Het zikavirus: wat moet je erover weten?
Wat is het zikavirus?
Het zikavirus behoort tot de familie van de flaviviridae (flavus betekent geel), een familie virussen die ook verantwoordelijk zijn voor de gele koorts, hepatitis C en voor dengue (ook wel gekend als knokkelkoorts).
Hoe krijg je zika?
Het zikavirus wordt hoofdzakelijk overgedragen door muggensteken, meer bepaald muggen van de soort Aedes aegypti en Aedes albopictus (“tijgermug”). Uitzonderlijk kan dit ook door seksueel contact met een besmette persoon of via een bloedtransfusie.
Het is mogelijk dat het virus tijdens heel de zwangerschap van de moeder naar het embryo of foetus kan worden overdragen, vandaar vooral de grote onrust. Er zijn nog geen meldingen van baby's die door borstvoeding besmet zijn geraakt. Borstvoeding is dan ook niet af te raden, zelfs in de gebieden waar het zikavirus veel voorkomt.
Wat gebeurt er als je zika hebt?
Ongeveer één persoon op vijf die besmet raakt met het zikavirus wordt ziek. De incubatietijd, de tijd tussen de besmetting en de symptomen, is niet zo goed gekend, vermoedelijk enkele dagen tot een week.
Meestal zijn de symptomen mild: koorts, een huiduitslag, gewrichtspijnen of een oogontsteking (conjunctivitis). Spier- en hoofdpijn kunnen ook voorkomen. Meestal is men binnen de week genezen. Dan is het virus ook meestal uit je bloed verdwenen.
De behandeling is momenteel nog hoofdzakelijk symptomatisch. Ze bestaat uit strikte rust, veel drinken om goed gehydrateerd te blijven en paracetamol om de koorts te bestrijden. Aspirine en ontstekingsremmers worden best vermeden.
Tot heden bestaat er nog geen vaccin, maar uiteraard wordt dit een prioriteit.
Moeten zwangere vrouwen zich zorgen maken?
Ja en nee.
Nee, omdat het zikavirus (voorlopig?) niet voorkomt in ons land of in Europa. Het virus woedt vooral in Brazilië en spreidt zich nu uit naar de rest van Latijns-Amerika. Maar wie wil zwanger worden of zwanger is en naar die streek afreist (of een seksuele partner heeft die naar die streken reist), neemt beter wel voorzorgsmaatregelen. In Spanje zijn wel al enkele gevallen vastgesteld, bij personen die recent naar Latijns-Amerika waren gereisd.
En ja, omwille van verschillende redenen:
1) omdat het mogelijk is dat het virus tijdens de zwangerschap naar het embryo of de foetus wordt overgedragen
2) omdat er samen met het voorkomen van de zika-epidemie een sterke toename is vastgesteld van boorlingen met een ernstige microcephalie. Dat wil zeggen dat er veel meer baby's geboren werden met zeer kleine hoofdjes en hersenafwijkingen. Het verband met het zikavirus moet nog worden onderzocht maar lijkt toch aannemelijk. Ook de ernst van de afwijkingen nopen tot onmiddellijke preventieve maatregelen.
3) er is momenteel geen vaccin
Advies voor zwangere vrouwen
- Niet afreizen naar landen waar het zikavirus woedt
Omdat er (nog) geen beschermende geneesmiddelen noch een vaccin bestaat, raadt men zwangere vrouwen af te reizen naar landen waar het zikavirus actief is. Momenteel is dit hoofdzakelijk Latijns-Amerika, enkele eilanden in de Stille Oceaan en de Kaapverdische eilanden. Dit kan uiteraard snel veranderen en de meest actuele informatie vindt men op www.cdc.gov/zika.
- Constante bescherming tegen muggenbeten
Waaronder: het dragen van lange mouwen en lange broeken, gebruik van insectenwerende middelen (DEET, picaridine, IR3535 zijn veilig voor zwangere vrouwen), het dragen van met permethrin (insectendodende stof) behandelde kledij, het verblijven en slapen in afgeschermde, geklimatiseerde ruimten (klamboe!). Bijkomend voordeel: deze maatregelen zijn ook nuttig als bescherming tegen malaria en de dengueziekte; tegen gele korts is men veelal verplicht gevaccineerd.
- Vraag een labo om een onderzoek
Heb je als zwangere gereisd in een regio waar het zikavirus overgezet wordt, dan kan (in zeer gespecialiseerde labs) onderzocht worden of je vermoedelijk besmet bent geraakt. Het verband met problemen bij de foetus blijft momenteel evenwel onduidelijk. De opvolging zal specialistisch overleg vergen en bij velen zal men zich moeten beperken tot een regelmatige echografische opvolging.
- Geen seks (tijdelijk)
Is je partner mogelijk besmet geraakt, dan is seksueel contact tijdelijk af te raden.
Beter voorkomen dan genezen
Vrouwen die zwanger zijn worden bij ons al geruime tijd gesensibiliseerd voor het feit dat sommige ook relatief banale infecties kwaad kunnen voor het ongeboren leven. Zo weet men al vanaf 1941 dat rubella of rode hond, indien opgelopen gedurende de eerste maanden van een zwangerschap, afwijkingen bij de baby kan veroorzaken. Hierom organiseren de meeste landen grootschalige vaccinatiecampagnes van jonge meisjes, zodat dit probleem bij ons quasi niet meer voorkomt. Om dezelfde reden wordt er in de prenatale voorbereiding veel aandacht besteed aan maatregelen om infecties met bijvoorbeeld toxoplasmose of cytomegalievirus te voorkomen, en de meeste zwangere vrouwen kennen die ook goed. Hetzelfde geldt voor zika: beter voorkomen dan genezen.
