Communicatie met een tiener of puber. Laten we zeggen dat het soms een behoorlijke oefening is. Vaak lijkt het zelfs een strijd. Hoe hard je tiener je soms uitdaagt, toch is het belangrijk dat je luistert naar wat je tiener zegt of probeert te zeggen. Enkele tips.
Met een tiener praat je anders dan met een jong kind. Je begint veel meer op een ‘normale’ toon en met langere zinnen te communiceren. Er komt ook meer overleg en onderhandeling – tell me about it! – bij kijken.
Volwassen gesprek met een niet-volwassene
Eigenlijk praat je met een tiener al op dezelfde toon en manier als met andere volwassenen. Ook je non-verbale communicatie (lichaamshouding, gelaatsuitdrukking …) is dezelfde als in een volwassen gesprek. Maar je tiener ís natuurlijk nog niet volwassen.
Daarmee kom je als ouder in een ingewikkelde positie: je praat met je tiener als een volwassene, maar je tiener is nog geen volwassene. Hij of zij moet nog altijd gehoorzamen aan jouw regels. En je tiener heeft nog altijd de hulp van jou als ouder nodig, meer dan een andere volwassene die nodig heeft.
Dat terwijl een puber dolgraag ook als volwassene behandeld wil worden. Ze willen in de puberteit namelijk veel zelf bepalen. Dat hoort bij hun ontwikkeling en is zelfs goed in de ontwikkeling naar volwassenheid, maar kan voor flinke strijd zorgen.
Nuttige strijd
Het is in de puberteit heel ‘normaal’ dat je als ouders strijd hebt met je tiener over allerlei zaken. Zowel ouders als pubers zijn aan het zoeken en ontdekken welke vrijheid mogelijk is, en waarin nog controle nodig is.
Op zich is die strijd in de ontwikkeling heel nuttig, hoe gek dat ook klinkt. Door die strijd leren tiener beter te onderhandelen, en op die manier worden ze volwassen. Daarnaast zorgt die strijd ervoor dat je toegroeit naar de grotere zelfstandigheid van je puber, waardoor je meer loskomt van elkaar. De strijd zorgt er zelfs voor dat je ernaar uit gaat kijken dat jouw puber op zichzelf zal gaan wonen.
Tips om actief te luisteren
Er zijn verschillende manieren om goed naar een ander te luisteren. Je kan bijvoorbeeld met een neutraal gezicht wachten tot de ander is uitgesproken. Je kan voortdurend ‘hmm’ zeggen en knikken als iemand iets vertelt. Of je kan altijd aanvullen wat het bij jou oproept.
Kinderen en tieners vinden een actieve luistervariant heel fijn en prettig. Ze voelen zich daardoor goed begrepen. Je probeert dan niet alleen de feiten te horen, maar ook wat voor boodschap er nog meer achter kan zitten. Die boodschap probeer je ook bespreekbaar te maken.
Bij een actieve, luisterende communicatie:
maak je (oog)contact
zit of sta je er geïnteresseerd bij
kijk je naar de houding, luister je naar stemhoogte, taal en ritme van de ander
moedig je de ander aan om door te gaan: ‘ik ben nieuwsgierig naar hoe het verder gaat’
ga je niet door met een verhaal over jezelf
probeer je je eigen emoties zoveel mogelijk onder controle te houden
jaag je de andere niet op, maar neem je de tijd om hem/haar te begrijpen
Bij actief luisteren vraag je verduidelijking als je iets niet begrijpt:
‘Bedoel je dus dat ... ?’
‘Zeg je eigenlijk dat ... ?’
‘Als ik je goed begrijp dan wil je graag ... ?’
‘Klopt het dat je zegt dat je last hebt van ... ?’
‘Dus daar maak je je kwaad om?’
‘Je voelt je niet serieus genomen?’
Als je je tiener goed wil begrijpen, kan je vragen stellen die beginnen met wie, wat, welke, hoe, wanneer, waar?
‘Wie waren er allemaal bij?’
‘Wie steunt jou hierin?’
‘Wie kan jou helpen?’
‘Wat gebeurde er toen?’
‘Wat vind jij ervan?’
‘Wat kan er nog gaan gebeuren?’
‘Welke oplossing hadden jullie bedacht?’
‘Welke groep is dat?’
‘Hoe ging dat verder?’
‘Hoe is dat afgelopen?’
‘Hoe voelde jij je?’
‘Wanneer weet je wat je moet doen?’
‘Wanneer zien jullie elkaar weer?’
‘Waar hebben jullie afgesproken?’
‘Waar was dat?’
Waarom-vragen kan je ook stellen, maar daarbij is het heel belangrijk dat je een niet-beschuldigende toon gebruikt. ‘Waarom doe je dat nu?!’ met een harde stem roepen, lokt geen begripvol gesprek uit. ‘Waarom deed hij dat dan?’ op een rustige toon, kan wel meer begrip opleveren.
