Opinie: alle kersverse moeders hebben recht op rouw

Nood aan sensibilisering rond postnatale depressie

Op 9 oktober ging in het mooie Belgenland de campagne van start om postpartum depressie extra aandacht te geven, gelanceerd door Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen in samenwerking met Elke Berx, verpleegkundige van Kind en Gezin. Deze campagne kadert in de week van de geestelijke gezondheidszorg. Een initiatief dat ik enorm apprecieer. Echt wel.

Ik werk nu meer dan tien jaar met prille moeders die na de geboorte van een kind onderuit gaan en er is heel veel nood aan sensibilisering rond dit thema. Er rust immers nog steeds een taboe op het ontbreken van de suikerspinroze wolk nadat je bent bevallen. Wanneer een vrouw bevalt, kunnen er zich achteraf allerlei fenomenen voordoen die haar mentaal evenwicht doen wankelen.

Hart onder de riem

Op de website van K&G lees ik:

“Zeer kort na de geboorte, onder invloed van de sterke hormonale en lichamelijke veranderingen, hebben veel mama’s enkele ‘huildagen’. Bij 10% tot 20% van de mama’s blijft die sombere stemming langer dan 10 à 14 dagen aanslepen. In dit geval is er sprake van een postpartum depressie.”

Dit doet mij pijn. Als toonaangevende organisatie verkondigen dat een moeder een postpartum depressie heeft wanneer ze zich langer dan twee weken na de geboorte somber voelt, is pertinent onwaar en zelfs gevaarlijk. Het is ook voor de mama mét een postpartum depressie een steek in het hart want een depressie is zoveel meer dan je twee weken somber voelen.

Ik wil daarom met dit schrijven in het bijzonder pasbevallen moeders een hart onder de riem steken en benadrukken dat een kind krijgen niet iets is wat altijd zomaar vanzelf gaat. En daarvoor hoef je geen postpartum depressie te hebben. Het is niet omdat je je wat langer niet happy voelt, verdrietig, angstig, oververantwoordelijk of teleurgesteld dat je in een depressie bent terechtgekomen. Beste mama, laat niemand of niets jou dat wijsmaken. 

Depressie is zoveel meer

Er is een heel breed scala van postpartum problemen dat zich kan voordoen na een bevalling:

• een babyblues,
• een postpartum angststoornis,
• een kraambedpsychose,
• een postpartum depressie en
• een rouwproces.

Al deze fenomenen bestaan en verdienen hun eigen aanpak. Een postpartum depressie is heel zwaar en donker en erg moeilijk. Mijn hart gaat echt uit naar de mama die dit meemaakte of er middenin zit. Ik hoop werkelijk dat je juist begeleid wordt en je niet alleen voelt. Maar, jij andere mama die zich niet gelukkig voelt nu je een kindje hebt: je bent niet ziek of abnormaal. Sterker nog, misschien is het zelfs helemaal logisch dat je een beetje wankelt?

Rouw als reactie op verandering

Zestig tot tachtig procent van de moeders (én vaders) voelt zich niet helemaal gelukkig wanneer ze een kindje hebben gekregen. Heel veel moeders voelen zich angstig, verdrietig, verloren, onzeker en in twijfel. Ze huilen veel, vinden hun draai niet, voelen zich oververantwoordelijk en ongelukkig. Dit kan gemakkelijk een aantal maanden duren. In realiteit zelfs veel langer, weliswaar met de nodige ups en downs. Is dat dan altijd een postpartum depressie zoals hierboven beschreven? Neen. Dat is het niet.

Zeer veel moeders en vaders komen na de geboorte van hun kind in een rouwproces terecht. Tijdens dit rouwproces laten zij dingen los die ze verloren zijn wanneer ze moeder en vader werden. Ze laten hun ideaalbeelden los (ja, baby’s huilen veel en ja, moeders verliezen ook al eens hun geduld) en verliezen hun: vrijheid (nooit meer zomaar de deur uitstappen), hun relatie (waar is mijn man? waar is mijn vrouw?), hun lichaam (nooit meer hetzelfde eens je een kind droeg), hun werk (drie maanden moederrust), hun vrienden (te moe voor sociale contacten) en bovenal zichzelf.

Kind krijgen heeft zoveel impact

Een kind krijgen heeft vaak een enorme impact op zowel de man als de vrouw, de wereld davert, de kaarten worden herschud. Niets is nog hetzelfde. En dat is ook “normaal”. Het is een gezonde reactie op een grote verandering. Je krijgt een kind, maar je verliest in eerste instantie ook veel.

Een kind krijgen betekent dus aanpassen. Jezelf aanpassen aan de nieuwe situatie en dat kost tijd. Dat gaat gepaard met pijn en tranen, zoals dat bij alle verlieservaringen gaat. Moederrouw. Het is een kwalijke evolutie dat mensen zich maar een paar weken somber en slecht mogen voelen.

Het leven is volop in beweging, het ouderschap is dat ook. Alles komt en gaat in cycli en fasen. Mensen hebben tijd, begrip en een luisterend oor nodig om verlies een plek te geven en om zich aan te passen aan een nieuwe context. Iedereen heeft recht op geluk en iedereen heeft recht op rouw. En langer dan een paar weken zou ik denken.

Normaliseren van aanpassing na krijgen van kind

Ik wil vurig pleiten voor het normaliseren van het aanpassingsproces na het krijgen van een kind. Laat ons met z’n allen jonge ouders ondersteunen met hulp en de juiste woorden in plaats van met een depressie-diagnose. 

Juist door het te bekijken als een normaal en gezond proces (het mag, het moet niet) zullen moeders geneigd zijn om te delen wat er gebeurt. Isolatie is naast àl die andere moeilijke emoties het allerergste waarmee deze moeders worstelen. Wanneer je niet gelukkig bent na de bevalling, word je aanzien als niet-normaal. En dan krijg je er nog eens een dikke vette depressie stempel bovenop.

Meestal is er dus iets anders aan de hand. Er zijn zeker vrouwen die het moederen zich heel snel toe-eigenen, maar voor het gros van de moeders is het zoeken en ploeteren en vinden en overwinnen. We worden niet meer omringd door vrouwen die ons het moedervak kunnen leren. We worden overspoeld door ideaalbeelden vanuit de media. Het sociaal vangnet van vrouwen is een pak kleiner en vooral anders geworden. Dat helpt allemaal niet natuurlijk om vloeiend in de nieuwe status van kersverse moeder te stappen.