Eerste Hulp bij Kleine Kinderen: wat moet je doen als je kind zich verslikt?

Wat is verslikken?

De luchtpijp is geïrriteerd doordat kleine kruimels, een slokje drank of een klein voorwerp (bv. een stukje plastic) erin verzeild geraken.

Wil je graag meer weten over EHBO bij baby's en jonge kinderen? In onze Mama Baas Plus MASTERCLASS ‘EERSTE HULP BIJ KLEINE KINDEREN (EHBK)’ geeft dr. Sofie Vanderoost een basiscursus eerste hulp bij ongevallen bij kinderen. In de verschillende modules legt ze je uit wanneer je best naar de dokter gaat, wat je doet als je kindje iets verkeerds heeft ingeslikt, wat het verschil is tussen verslikken en verstikken, hoe je moet reanimeren … Alle kleine én grote dingen komen aan bod in deze basiscursus EHBK.

Wat zijn de symptomen?

• Het kind moet luid hoesten, soms met piepende ondertoon, proesten, kokhalzen, braken.
• De gelaatskleur is normaal tot rood.
• De ogen tranen vaak van de inspanning.

Wat te doen bij verslikken?

Moedig het kind aan om te hoesten. Het voorwerp of het voedsel komt zo gelukkig meestal los.

Lukt dit niet?

• Laat je kind goed vooroverbuigen of leg het kind overdwars op je bovenbenen.
• Geef 5 slagen met de vlakke hand tussen de schouderbladen.
• Herhaal dit tot het voorwerp los komt.
• Leg vooral de nadruk op de kwaliteit van de stoten, en niet zozeer op de hoeveelheid!

Wat moet je doen bij verstikken?

Door een voorwerp of voedselrest wordt de luchtpijp volledig of grotendeels afgesloten.

Wat zijn de symptomen?

Het kind stopt abrupt met zijn bezigheden. Het kind kan niet meer praten of huilen.

Bij een gedeeltelijke afsluiting hoest het kind zacht of stil. Het is angstig en trekt de borstkas helemaal in, in de hoop wat lucht binnen te krijgen. De ademhaling is gierend. Hoe sterker het gieren, hoe groter de afsluiting.

Bij een volledige afsluiting kan het kind niet ademen en is het muisstil. Het is in paniek en grijpt mogelijk naar de keel. Na een tijd krijgt het kind een blauwe verkleuring rond de mond. Als de zuurstoftoevoer te lang afgesloten is, verslapt het kind en raakt het bewusteloos.

Verstikken bij kinderen ouder dan 1 jaar

Bij kinderen (ouder dan 1 jaar)

• Laat het kind goed voorover buigen of leg het kind overdwars op je bovenbenen.
• Geef 5 slagen met de vlakke hand tussen de schouderbladen, terwijl je met je andere hand de borstkas ondersteunt.
• Herhaal dit een aantal keer.
• Blijft het voorwerp hardnekkig vastzitten? Ga dan over tot de heimlich-manoeuvre of heimlich-greep (zie hierna).
• Wissel 5 slagen en 5 heimlich-manoeuvres af tot het voorwerp loskomt.
• Controleer tussendoor of het vreemde voorwerp al in de mond zit en of je het voorzichtig kunt verwijderen.
• Lukt dit niet, dan zal het kind na enkele minuten het bewustzijn verliezen.
• Bel het noodnummer 112.
• Leg het kind onmiddellijk op de grond.
• Controleer nogmaals of het voorwerp niet in de mond zit.
• Start onmiddellijk met 15 borstcompressies (zie reanimatie), afgewisseld met 2 beademingen.
• Voer de compressies stotender uit dan bij een gewone reanimatie.

Heimlichmanoeuvre bij peuters en kleuters

• Neem het kind op je schoot.
• Omarm het lichaam onder de armen van het kind door.
• Buig het kind wat naar voren.
• Plaats een vuist (met de duim verstopt onder de vingers) met de duimkant tegen de buik, iets boven de navel.
• Omvat de vuist met je andere hand en trek beide handen met een snelle beweging schuin omhoog naar je toe.
• Doe dit 5 keer stevig en gecontroleerd.

Heimlichmanoeuvre bij lagere schoolkinderen

Volg de methode voor peuters en kleuters of laat het kind staan en ga als volgt te werk.

• Ga achter het kind staan en sla je armen om de buik.
• Plaats je vuist tussen de navel en het onderste punt van het borstbeen.
• Omvat de vuist met je andere hand en trek de vuist krachtig en gecontroleerd naar jezelf en naar boven toe.
• Herhaal dit 5 keer. 

Nuttige tips bij verstikking en verslikken

Is het je gelukt om het voorwerp te verwijderen? Geweldig! Bel toch zeker een arts in de volgende gevallen.

• Het kind vertoonde al tekenen van verminderd bewustzijn (blauwe lippen, slaperigheid, minder reactie...).
• Het kind stopt niet met hoesten of blijft erg kortademig.
• Het kind blijft huilen, het kan moeilijk slikken of heeft het gevoel dat er nog iets in de keel zit.
• Het ging om een scherp of giftig voorwerp.
• Het kind houdt een hese stem; dit kan op beschadiging van de stembanden wijzen, zeker bij scherpe voorwerpen.
• Het kind krijgt na een dag koorts.
• Je hebt het heimlichmanoeuvre moeten toepassen. Dit kan verwondingen veroorzaken.

Let op het volgende: 

1. Voer bij baby’s nooit de heimlich-manoeuvre uit!
2. Houd vol met het slaan tussen de schouderbladen, afwisselend met de sandwich-methode of de heimlich-manoeuvre, zelfs wanneer het kind tekenen vertoont van verminderd bewustzijn. Juist door de spierverslapping kan het voorwerp nu wel losschieten!
3. Leg het kind pas op de grond bij volledig bewustzijnsverlies.
4. Start bij bewusteloosheid altijd met borstcompressies (stotender dan bij andere reanimatie), gevolgd door beademingen.

Handige info

Ben je alleen? Bel het noodnummer dan zo snel mogelijk na één reeks handelingen (5 x slaan en 5 x sandwich/heimlich).
Is er hulp in de buurt? Laat hen het noodnummer bellen terwijl jij de eerste handelingen uitvoert.

Kleine kinderen steken zowat alles in hun mondje, met dank aan de orale fase. 
•    Zorg voor een veilige speelomgeving zonder aanlokkelijke kleine pareltjes, punaises, plasticine, dopjes, papiertjes en plastic...
•    Leer je kind rustig aan tafel te eten, zonder te veel te praten of te lachen. Spelen, rennen en eten gaan niet samen. Dit bespaart je al veel vervelende situaties.
•    Heb respect voor de verschillende ontwikkelingsfasen van het kind. Begin niet te snel met brokjes, maar ook niet te laat. 
•    Geef kinderen onder de 6 jaar geen pindanoten! Jaarlijks sterven er al te veel kinderen door deze borrelhapjes.
•    Let ook op met popcorn, harde snoepjes, keelpastilles, andere noten en kleverige substanties zoals pindakaas, winegums, marshmallows...