Huiswerk zorgt voor stress: hoe kan het vlot verlopen?

Huiswerk is al het schoolwerk waarvan de leraar verwacht dat het buiten de contacturen op school wordt gemaakt. Dit kan denkwerk zijn maar vaak is het – zeker in de lagere school – ook doewerk. Denk dan aan het maken van een opstel, het zoeken van een gedicht, het meebrengen van een attribuut, het verzamelen van knutselmateriaal of  het invullen van rekenoefeningen.

Het doel van huiswerk heeft vaak te maken met het stimuleren en vergroten van de zelfstandigheid van kinderen en anderzijds de brug te maken tussen de thuissituatie en de schoolcontext.

Spanningen

Ouders geven aan dat het huiswerk voor spanningen zorgt in de triade ouder-leraar/school-leerling. Niet enkel zijn er frustraties over de te verwerken leerstof bij leerlingen zelf, ook ervaren ouders dat het niet evident is om te helpen. Dat heeft te maken met de inhoud of de gebruikte methode, die vaak anders is dan de methoden die ouders vroeger zelf op de schoolbanken hebben aangeleerd.

Vaak leven er frustraties van de ouders naar de school over de hoeveelheid, het gebrek aan instructie of de moeilijkheidsgraad van de huistaak.

Heldere afspraken

Het is belangrijk om heldere afspraken, regels en verwachtingen te hebben rond de rol van huiswerk in het gezin.

Het leren gebeurt daarom best steeds op dezelfde plaats, bij voorkeur op een rustige, prikkelvrije omgeving waar kinderen niet afgeleid worden. Het studeren vindt daarom ook liefst steeds rond hetzelfde tijdstip plaats.

Laat je zoon of dochter na schooltijd even spelen, iets eten of drinken. Het betekent ook ervoor zorgen dat je kind niet alléén bezig is met taken voor school. Je kind heeft – net als jou – nood om even op adem te komen na een vaak al prikkelvolle dag.

Soms is hiervoor als ouder een gedragsinstructie nodig,  het liefst in de vorm van een ik-boodschap waarbij je een concrete omschrijving geeft van wat je van je kind verwacht en bovenal meegeeft wat hiervan positieve gevolgen voor jou en je kind zouden kunnen zijn.

Schenk aandacht aan de mentale en fysieke gezondheid van een kind. Basiselementen als een gevarieerde voeding, een goede nachtrust, verluchte (studeer)ruimtes zodat er voldoende zuurstof de hersenen kan instromen, stressverlaging door ontspanning en genoeg sport en beweging zijn randvoorwaarden om bij stil te staan rond het thema studie.

Ouders zijn geen hulpleerkrachten

Als je vindt dat je kind te veel huiswerk ‘moet’ maken, bespreek dit dan met de leraar van je zoon of dochter. Ouders mogen niet in de hulpleerkracht-positie geplaatst worden. Het is niet je taak om extra oefeningen op te geven of taken te verbeteren. Je kan op andere manieren wel een grote meerwaarde zijn in het hele huiswerkgebeuren.

Routine

Veiligheid, voorspelbaarheid en structuur bieden aan kinderen verhoogt de kans dat ze hun huiswerk maken én dat dit op een aangename manier kan verlopen. Je rol als ouder bestaat er dan in om duidelijkheid te scheppen.

Zorg ervoor dat je kind op een vast moment op een rustige (en opgeruimde) plaats aan het huiswerk begint. Het ene kind is natuurlijk het andere niet, maar het huiswerk als onderdeel van een routine zien, is een goed idee.

Mijn dochter Sien (9) wil nooit haar huiswerk maken. Elke dag opnieuw maken we ruzie hierover. Als ze van school komt, wil ze meteen tv kijken. Als ik ze eindelijk overtuig om aan haar schoolwerk te beginnen, zit ze vaak een hele tijd gewoon te mopperen of treuzelen.

Het aanschouwelijkheidsprincipe stelt dat het geheugen van kinderen beter concrete dingen kan onthouden dan abstracte. Wat je dus bijvoorbeeld kan doen is samen met je kind een mindmap of schema maken van de leerstof. Het gaat erover dat je je kind leert omgaan met de informatie, dat je structuur aanbrengt.

Zo zorg je ook voor een opbouw in het leren (een stap kan pas genomen worden nadat een eerdere stap voltooid is). Cursussen en andere inhoud worden namelijk sneller begrepen als ze een heldere opmaak kennen. Het is natuurlijk niet haalbaar om een hele cursus in een hele nieuwe lay-out te gieten, maar misschien is dat wel haalbaar voor een (voor je kind moeilijk te begrijpen) deel ervan.

Of kan het aanleiding zijn om met de juf of meester van je kind te communiceren over de kwaliteit van het aangeboden lesmateriaal. Is de doelstelling van het huiswerk duidelijk? Dat is een cruciale vraag in het positieve effect van huiswerk op het leerrendement van leerlingen.

Inzetten op het zoeken van duidelijke figuren en afbeeldingen (picture superiority effect) heeft tevens een positief effect op het leerproces. Zeker voor kinderen die visueel ingesteld zijn.

Aanschouwelijk

Maak het aanschouwelijk voor je kind. Zeg ja tegen:

• Ezelsbruggetjes
• Steekkaartjes
• Voorbeelden uit eigen ervaringen
• Opschrijven wat je nog weet zonder hulp
• Ondersteunende tekeningen
• Tijdslijnen
• Infographics
• Materiaal dat het leerproces ondersteunt zoals legoblokjes, een klok in papier, suikerklontjes om de rekenoefeningen te vergemakkelijken, …

Geloof erin dat kinderen zelfstandig nieuwe problemen zullen kunnen oplossen. Help hen hierbij en werk stap voor stap. Het is niet nodig om de huistaken van je kind te verbeteren, zo bestaat het risico dat de school het leerproces van je kind niet goed kan opvolgen. Verbeter je toch (bijvoorbeeld in samenspraak met de leraar), doe het dan in een andere kleur. Nogmaals: je bent geen hulpleerkracht.

Als je uitleg geeft, doe het dan op de aangeleerde manier van de school. Is dit moeilijk of is een opgave onduidelijk? Spreek de leerkracht of het zorgteam hierover dan aan. Geef dus geen pasklare oplossingen, maar denk na over strategieën om uitdagingen aan te gaan. Daarmee zal het later meer bereiken. Het draait dus vooral om je kind te stimuleren om zelf problemen aan te pakken, zodat het alleen nieuwe situaties aandurft. Het is als het ware het denken over het denken dat je stimuleert. Hiermee beoog je dat het kind de dingen dieper verwerkt, zodat deze langer beklijven.

Mijn dochter Chloë (13) zit in het eerste middelbaar, richting moderne. Ik merk aan haar dat ze het lastig heeft met wiskunde. Ze vraagt me steeds meer om hulp en dit zorgt voor vervelende situaties. Ik begrijp vaak zelf de oefeningen niet, dus kan haar niet helpen. Ik voel me dan onzeker en vraag me af hoe andere ouders dit doen. ’s Avonds zit ik soms te studeren in de hoop haar toch nog te kunnen helpen.

Planning

Je kan je kind ondersteunen in het maken van een planning. Leer hen het belang hiervan. Zo kunnen ze gemakkelijker leerstof onthouden omdat ze kunnen herhalen, op die manier vermijden ze stress nabij de deadline.

Praat met je kind over hoofd- & bijzaken en stel prioriteiten. Kinderen moeten leren om zelfstandig te zijn, laat ze stap-voor-stap hierin groeien. Hoe ouder kinderen zijn, hoe meer verantwoordelijkheid ze kunnen dragen voor hun eigen schoolsituaite.

Je kan als ouder natuurlijk wel overzicht over de taken houden (bijvoorbeeld dagelijks de agenda bekijken) en controleren of de taken uitgevoerd zijn. Wat je beter niet doet is de taken maken of je kind te behoeden voor fouten of mislukkingen. Probeer tevens te vermijden om constant bij je kind te gaan zitten.

Intrinsieke motivatie

Kinderen leren het beste als ze geïnteresseerd zijn. Prikkel dus deze interesses en stel vragen. Je werkt zo aan de intrinsieke motivatie van een kind. Dit is een sterke drijfveer om voor een opdracht of uitdaging te gaan.

Stimuleer kinderen in het ontplooien van hun talenten, maar leg niet te veel druk. Laat vakanties waar ze voor dienen, maar toon aan dat leren ook op andere, niet-schoolse manieren kan (ga gerust naar een museum, een park of maak een historische stadswandeling).

Verschillende kinderen leren op andere manieren. Probeer dus inzicht te krijgen in de leerstijl van je kind (hoe leert mijn kind het best?) en de domeinen van interesse (Wat doet mijn kind het liefst? Wat kost geen moeite? Wat vraagt maar inspanning) want bij een verminderde interesse zal er een beperkt leereffect optreden.