Sociale media zijn niet weg te denken uit het leven van je tiener. Posten, scrollen, likes … tieners groeien er als het ware mee op. Maar hoe gaan ze het best om met die vele prikkels en uitdagingen die de online wereld met zich meebrengt?
De likes en druk
Door puberhormonen wordt het beloningscentrum in de hersenen veel gevoeliger: pubers houden heel goed in de gaten hoe anderen reageren op wat ze online doen. Veel online likes betekenen volgens hun hersenen een groot genot. En daarom doen ze veel voor die likes.
De social media-uitdaging voor pubers is om hiermee te leren omgaan, maar ook met de groepsdruk die daarbij hoort. De druk van de groep kan heel groot zijn. Soms doen pubers dingen die ze eigenlijk helemaal niet echt willen, bijvoorbeeld om niet buitengesloten te worden.
Grensoverschrijdend gedrag – zoals iemand belachelijk maken door stiekem gemaakte foto’s te verspreiden – komt veel voor. Ook al weten pubers in hun hart wel dat het niet oké is om te doen.
Pubers dagen elkaar ook uit met challenges, om iets geks te doen en er een filmpje van te maken. Waar je offline nog redelijk stoer kan laten merken dat je daar niet aan meedoet, komt dat online anders over. Je mist tenslotte de gezichtsuitdrukking en lichaamshouding om je standpunt over te brengen. Daardoor is het veel lastiger om zonder gezichtsverlies nee te zeggen.
Stel regels op
Vanaf een jaar of twaalf wordt het steeds moeilijker om nog precies te weten wat een puber allemaal online doet en ziet. Dat is ook niet erg: ze hebben die vrijheid nodig om zich te ontwikkelen. Aan de andere kant kunnen ze nog niet altijd overzien wat de gevolgen zijn van hun gedrag.
Daarom is het goed om nog wel regels te maken voor pubers, vooral voor de leeftijdsgroep tot vijftien jaar. De wet beschermt kinderen tot zestien jaar. Daarna mogen ze bijvoorbeeld alles kopen en zien als het om social media gaat. Ook games met achttienplus-advies.
Als ouder is het je taak om te praten over de rol van groepsdruk, buitensluiting, online pesten en online challenges. Pubers zullen hun zorgen of twijfels hierover onderling namelijk minder snel met elkaar bespreken, uit angst om buitengesloten te worden. Scholen besteden vaak aandacht aan online gedragsregels, maar deze lessen vinden plaats in de sociale groep. De groepsdruk om er verveeld uit te zien en niet goed te luisteren kan dan groter zijn dan de behoefte om op te letten.
Tips om de uitdagingen van social media te bespreken
Deze vragen kan je aan je puber stellen:
Wanneer heb je wel eens iets gedaan onder invloed van de groep, terwijl je dat eigenlijk niet wilde?
Welke sociale media gebruik je? Wat vind je er leuk aan? Waar gebruik je het voor (om iets over jezelf te laten zien waar je trots op bent, of om een mening te delen, of om iets te leren van anderen)?
Heb je weleens gezien dat de hele groep zich tegen iemand keerde?
Wat kan jij doen om zo iemand te helpen?
Gebeurt dat ook weleens in jouw online-groepen?
Weet jij iets van online challenges?
En verder:
Geef duidelijke regels en grenzen over tijdsbesteding en handhaaf die regels. Bijvoorbeeld twee uur beeldschermtijd per dag als vrijetijdsbesteding (dus niet voor school) en geen smartphone tijdens het eten of mee naar bed.
Stimuleer creatief gebruik van sociale media, bijvoorbeeld zelf een website maken, een app bouwen of een filmpje maken.
Maak online ervaringen een normaal onderdeel van de dagelijkse gesprekken. Grijp nieuwsberichten aan en verleid je puber tot vertellen: ‘Hoe was het op internet vandaag?’
Maak geen enkel onderwerp taboe. Ook niet als het gaat om internet en seks.
Kijk samen naar YouTube-filmpjes die jouw puber onder vrienden doorstuurt en geef commentaar op wat je ziet op social media, televisie, enzovoort.
Praat over online privacy en jezelf presenteren via social media: wie ben je online, wat wil je van jezelf laten zien? Wijs ze op de risico’s van ‘onbekende vrienden’.
Bijna alle pubers hebben wel eens een uitdagende foto doorgestuurd gekregen van een (halfnaakte) jongen of meisje. Leer je kind dat ze die beelden niet moeten doorsturen: je beschadigt degene die erop staat enorm. Bovendien is het strafbaar. Het is beter om te zorgen dat die beelden zo snel mogelijk van internet verdwijnen.
