Strikte opvoeding kweekt kleine liegebeesten

Het spiekspel

Victoria Talwar, een experte sociaal-cognitieve ontwikkeling bij kinderen, ontwikkelde samen met haar collega’s een test: ‘het spiekspel’, dat werd gespeeld op twee West-Afrikaanse scholen, één met een autoritaire aanpak en een met een lossere aanpak.

Wat doet het spel? De leerlingen moesten, zonder om te kijken, proberen raden welke voorwerpen er achter hun rug geluid aan het maken waren. Het laatste geluid is een voorwerp dat een heel ander geluid maakt dan het normaal zou maken (bijvoorbeeld een piepend geluid uit een baseball). Belangrijk: tijdens dit experiment verdwenen alle volwassenen uit de kamer. Daarna kwamen ze terug en vroegen de kinderen wat het voorwerp was én of ze hadden gespiekt.

In de lossere school was de verdeling leugenaars ongeveer dezelfde als op westerse scholen. In de autoritaire school daarentegen waren de kinderen snelle en effectieve leugenaars.

Hoe erg is dit?

In een wereld waar veel belang wordt gehecht aan ‘de waarheid’, lijkt dat iets wat je wil vermijden. Maar is dat wel zo?  

Liegen heeft een kwalijke reputatie, maar in de ontwikkeling van kinderen is het best een normale fase. Het is niet omdat je kind (eens) liegt, dat het meteen een jeugdcrimineel gaat worden. “Liegen is een teken dat je kind belangrijke psychologische vaardigheden aan het ontwikkelen is”, zo argumenteert een artikel op Slate. Het toont namelijk aan dat het kind niet-lineair kan denke én dat hun werkgeheugen werkt. Bij kleine kinderen is dat nog in ontwikkeling, waardoor je met enkele rake vragen toch de waarheid achterhaalt, bij iets oudere kinderen wordt dat soms moeilijker.

De liegende fases

Liegen is dan ook iets dat elk kind doet. Volgens Talwar en haar collega’s begint dat rond de leeftijd van twee jaar en zijn bedoeld om grove fouten te verdoezelen. ‘Wie heeft het boek op de grond gegooid?’ ‘Ikke niet’, zegt de peuter. De leugens zijn vaak niet erg overtuigend en houdt geen rekening met de denkvaardigheid van de ouders.

Tegen 4-jarige leeftijd komen de secundaire leugens op de proppen. Ze zijn meer plausibel dan de primaire leugens, omdat ze rekening houden met gedrag, persoonlijkheid en denken. Tertiaire leugens beginnen rond de leeftijd van zeven of acht jaar en kenmerken zich doordat er feiten worden verzonnen om geloofwaardige valse verhaaltjes te creëren.