Heb ik een dip of een postnatale depressie?

De babyblues

De babyblues is een zeer tijdelijke periode van neerslachtigheid, onzekerheid en een gevoel van overspoeldheid. Ze komt bij 50 tot 70 procent van de moeders voor en is voor het eerst te zien ongeveer op dag drie na de bevalling, met een piek op dag vijf. De hormonenval is hierbij de oorzaak maar ook een foute opmerking of een moeilijk lopende borstvoeding kan een trigger zijn. Je huilt tranen met tuiten en weet niet waarom,  je voelt je slecht in je vel en het kan allemaal wat donker lijken. De babyblues duurt 1 dag of 1 week maar maximum 2 weken. Veel valt er niet aan te doen.

Het beste is het te ondergaan en te bedenken dat het erbij hoort. En het gaat meestal over! Vanzelf. Je hebt vooral steun en geruststelling over, vraag daar dan ook naar. Het grote verschil met een psychose of depressie is dat je je echt nog wel jezelf voelt. 

De dip aka moederrouw

Een dip of rouwperiode komt heel vaak voor na de geboorte van een kind. Pakweg 60% van de moeders worstelt in meer of mindere mate met gevoelens als twijfel, angst, oververantwoordelijkheid, verdriet, onzekerheid, boosheid, slaapproblemen, zware vermoeidheid, neerslachtigheid, een gevoel van isolement en verlies van richting. Ik noem deze periode moederrouw maar ook vaders kunnen ermee te maken krijgen.

Het is een rechtstreeks gevolg van het krijgen van een kind en is een reactie op de grote verandering in je leven. De kaarten zijn herschud en je moet door een transformatieperiode. En dit doet pijn. Het is een heel gezond en menselijk proces. Niks om je zorgen over te maken, al kan het je wel heel erg uit je evenwicht brengen. Het is ook belangrijk om ermee aan de slag te gaan en te kijken wat er nu eigenlijk écht aan de hand is. Deze periode nodigt je uit tot zelfreflectie en jezelf beter leren kennen. De dip kan uiteraard ook voorkomen los van een bevalling.

Klassiekers zijn bijvoorbeeld ook als je stopt met de borstvoeding, wanneer je terug gaat werken of wanneer je iets (je werk) of iemand dierbaar verliest. Het kan makkelijk twee jaar duren eer je terug goede grond onder je voeten voelt. Begeleiding van een therapeut of een psycholoog zijn heel welkom. Het zal je proces versnellen. Medicatie is overbodig en zal wel je gevoelens afvlakken (wil je dat?) maar in essentie niets oplossen. Onthou dat rouw een diepmenselijk proces is waar niks mis mee is. De dip of het rouwproces wordt vaak verward met de depressie. 

De (postpartum) depressie

De depressie is samen met de psychose het zwaarste syndroom waarmee je kan te maken krijgen. Ongeveer 20% van de Belgen of Nederlanders zal ooit te maken krijgen met een depressie. De depressie wordt vaak verward met een burn-out hoewel het om twee totaal verschillende dingen gaat. Een depressie is een stemmingstoornis en een burn-out is een energiestoornis. Kort door de bocht heb je bij een burn-out nog veel zin om dingen te ondernemen maar heb je er de energie niet voor.

Bij een depressie heb je noch zin noch energie. Een depressie is een officieel gecatalogeerde psychische ziekte (burn-out is dat niet). Om de diagnose van depressie te krijgen moet je voldoen aan een aantal karakteristieken. Algemeen moet er gedurende twee weken of een depressieve stemming aanwezig zijn of een duidelijke vermindering van plezier of interesse in activiteiten.

Eén van deze twee symptomen moet vergezeld worden van minstens vier van de volgende symptomen: 

- gewichtsvermindering of toename zonder dieet of iets dergelijks,

- slapeloosheid of teveel slapen,

- hyperacticiviteit/rusteloosheid of trager bewegen dan normaal, 

- vermoeidheid of verlies van energie,

- gevoelens van schuld of waardeloosheid of hulpeloosheid of angst, 

- verminderd vermogen tot concentreren of focus of besluiten nemen,

- terugkerende gedachten aan de dood in de vorm van suïcide of de angst om dood te gaan.

Extra voorwaarde

Voor een postpartum depressie komt daar dan nog de voorwaarde bij kijken dat je recent een kind hebt gekregen. Wat ook een heel typische klacht is bij een depressie is dat je niet meer kan genieten. Na een bevalling snijdt dat laatste natuurlijke extra diep. Bij een postpartum depressie maar ook bij een dip kunnen zich angst- of paniekaanvallen ontwikkelen.

Meer en meer zie ik moeders die geen depressie hebben maar een postpartum angststoornis ontwikkelen. Hierbij maak je je constant zorgen en ervaar je dagelijks momenten van paniek en angst. Naast dit alles kan er ook sprake zijn van een prepartum depressie: dit is een depressie die zich ontwikkelt tijdens de zwangerschap.   

De best werkende aanpak voor dit alles blijkt psychotherapie. Medicatie zoals antidepressiva of angstonderdrukkende middelen blijken enkel voor zware situaties verlichting te brengen en is dan ook echt wel nodig maar psychotherapie blijft noodzakelijk. Je kan door een depressie volledig dysfunctioneel worden. Je komt bijvoorbeeld je bed niet meer uit of je slaapt niet meer. Dat is bij een dip niet het geval.

Belangrijk om te onthouden bij een postpartum depressie is dat alle vrouwen hiervan genezen en zich op termijn weer gezond en gelukkig voelen. Deze depressie is tijdelijk en gaat helemaal over.

Burn-out

Een burn-out is dus een energiestoornis. Je bent letterlijk opgebrand. De trigger zit vaak in een overbelastende werkomgeving maar evengoed een zware thuissituatie kan ervoor zorgen dat je onderuit gaat. Hoedanook zijn het eigen ingesleten patronen die ervoor zorgen dat je niet meer adequaat omgaat met wat er allemaal op je afkomt. Burn-out begint altijd met fysieke problemen zoals duizeligheid, zware hoofdpijnen, onverklaarbare fysieke klachten etcetera.

Burn-out is een massieve aanval op je lichaam en geest. Het eenvoudigste is om het te bekijken als het jarenlang negeren van signalen van je lichaam waardoor je een gat slaat in je energiebatterij. Je batterij is dus niet alleen leeg maar er zit ook nog eens een gat in. Eerst moet je dat gat dichten, daarna kan je je batterij terug vullen. Dat is helemaal niet zo eenvoudig omdat je wellicht al jaren roofbouw pleegt op je lichaam en geest. De drie belangrijke symptomen die aanwezig zijn bij een burn-out zijn:

- emotionele en fysieke uitputting

- depersonalisatie (je hebt veel meer conflicten omdat je mensen depersonaliseert)

- stijgend gevoel van incompetentie

Het kan makkelijk twee jaar duren eer je terug wat op je plooi bent en tien jaar voordat je je oude energiepeil terug hebt. Medicatie bij een burn-out is overbodig en ongeschikt. Bijna altijd is het bij een échte burn-out nodig om tijdelijk te stoppen met werken. 

Postpartum psychose

En als laatste hebben we de postpartum psychose. De zwaarste van alle fenomenen. Een psychose vraagt ook onmiddellijke actie en opname. Ze is ook zoals een postpartum depressie een psychiatrisch erkende ziekte. Deze postpartum psychose komt voor binnen de week na de bevalling en ten laatste twee maanden nadien. In eerste instantie lijkt de psychose op een depressie maar al snel komen er extra symptomen die bij een depressie totaal niet voorkomen. Deze symptomen zijn:

- hallucinaties (horen van stemmen bvb)

- wanen (geloven in een complot bvb)

- gevoel van contact met de omgeving of zichzelf kwijt zijn

- verwarring

- manisch-depressieve neigingen

- wisselend bewustzijn (alert of apathisch)

- gedachten aan kinderdoding of zelfmoord

Aangezien de moeder soms denkt dat het kindje beter af is zonder haar, loopt het kind gevaar en is het belangrijk dat moeder en kind niet alleen worden gelaten. Een opname is daarom ook een noodzaak. Meestal geneest een vrouw wel van haar psychose maar soms helaas niet. Een postpartum psychose is echter zeldzaam en komt maar voor bij 1 op de 1000 pas bevallen vrouwen.