Pubers experimenteren soms met drugs, zoals een keer blowen met vrienden om te weten hoe dat voelt, of een half pilletje proberen op een feest. Ze doen het uit nieuwsgierigheid, om bij de groep te horen, om te ontspannen, om zich zelfzekerder te voelen of om te ervaren wat het is om ‘high’ te zijn. Door zelf ervaringen op te doen en dingen uit te proberen leert een tiener waar zijn of haar grenzen liggen en wat zijn of haar mogelijkheden zijn. En velen onder hen stoppen er na verloop van tijd vanzelf weer mee.
Wat gebeurt er precies bij het gebruik van drugs?
Bepaalde middelen, zoals koffie, alcohol, nicotine en drugs, hebben een meer dan gemiddelde invloed op het beloningssysteem in de hersenen, het dopaminerge systeem. Ze zorgen voor een extra prettig gevoel, dat smaakt naar meer.
Maar naarmate je vaker en meer van de stof gebruikt, gaan je hersenen eraan wennen. Ze worden er minder gevoelig voor en vragen om meer. Je moet dan al je controlefuncties inzetten om er een rem op te zetten, maar we weten dat daar bij pubers juist een probleem zit.
Het verslavende middel is extreem belangrijk geworden en een tiener zal alles op alles zetten om het middel te pakken te krijgen. Daarbij is de natuurlijke rem op het eigen gedrag bij iemand met een verslaving minder effectief.
Als je eenmaal verslaafd bent, doet je eigen rem het minder goed en kun je je dus veel minder goed inhouden als je in de verleiding komt. De combinatie van beide maakt dat iemand terugvalt in verslavingsgedrag, zelfs al wil hij of zij ermee stoppen.
Verslaving of niet?
Niet al het gebruik van alcohol of drugs is een verslaving. Pas als iemand afhankelijk wordt van het middel, of het gedrag er zeer negatief door wordt beïnvloed (bijvoorbeeld liegen, diefstal of agressie), noemen we het een verslaving.
Hoe snel afhankelijkheid optreedt, is afhankelijk van de eigenschappen van de verschillende middelen. Voor nicotine en heroïne geldt dat al na 1 keer gebruiken afhankelijkheid kan optreden. Voor alle middelen geldt dat de kans op blijvende schade tijdens de puberteit en adolescentie groot is. Want de hersenen van een tiener zijn nog volop in ontwikkeling.
Veel jongeren zullen een keer experimenteren met blowen. Het is een veelgebruikte softdrug en jongeren zelf denken dat het niet schadelijk voor hen is, ondanks de voorlichting op scholen. Het gebruik van softdrugs kan onschuldig zijn, maar dat hoeft niet. Er zijn aanwijzingen dat sommige mensen een gevoeligheid voor cannabis hebben, waardoor ze een psychose kunnen ontwikkelen.
Het is belangrijk dat tieners ook van hun ouders voorlichting krijgen over de risico’s van drugsgebruik. In het zich ontwikkelende brein kunnen nicotine, softdrugs en alcohol namelijk extra schade aanrichten. Daarom is er een minimumleeftijd verbonden aan gebruik.
Het is belangrijk om als ouders duidelijk te zijn over roken, drinken en (soft)drugs en aan te geven waarom die leeftijdsgrenzen er zijn. En om het goede voorbeeld te geven.
Wat kun je doen als ouder?
Zorg dat je als ouder goed geïnformeerd bent over drugs. Dat voorkomt angst en maakt dat je een rustige houding aan kunt nemen naar je opgroeiende tiener. Met een open en ontspannen houding kun je de meeste openheid verwachten over hoe je puber aankijkt tegen het gebruiken van drugs.
Als je al zeker weet dat jouw puber drugs gebruikt, probeer er dan achter te komen waarom, met wie hij of zij dit doet, en waar je puber het geld vandaan haalt om de drugs te betalen.
Praat met je puber over zijn of haar drugsgebruik. Hoe denkt hij of zij er zelf over? Waar loopt hij of zij tegenaan? Kies een goed moment voor een gesprek en luister naar wat je kind te zeggen heeft. Beloof je tiener vooraf dat je kalm blijft. Als dat niet lukt, praat dan op een ander moment verder. Bedenk wel dat als je weet dat je puber drugs gebruikt, je misschien iets kunt doen om het drugsgebruik te stoppen.
Help je puber om de druk van leeftijdgenoten om drugs te gebruiken te weerstaan. Bedenk wat hij of zij kan zeggen zonder te worden afgewezen door de vriendengroep. Je kind kan bijvoorbeeld zeggen dat hij of zij geen drugs meer kan betalen en niet wil blijven lenen van zijn vrienden. Of dat hij of zij spaart voor iets wat de goedkeuring van zijn vrienden kan wegdragen zoals een skateboard, een muziekconcert of kleding.
Zodra je puber heeft besloten wat hij of zij gaat zeggen wanneer hem of haar gevraagd wordt drugs te gebruiken, dan kun je dit samen met hem of haar oefenen.
Als een jongere zo veel drinkt of gebruikt dat hij te duf is om te leren of helemaal niet meer naar school gaat, is er een ernstig probleem ontstaan. Ook als je puber al zijn of haar (verdiende) geld uitgeeft aan drank of drugs moet je je ernstige zorgen maken. Hij of zij kan dan verslaafd zijn en andere manieren gaan zoeken om aan geld te komen, zoals stelen.
Als het niet lukt om dit zelf (samen met je puber) op te lossen, zijn er mogelijkheden voor behandeling. Het is belangrijk dat er in de hulpverlening ook rekening gehouden wordt met de ontwikkelingsproblemen van jouw tiener, zodat de kans op terugval minder groot wordt.
Waarschuwingssignalen
Let op waarschuwingssignalen als je vermoedt dat je tiener drugs gebruikt. Vertoont je kind één van onderstaande veranderingen, dan hoeft dat op zich geen probleem te zijn. Als je een aantal signalen tegelijk begint te zien en de verandering opvallend is, dan kan het misschien zo zijn dat je puber drugs gebruikt.
