Hoe beïnvloeden mondmaskers onze jonge kinderen? 5 tips om hiermee om te gaan

Enkel de bovenkant van een gezicht kunnen zien en de andere gevolgen ervaren van mondmaskers voelt voor ons als volwassenen intussen als ‘logisch’ aan. We doen het om elkaar te beschermen. Dat onze kinderen - sinds kort vanaf de leeftijd van zes jaar -  ze moeten dragen vinden veel ouders een brug te ver.

Zowel in de media als in mijn praktijk verneem ik verschillende zorgen van ouders  over het welbevinden van hun kinderen achter dit masker, over hun taal en ook over hun sociale en emotionele ontwikkeling. Diverse levensdomeinen waarbij (het kunnen observeren van) non-verbale gezichtsuitdrukkingen een grote rol speelt. Baby’s kijken naar de gelaatsuitdrukkingen van hun verzorgers om hun emotionele relaties aan te gaan, peuters hebben een boos, bang, blij ... gezicht nodig om de bijhorende emotiewoorden hieraan te koppelen en zich dus op sociaal-emotioneel vlak goed te kunnen ontwikkelen.

In mijn psychologenpraktijk begeleiden we ook veel kinderen met ASS (autismespectrumstoornis). Deze kinderen hebben het moeilijk met het begrijpen en aangaan van sociale relaties; het kunnen zien van een volledige gezichtsuitdrukking is voor hen die extra roeispaan op die kolkende zee van de sociale maatschappij. Ook slechthorende kinderen zien met dit mondmasker een redmiddel verdwijnen in hun - al uitdagende - communicatie.

Studies hebben uitgewezen dat het interpreteren van emoties enkel via de ogen vaak moeilijker is dan we denken. We interpreteren de emotie dan vaak verkeerd of missen nuance, bv tussen teleurgesteld en boos. Als kinderpsychologe (en als mama) vind ik dit mondmasker op zo’n jonge leeftijd helemaal niet evident gezien de impact hiervan op sociaal-emotioneel vlak maar ‘wat moet dat moet’. Het is des te belangrijker om onze kinderen een realistische, doch positieve spiegel voor te houden.

Ieder kind is anders, iedere (+)zesjarige zal anders reageren op het moeten dragen van een mondmasker. Maar wat alle kinderen hetzelfde hebben is hun sterk aanvoelen voor de emotie en de stemming van hun dichte personen. Het is helemaal oké om als mama of papa je bedenkingen te hebben bij deze maatregel en je mag dit ook benoemen naar je kind, maar het is belangrijk om als spiegel van jouw kind positief te blijven en samen te zoeken naar een positieve aanpak in deze lastige tijd. Bijvoorbeeld “mama/papa vindt het net als jij ook niet fijn dat je een mondmasker moet dragen, maar we gaan samen uitzoeken hoe we dit op een manier kunnen doen die voor jou ok voelt”.

Kinderen zijn weerbaar, hun hersenen zijn nog flexibel en het kan helpend zijn om ons als volwassene eens af te vragen of de emoties die wij voelen in deze coronachaos nog onze gevoelens zijn of de gevoelens van onze kinderen. Het kinderbrein heeft nood aan (positieve) input van ons volwassenbrein. Dit kan op verschillende manieren:

1. Ieder kind(erbrein) is anders, dus kijk naar de noden van jouw kind: misschien vindt hij/zij het net fijn om ‘net als de grote mensen’ een mondmasker te mogen dragen in de winkel en hier ook een leuke print voor te kiezen. Een vriendin die voor de klas staat in het eerste leerjaar heeft haar klas intussen tot ‘superheldenklas’ omgevormd waarbij haar leerlingen gedoopt zijn tot superhelden die de dokters en de verpleging helpen vechten tegen corona; alleen hebben zij hun cape niet over hun schouders maar over hun neus en mond. Als dat geen besmettelijke positieve mindset is ;-).
2. (Hoog)gevoelige kinderen kunnen last hebben van het materiaal van het masker of van de spanning rond hun oren; pas dit aan en varieer eens tussen een stoffen mondmasker of een wegwerp. Ik hoor van leerkrachten dat ze ‘mondmaskerpauze’ geven in de klas, waarbij ze dan ver uit elkaar gaan staan met de ramen helemaal open om dan even te dansen zonder mondmasker. Super toch!
3. Maak van het mondmasker geen taboe, maar praat er open over en wees verdraagzaam. Onderschat een kind van de lagereschoolleeftijd niet; ze zijn leergierig en weten graag meer over het waarom, de werking … van een mondmasker. Zoek op en speel situaties waarbij ze vragen hebben na met popjes of knuffels om hen aan te leren hoe ze kunnen reageren. Oefen samen op het mondmaskertje aan-en uitdoen op een hygiënische manier. We doen wat we kunnen, dat jouw zesjarige aan het einde van de dag met het mondmasker van een klasvriendje thuiskomt is niet meteen de bedoeling, maar we mogen hen hen ook niet kwalijk nemen als dit eens zou gebeuren.
4. Luister naar de emoties die onze kinderen hebben in deze coronacrisis, neem deze serieus en spreek erover. Ik zie kinderen en jongeren in mijn praktijk wiens angstige aanleg omwille van corona nog verhoogd wordt en die zich ‘vuil’ voelen omdat ze anderen mogelijks kunnen besmetten als ze hun mondmasker niet altijd aan hebben. Heel opvallend enkele stappen afstand nemen van iemand ‘omdat er corona is’ is begrijpelijk, maar kan een grote indruk nalaten op kinderen en jongeren. Beter is om vriendelijk te vragen om wat afstand te houden zodat we elkaar kunnen beschermen.
5. Wie met kinderen werkt kan ’s ochtends even kort (op veilige afstand) het masker afdoen om jouw glimlach te tonen - iedereen heeft recht op een warme glimlach om de dag mee te starten - en zeg ‘goeiemorgen’. Laat kinderen dit ook doen.  Non-verbale communicatie met ons gezicht is nu veel moeilijker met een mondmasker, dus versterk de verbale communicatie door emoties (die we nu niet altijd even duidelijk zien op een half verborgen gezicht) expliciet te benoemen en hierbij duidelijk oogcontact te maken. Doe gerust (op een afstandje) even  jouw mondmasker af als je ziet dat een kind angstig is; enkele seconden een volledig gezicht zien kan al veel doen.

Hoe flexibel onze kinderen ook kunnen zijn, ook hun kinderbrein raakt met momenten overbelast door de stress die ze onvermijdelijk voelen, in de hele maatschappij maar ook via ons overbelaste volwassenbrein wanneer we weer eens thuiswerken moeten combineren met een kind thuis door quarantaine of omwille van een verlengde vakantie. Ook weer makkelijker gezegd dan gedaan, maar wees deze dagen extra mild voor jezelf als ouder; kinderen kunnen zichzelf wel even bezighouden tijdens jouw online meeting (een kleuter al iets beter dan een peuter, maar het blijft natuurlijk pittig) dus geef hen na jouw werkverplichtingen opnieuw de aandacht waar ze recht op hebben.

‘‘It takes village to raise a child”, jammer genoeg kan niet iedereen (oa door de beperking in contacten) evenveel beroep doen op deze village. Dus laat die hoop was gerust even liggen tot morgen, lieve mama of papa. Je doet het goed. Jouw kind ziet jou graag, of je die was nu vandaag, morgen of overmorgen (misschien samen??) plooit!