tiener vermoeid bed

Vroeger naar bed gaan en langer slapen heeft positief effect op cognitieve vaardigheden bij tieners

12/06/2025

Tieners die eerder naar bed gaan en langer slapen dan hun leeftijdsgenoten, blijken uit onderzoek over scherpere mentale vaardigheden te beschikken en beter te scoren op cognitieve tests. Interessant detail: de onderzoekers stonden zelf versteld van het effect dat zelfs kleine verschillen kunnen hebben. 

Een team onderzoekers aan de Universiteit van Cambridge en de Fudan Universiteit in Shanghai analyseerde de gegevens van 3.222 jongeren uit de Adolescent Brain Cognitive Development Study, het grootste langetermijnonderzoek naar hersenontwikkeling en kindergezondheid in de VS. De jongeren kregen hersenscans, deden cognitieve tests en hielden hun slaap bij met een Fitbit.

Uit die gegevens bleek dat de jongeren die het vroegst gingen slapen, het langst sliepen en de laagste hartslag tijdens het slapen hadden, beter presteerden op tests voor lezen, woordenschat, probleemoplossend denken en andere mentale vaardigheden. 

De onderzoekers hadden wel verwacht dat tieners met gezonde slaapgewoontes beter zouden scoren dan hun leeftijdsgenoten die slecht slapen, maar ze waren zelf verrast van de impact van zelfs kleine verschillen in slaap. 

Een goede nachtrust wordt al langer in verband gebracht met betere mentale prestaties, maar onderzoekers zijn nog aan het uitpluizen wat er precies gebeurt tijdens de adolescentie. In die fase valt belangrijke hersenontwikkeling samen met een verschuiving naar latere bedtijden en minder slaap in het algemeen. 

Uit het onderzoek bleek overigens dat zelfs de tieners met de beste slaapgewoontes minder sliepen dan wat experten aanbevelen. Volgens de American Academy of Sleep Medicine zouden jongeren tussen de 13 en 18 jaar acht tot tien uur per nacht moeten slapen. Maar dat blijkt in de realiteit dus anders. 

De tieners vielen te verdelen in drie duidelijke groepen. De eerste groep, ongeveer 39% van de jongeren uit het onderzoek, ging het laatst naar bed en stond het vroegst op. Zij sliepen gemiddeld 7 uur en 10 minuten per nacht. De tweede groep, ongeveer 24%, sliep gemiddeld 7 uur en 21 minuten. En de derde groep, ongeveer 37%, ging het vroegst naar bed, sliep het langst en had de laagste hartslag tijdens de slaap. Zij sliepen gemiddeld 7 uur en 25 minuten. 

De derde groep scoorde het best op cognitieve tests, gevolgd door de tweede groep. De eerste groep scoorde het slechtst. Hersenscans toonden aan dat groep drie de grootste hersenvolumes en de beste hersenfuncties had. 

Barbara Sahakian, professor in de klinische neuropsychologie aan de Universiteit van Cambridge noemde het verrassend dat zulke kleine verschillen in slaap zo’n grote impact hadden. “Het suggereert dat kleine verschillen in de hoeveelheid slaap zich na verloop van tijd opstapelen en een groot effect hebben.” 

Tieners die hun slaap en op die manier hun mentale vaardigheden willen verbeteren, kunnen volgens Sahakian het best volgende tips in het achterhoofd houden:

  • Regelmatige lichaamsbeweging bevordert de slaap 
  • Vermijd mobiele telefoons, tablets of computers laat op de avond 


Bron: The Guardian