Ken je dat? Je tiener komt thuis, en je voelt zijn aanwezigheid al nog voor je hem ziet. De energie in huis verandert op slag, en de situatie kan twee kanten op. Ofwel glipt hij weg naar zijn kamer zonder ook maar één enkele vorm van menselijke interactie aan te gaan, ofwel wordt er met de voeten gestampt, overdreven gezucht en gemompeld en worden de schoolboeken theatraal op de grond gedumpt, waarna iedereen in de straal van 5 meter op een gemene blik wordt getrakteerd. De geneugten van een tiener in huis, heerlijk …
In beide gevallen zal elke poging tot gesprek beantwoord worden met the silent treatment. Of misschien krijg je kortaf een antwoord à la ‘Weetikveel’. Je weet nooit in welke bui je tiener vandaag weer zal zijn. Maar eerlijk, de helft van de tijd weet hij dat zelf ook niet. Het is een verwarrende tijd, voor jullie allebei.
Tieners opvoeden kan ingewikkeld, frustrerend en uitputtend zijn. Met deze tips kan je proberen de vrede te bewaren, zelfs in tijden waarin je tiener er alles aan doet om van jullie huis een oorlogszone te maken …
1. Herken de momenten waarop je tiener alleen maar uit is op ruzie
Als je tiener voor je staat met een arrogant gezicht en hij je uit je tent probeert te lokken, kan het heel moeilijk zijn om er niet tegen in te gaan. We weten allemaal hoe goed die tieners erin zijn om het bloed vanonder onze nagels te halen …
Maar, hoe moeilijk het ook is, toch loont het de moeite jezelf eraan te herinneren dat jij de volwassene bent en dat je alleen maar olie op het vuur gooit als je je tot zijn niveau verlaagt door kwaad te worden en ook te beginnen met roepen of met dingen te gooien.
Bovendien ben je óók op die momenten het rolmodel voor je tiener. Door het gedrag en de handelingen die je probeert te veranderen in hem ook te vertonen, ga je die net valideren. Kort gezegd: je hoeft niet in te gaan op elke uitnodiging tot ruzie.
2. Blijf kalm
Ja, het kan héél moeilijk zijn en enorm veel wilskracht vragen – maar je stem op een normaal volume en met een normale toon gebruiken, geeft je de leiding in een conversatie en neemt een deel van zijn macht weg. Zeg dat je met plezier luistert of praat over wat er aan de hand is, zolang dat op een redelijke manier gebeurt.
Je tiener wil de touwtjes in handen hebben, zijn doel is om een kamp uit te vechten volgens zijn eigen regels zonder hij de bovenhand kan nemen. Maar als jij weigert daarop in te gaan, ontmantel je de situatie.
Geef je tiener ruimte en tijd om af te koelen, en bespreek het probleem als de gemoederen bedaard zijn. Maar zorg er wel voor dat hij weet dat je het niet zomaar laat overwaaien. Je kan zelfs een specifieke tijd afspreken om de kwestie te bespreken, bijvoorbeeld na het avondeten of in het weekend.
Op die manier heb je iets waar hij een confrontatie van wilde maken omgezet in iets veel productievers: een conversatie.
3. Het is niet persoonlijk
Een tiener weet exact hoe hij zijn woorden als wapens kan inzetten. En als zijn ouder ben je het gemakkelijkste doelwit in zijn oorlog tegen de wereld. Die woorden kunnen wreed zijn, maar onthoud dat het niets persoonlijks is.
De tienerjaren zijn moeilijke jaren: die hormonen schieten alle kanten op, het lichaam verandert én de hersenen zijn nog niet genoeg ontwikkeld om met al die veranderingen om te gaan. Tieners zitten gevangen in een periode waarbij ze steeds meer onafhankelijkheid willen, maar waarbij ze tegelijkertijd nog steeds verlangen naar de goedkeuring van iedereen om hen heen – van ouders tot leeftijdsgenoten.
Het is misschien al lang geleden, maar ooit waren we zelf tieners. Probeer eens terug te denken aan hoe het toen voor jou was. Ook jij hebt wellicht dingen gezegd tegen je ouders waar je achteraf spijt van had. Je tiener is bang en onzeker. Hij test je, op zoek naar de bevestiging dat je hem graag ziet en dat je hem onvoorwaardelijk zal steunen.
4. Regels en respect zijn een must
Je kan je tiener je liefde tonen zonder te accepteren dat je behandeld wordt als een deurmat. Onvoorwaardelijke liefde betekent niet dat je onvoorwaardelijk slecht gedrag moet accepteren.
Begrip en mildheid zijn belangrijk in de puberjaren, maar grenzen stellen is dat ook. Je tiener voelt zich misschien al heel volwassen, maar op veel vlakken is het nog een kind. En ook al gelooft hij het zelf niet altijd, toch heeft hij nood aan grenzen. Die helpen hem om te gaan met verwachtingen en die te begrijpen.
Het is oké dat een tiener slecht gehumeurd is en dat hij boos is op je. Wij zijn dat zelf ook weleens, niet? Je tiener moet de ruimte krijgen voor zijn emoties. Maar tegelijk is het belangrijk hem te begeleiden in hoe hij die emoties op een degelijke manier kan uiten en wat de regels zijn op het vlak van gedrag.
Tv-programma’s en sociale media geven vaak het slechte voorbeeld, maar als ouder kan je het tegengewicht zijn dat duidelijk maakt dat respectloos spreken tegen anderen niet aanvaardbaar is. Het is meer dan oké om je tiener te laten weten dat hij je gevoelens gekwetst heeft. Hem aantonen hoe woorden en daden een impact hebben op anderen is cruciaal voor de ontwikkeling van empathie.
Als je tiener wil behandeld worden als een volwassene, moet hij zich ook gedragen als een volwassene. Als ouder kan je hem tonen hoe dat moet, door te definiëren wat respectloos en kwetsend is en door consequent de gevolgen aan te tonen als hij de grenzen overschrijdt.
5. Probeer niet te preken
Tieners zijn er vaak rotsvast van overtuigd dat ze de slimste mensen op aarde zijn. Het gekke is dat ze op die manier denken net omdat hun hersenen nog niet volledig ontwikkeld zijn. Ze handelen sneller impulsief dan dat ze de langetermijngevolgen van hun beslissingen kunnen inschatten.
Je tiener de les spellen is echter gedoemd te mislukken. Geen enkele tiener is ooit weggewandeld na een ouderlijke preek met een plotse openbaring over de waarde van huishoudelijke klusjes of huiswerk. Je kan je tiener niet ompraten om minder egocentrisch te zijn of meer verantwoordelijkheid te tonen.
Het gaat er niet om te bewijzen dat jij juist bent en dat hij fout is. Waar het wel om gaat, is de juiste vragen te stellen die hem zullen helpen zélf oplossingen te vinden voor zijn problemen. Vraag je puber wat er echt aan de hand is. Probeer te helpen in het vinden van de oorzaak van zijn woede en achterhaal de echte vijand. Vaak ben jij dat niet.
Eens je die vastgesteld hebt, probeer dan niet het probleem voor hem op te lossen en hem vertel hem niet hoe hij dat moet doen. Bied wel je hulp en je steun aan, maar laat hem zelf bepalen hoe die eruit ziet. Je tiener wil dat je aan zijn kant staat. Hij wil niet dat je zijn strijd voor hem voert, wel dat hij leert die zelf te voeren, in de wetenschap dat jij achter hem staat.
6. Vergeet je tiener niet te loven
Vergeet nooit dat er achter het gebrek aan respect een goed kind schuilgaat, iemand van wie je met heel je hart houdt. Het is belangrijk hem ervan te verzekeren dat je niet alleen het slechte, maar ook het goede ziet. Lof is krachtig, dus zorg dat je kind het regelmatig van je te horen krijgt. Als je tiener matuur omgaat met een situatie, een gesprek op een respectvolle manier start of een paar minuten neemt om af te koelen, toon hem dan dat je trots bent op hem.
