij hebt een piemeltje of jij speelt met de autootjes, dus jij bent een jongen’. Ze denken wel nog dat ze van geslacht kunnen veranderen. Pas als kleuter beseffen ze dat ze definitief met dat piemeltje zitten of niet.

Lustorganen bij peuters

  • De huid blijft het grootste algemene lustorgaan.
  • De mond als meest erogene zone heeft afgedaan.
  • De anus (de anale fase) lijkt nu veel interessanter. Tja…

Seksuele ontwikkeling bij peuters

Peutertjes gaan schaamteloos hun genitaliën aanraken en doen dat al zeer bewust en doelgericht, omdat ze het troostend of prettig vinden. Bij jongens zien we een hogere frequentie dan bij meisjes; zij doen het indirecter. Het komt zelfs uitzonderlijk voor dat hij/zij zich herhaaldelijk gaan masturberen, omdat dat een aangenaam gevoel geeft.

Kijk er ook niet vanop als je bij een speelpartijtje op een woensdagnamiddag twee ontblote kindjes ziet rondhuppelen. Kinderen ontdekken op deze leeftijd ook elkaars lichaam. Ziet het er bij Juul ook zo uit? Hoe lang is zijn piemeltje? Ze leren elkaars lichaam kennen door te kijken, te manipuleren, lichaamsdelen te bedekken en weer te ontbloten. Ze raken elkaar nog niet echt aan. Meisjes gaan zich beginnen insmeren met allerhande crèmes van mama of willen ook al wat lippenstift aandoen.

Wat kun/moet je doen als ouder?

  • Adem dan even rustig in. Schiet niet in paniek of straf je kind niet. Het blijft nog altijd ‘normaal’ gedrag. Probeer het te begrenzen, maar weet wel dat peuters nog weinig voeling met sociale regels hebben.
  • Probeer reacties zoals: ‘Loesje, blijf daar af! Dat is vies, meisje. Waar heb je dat geleerd en wat gaat je oma daar van zeggen?’ te vermijden. Wacht altijd 20 seconden voor je er iets uitflapt. Denk bijvoorbeeld eerst aan wat je op Mama Baas over seksualiteit bij peuters had gelezen.

Peutertijd: gênante uitspraken op openbare plaatsen

  • Verbaal nemen ze geen blad voor de mond. Ze geven elkaar opmerkingen en roepen luidkeels door de supermarkt: ‘Kijk mama, die mevrouw heeft grotere borsten dan jij! Of, nog een winner: ‘Mama, krijgt die meneer ook een baby’tje?’
  • Vieze woorden zijn nog spannender, zeker als ze reactie krijgen vanuit hun omgeving: dan doen ze er maar wat graag nog een schepje bovenop. Maak je ook daarover geen zorgen. Begrens wel het gebruik als het te kwetsend wordt.
jongetje doet vliegtuig na

Seksualiteit bij kleuters (3-6 jaar)

Zelf aan het stuur

  • Kleuters zijn zich bewust van hun eigen geslacht en van sociale regels.
  • Ze gaan op zoek naar wat een kindje van hetzelfde geslacht allemaal doet of draagt en proberen dat te evenaren.
  • Ze kennen al hechte vriendschappen met leeftijdsgenootjes.

Kleuters: al die vragen…

Ze stellen vragen over van alles en nog wat, ook over geboortes en zwangerschap. Probeer de vragen van je kinderen te beantwoorden op hun niveau, ook al heb je het schaamrood op je wangen.

Moeders schoot is voor baby’s, daar voelt de kleuter zich nu véél te groot voor. Toch hebben ze nog veel behoefte aan lichamelijk contact. Jongens vullen die behoefte door trek-, duw- en vechtspelletjes.

Seksuele ontwikkeling bij kleuters

  • De eerste verliefdheid

De kleuter wordt verliefd op een vriendje, een vriendinnetje, op mama, papa, de juf of allemaal samen. Sekse speelt daarbij geen rol. Met homoseksualiteit heeft dat (nog) niets te maken.

Ga mee in zijn rollenspel en toon interesse. Zeg maar dat je met hem gaat trouwen later als hij dat wil. In zijn puberteit zal je nog veel terugdenken aan die woorden, als hij je verwenst naar de maan.

  • Doktertje spelen

Een seksueel spel is nu het leukste spel. Kinderen gaan nu dagelijks papa en mama, doktertje, grote broer of zus spelen. Op die manier creëren ze situaties waarin ze elkaars lichaam kunnen zien, ontdekken en vergelijken, puur uit nieuwsgierigheid.

Het is NORMAAL dat kinderen elkaars geslachtsdelen bestuderen en aanraken. Ze zoenen en tongzoenen. Uitzonderlijk gaan ze geslachtsgemeenschap nabootsen of geslachtsdelen aanraken met de mond.

Soms gaan ze ook experimenteren met voorwerpen. Ze stoppen bijvoorbeeld een knikker in elkaars anus of vagina of maken een elastiekje vast rond de penis. Als je zoiets ziet, vertel je rustig dat dit pijn kan doen of gevaarlijk is en dus de grens overschrijdt.

Lees hier meer over licht grensoverschrijdend seksueel gedrag.

  • Bewust van sociale regels

Kleuters kunnen zich al inleven in andere mensen. Uit reacties van hun omgeving leren ze dat het bekijken en aanraken van hun eigen en van elkaars lichaam niet altijd kan. Ze zijn even nieuwsgierig als peuters, maar kleuters zullen zich in een hoekje terugtrekken om te experimenteren.

Wat kun/moet je doen als ouder?

Het blijft allemaal GEZOND zolang ze zo veel lichamelijk contact hebben als ze zelf willen en dat er geen sprake is van misbruik, druk of uitbuiting.

kinderen liggen in gras

Lagere schoolkind (6-12 jaar): stille waters, diepe gronden

Eventjes denken de ouders dat de kinderen op deze leeftijd minder belangstelling tonen voor seksualiteit. Het lijkt een latente fase. Ze stellen nog amper vragen aan de ouders over ‘de voortplanting’, want daar weten ze al alles over. En ouders of ‘oude’ mensen zijn niet meer ‘cool’. Mind your own business!

Lagere schoolkinderen: privacy please

  • Vooral vanaf de leeftijd van 8 jaar ontwikkelen kinderen een schaamtegevoel en wensen ze privacy. Ze reageren preuts als acteurs elkaar kussen op televisie terwijl mama en papa meekijken of als je vraagt of hij/zij dat meisje/die jongen mooi vindt.
  • Bij de dokter mag er in geen geval gekeken worden onder de T-shirt of in de broek, tenzij er veel overtuigingskracht en voorzichtigheid aan de dag wordt gelegd.
  • Ze rekenen nu meer op hun vrienden en op de media om informatie in te winnen over seksualiteit, waar uiteraard ook wat gevaar achter schuilt…

Seksuele ontwikkeling bij lagere schoolkinderen

  • Het zijn stiekemerds. Hun belangstelling blijkt meer ‘impliciet’. Zo kun je best wel schrikken als je achter de ‘seksuele spelletjes’ van je zoon of dochter komt. Ze vertellen schuine moppen of versieren een schoolschrift met ‘tekeningen’ van wel heel uitgesproken geslachtsdelen. Zo laten ze elkaar zien dat ze al veel weten en geven ze die kennis als ‘vrienden’ aan elkaar door. Het kan er wel eens grof aan toegaan. Begrens zo nodig. Vooral jongens vanaf 8 jaar gaan meer masturberen, alleen of samen met andere jongens.
  • Denk niet te snel dat ze alles weten. Fantasie en werkelijkheid halen ze vaak door elkaar. Pols regelmatig wat ze zoal gehoord of gelezen hebben. De cowboyverhalen dien je te vervangen door correcte informatie!
  • In deze fase is het nog volop boys versus girls. Lagere schoolkinderen spelen graag met seksegenoten. Jongens noemen meisjes 'flauw' en meisjes vinden jongens te 'wild'. Ze zoeken bevestiging over wat 'mannelijk' of 'vrouwelijk' gedrag is bij hun seksegenoten.

Meer info over seksualiteit bij kinderen vind je hier.

Bestsellers

cover ouders komen van mars

Ouders komen van Mars

€ 21.99
mok legendaddy

Koffiemok | legendaddy

€ 16.95
to do hero gezinsplanner

To Do Hero: Gezinsplanner

€ 18.99

Meilleures ventes