Te veel schermtijd: kan je dat nog terugdraaien?

Schermvrije activiteiten 

Een eerste stap in het verminderen van schermtijd is om bewust leuke activiteiten in te plannen en tijdens die momenten schermen expliciet te verbieden. Jongeren moeten leren dat het op bepaalde, vaak evidente, momenten absoluut niet gepast is om met hun smartphone bezig te zijn. Belangrijk daarbij is dat ze zich betrokken voelen.

Gaan mountainbiken met het gezin, een avondje cinema, een waterpark in het Zuiden ... Dit zijn typische momenten waarbij je tiener heus wel zonder zijn smartphone kan. Ga je op familiebezoek? Betrek je tiener dan in het gesprek. Op restaurant? Ook tieners zijn gesprekspartners aan tafel. 

Maaltijden thuis zouden sowieso zonder schermen moeten verlopen. Maak die schermvrije momenten betekenisvol en relevant.

Begin met voor de hand liggende momenten en bouw het aantal schermvrije momenten geleidelijk op. Het goede voorbeeld geven als ouder is hierbij cruciaal: als jij tijdens het avondeten naar je scherm kijkt, geef je een fout signaal.

Wees je ervan bewust: een kind of jongere zal in de meeste gevallen leuke, verbindende activiteiten boven schermtijd verkiezen. Is dat herhaaldelijk niet het geval, dan loont het de moeite om dat gesprek open aan te gaan. Als het probleem hardnekkig blijft aanslepen en voor problemen zorgt, kan het zinvol zijn om professionele hulp in te schakelen. Misschien speelt er wel meer?

Let op met verwachtingen

Pubers vinden niet noodzakelijk leuk wat volwassenen leuk vinden. Zorg dus voor een evenwicht tussen activiteiten waar zij oprecht van genieten en momenten waarop zij zich aanpassen aan wat mama of papa graag doen. Als ze voelen dat hun interesses meetellen, zullen ze ook makkelijker mee instappen in gezamenlijke activiteiten.

We moeten hen tonen dat het scherm slechts een toegangspoort is tot de digitale wereld, maar dat de echte wereld minstens even boeiend, of zelfs boeiender, is. Dat begint bij het geven van het juiste voorbeeld.

Ga het gesprek aan

Een open gesprek is essentieel. Als je als ouder zelf worstelt met schermtijd, durf daar dan eerlijk over te zijn. Laat zien dat je ook probeert bij te sturen. Corrigeer elkaar, met respect.

Toon daarnaast aan wat schermtijd betekent in grotere gehelen: twee uur per dag klinkt misschien niet overdreven, maar dat komt wél overeen met een volledige maand per jaar. Dat maakt indruk. De zomervakantie is voor jongeren al zo kort, toon hoeveel van die waardevolle vrije tijd ze onbewust weg scrollen.

Moedig hen aan om af te spreken met vrienden en om tijdens die momenten echt tijd voor elkaar te maken. Ook hier geldt: het goede voorbeeld van ouders is doorslaggevend. Kinderen spiegelen het gedrag van hun ouders. We kunnen niet verwachten dat jongeren gedrag stellen dat wij zelf nooit hebben voor getoond.

Wees mild en duidelijk

Toon begrip. Pubers willen hun eigen identiteit ontwikkelen en loskomen van hun ouders. Big Tech speelt daar handig op in, met applicaties die doelbewust ontworpen zijn om hun aandacht vast te houden. We hebben die apps in handen gegeven van kinderen en verwachten dat ze daar zelf gedisciplineerd mee leren omgaan. We verwachten bijna het onmogelijke.

Daarom moeten we grenzen stellen. Die grenzen beginnen bij de vanzelfsprekende zaken: geen schermen tijdens gezinswandelingen, maaltijden, een cinema-uitstap of andere verbindende gezinsactiviteiten.

Als jongeren ervaren hoe plezierig het leven zonder scherm kan zijn, geven we hen een onschatbare levensles mee. Maar tegelijk is het ook voor veel volwassenen een strijd: onze kinderen strijden ook om onze aandacht, terwijl wij vechten tegen de aantrekkingskracht van vernuftig ontworpen apps. We moeten onze aandacht terugwinnen voor henzelf, maar ook voor ons gezin. Wij moeten het goede voorbeeld geven.

Een persoonlijke aanpak

Een truc die ik zelf toepas: ik tolereer geen agressie rond schermtijd. Als mijn kind agressief reageert wanneer ik vraag om te stoppen, verliest ze meteen een maand schermtijd. Die agressie is bij ons thuis dan ook geen issue. Het blijkt hier een effectieve toepassing van klassieke conditionering.

Voor sommige opvoedkundigen roept dit misschien vragen op, maar het helpt me om eindeloze discussies en ruzies te vermijden.

Veel ouders vertellen mij hoe uitputtend die strijd is: het gehuil, de woede-uitbarstingen, het schuldgevoel. Daarom kies ik ervoor om daar een harde grens te trekken. Ook wij als ouders hebben recht op rust.