Hoe geef je vorm aan het moederschap als je nooit het goede voorbeeld hebt gekregen?

Als kind van een alleenstaande moeder met een bipolaire stoornis met een zware alcoholverslaving en de bijhorende Korsakov-dementie hebben mijn zus en ik verwarrende tijden doorgemaakt. Wat de ene dag als strikte huisregel gold, werd de volgende dag door mijn moeder zelf tenietgedaan. Zo benadrukte ze regelmatig haar afkeer voor verslavingen en leugens. Zaken waar zij zelf meer dan eens aan gezondigd heeft.

Er werd ons ingeprent dat onze moeder “ziek” was en dat het onze plicht was om voor haar te zorgen. Dat terwijl we op slechte dagen, wanneer zij haar bed niet uitgeraakte, moesten overleven op ingeblikt voedsel en rijst. Of dat terwijl ik als zesjarige met een grote zak snoep urenlang alleen thuis gelaten werd met telkens dezelfde videofilms. 

Dat terwijl onze auto weer maar eens getakeld moest worden na wat steeds “de schuld van de andere chauffeur was”. Dat na fake afscheidsbrieven om toch maar weer dat sprankeltje aandacht te krijgen van haar dochters. Dat na alle gedwongen ziekenhuisopnames en plotse logeerpartijtjes bij de tantes. 

Om maar te zwijgen van de talloze laatavond telefoons die we kregen van bezorgde vrienden met de boodschap dat ze weer maar eens dronken achter het stuur zat. Dat terwijl ik, ten einde raad, psychologische hulp en medicamenteuze begeleiding heb moeten opstarten om de dagen met alleen maar tranen achter me te kunnen laten. 

Mijn moeder had ook positieve momenten, maar die bogen de laatste jaren helaas vaak om naar de manische kant waarbij ook de goede handelingen té intens konden worden of deel uitmaakten van emotionele chantage.

Toen mijn zus en ik ouder werden en de logica van dit alles helemaal zoek was, werden we door onze moeder en haar omstanders op de vingers getikt. Het “verlaten nest syndroom” kwam plots angstvallig dichterbij. “Kinderen zijn er om voor hun ouders te zorgen”. Maar wie zorgt er dan voor de kinderen als zij volledig aan de negatieve spiraal ten onder gaan? Zelfs de huisarts, bij wie we ten einde raad aanklopten, stuurde ons wandelen en weigerde te geloven dat er een alcoholprobleem was. 

Mijn zus en ik hebben elk op een totaal verschillende manier de weg naar volwassenheid moeten zoeken en dit gaat tot op vandaag nog steeds met vallen en opstaan. Omdat onze zoektocht naar volwassenheid en het verwerken van de slechte herinneringen zo anders is verlopen, zorgt dit helaas tot op heden nog voor spanningen tussen ons.

Het is een oefening om ook de positieve herinneringen aan onze jeugd te bewaren, als er zoveel negatieve zijn die alles overschaduwen.  Coping skills zoals assertiviteit, grenzen afbakenen en zelfvertrouwen hebben een deuk gekregen of hebben zelfs nooit de kans gekregen zich te ontplooien.

Nu zowel mijn zus als ik zelf kinderen hebben, worden we tegen willens en wetens terug gekatapulteerd naar diep verdrongen herinneringen. Haast wekelijks stel ik me de vraag: ‘Hoe zou een “goede” moeder dit aanpakken?’ En ‘Waarom lukte het niet bij ons thuis, wat liep er mis? Welke kortsluiting in mijn moeders hoofd leidde ertoe om het moederschap en bijgevolg ook ons te verwaarlozen?’

Hoe groot is het gemis aan een stabiele moederfiguur die haar vakkennis kan doorgeven.

‘s Nachts kan de gedachte aan ‘Ik hoop nooit zo erg te falen als mijn moeder’ mij uren wakker houden. Maar dan klamp ik me vast aan de volgende twee mantra’s: ‘Een kind heeft niet gevraagd om er te zijn. De ouders kiezen zelf om een kind te krijgen en worden dan verondersteld het in een veilige omgeving op te voeden.’ Daarnaast: ‘Ik zal nooit, maar dan ook nooit, mijn kind het gevoel geven dat zijn/haar hoofddoel is om voor de ouder te zorgen’.

Lieve KOPP-lotgenoten. Weet dat jullie niet alleen zijn. Het is normaal om als nieuwe mama meer onzekerheden te ervaren dan mama’s die een stabiele jeugd hebben gehad. Uiteindelijk doen we allemaal ons best en klungelen we allemaal wel eens :-) 

Mijn psycholoog heeft me door een diep dal kunnen trekken door me herhaaldelijk in te prenten dat ik mij van mijn moeder onderscheid door mijn copingmechanismen. Ik zocht professionele hulp voor de mentale kwelgeesten, daar waar mijn moeder naar de fles of pijnstillers greep. Het lijkt een strohalm waar ik me aan vasthoud, maar in mijn ogen is het mijn rots, mijn mantra geworden om de moeilijke dagen te doorstaan. Hou vol lieve mama’s, en probeer te leren uit de fouten van jullie ouders om zelf een beter voorbeeld te vormen en de negatieve spiraal te doorbreken.