Hoe vertel je je kind over de dood?

Vraag van gastmama: hoe vertel ik over de dood?

Ik vroeg me af wat de correcte manier is om over dood te praten met een 3,5 jarige. Mijn zoontje vindt de dvd's van The Lion King, Tarzan en Finding Demo tegenwoordig geweldig. In vele van die films sterft er iemand (papa bij The Lion King, de ouders bij Tarzan, mama bij Nemo).

Hij merkt dat er iets niet klopt en vraagt me dan om even bij hem te zitten. Hij begint vragen te stellen, maar is dan verder afgeleid door de film. Ik vind niet dat ik kan doen alsof er niets aan de hand is en wil zijn vragen ook beantwoorden.. Maar hoe pak ik dat het best aan?

Expert Janneke: besef

Het is eerst en vooral heel normaal dat jouw kind vragen stelt rond de dood en ook wellicht wel geraakt is door het verlies dat in films vaak aan bod komt. Kinderen tot ongeveer 3 jaar hebben nog geen echt besef rond de 'dood' en wat dat inhoudt.

Ze kennen geen onderscheid tussen levende en levenloze dingen. Bij jouw zoontje begint dat besef dus zo stilaan te komen... Heel knap dus van hem ook dat hij jou dan vraagt om even bij hem te komen zitten en er samen rond stil te staan! Het toont een gevoeligheid voor die sfeer en het opzoeken van jouw warmte en nabijheid op die momenten. 

Transparant

Kleuters rond die leeftijd zijn bezig met leren begrijpen van wat 'dood' nu eigenlijk is en stellen dus veel vragen over hoe, wat, waarom... Het lijkt alsof je zeker al openstaat voor zijn vragen en hier een antwoord op wil bieden, wat eigenlijk al het belangrijkste punt is. 

Eerlijk en transparant zijn over wat er gebeurt en waarom dat gebeurt, is daarbij zeker een meerwaarde. Er hoeven daarbij zeker niet te veel onnodige details of zware termen gebruikt te worden, maar schrik ook niet wanneer er af en toe 'vreemde' vragen opduiken (vb. 'wie gaat hem nu weer tot leven brengen?'), ook dan is het goed om eerlijk en open te zijn daaromtrent en die niet af te blokken of te veel over de 'waarom vraag jij dat nu' in te gaan. Als jij als ouder er niets angstig of geen taboe over maakt, zal je kind dat ook niet doen. 

Fantasiewereld

Vanaf die leeftijd beginnen kinderen ook de fantasiewereld op te zoeken en magisch te denken, dus wanneer je duidelijkheid biedt rond dit thema, zullen ze er ook minder een eigen fantasieverhaal rond verzinnen. Als daar vraag naar is, kan je ook zeker rustig vertellen hoe dat bij mensen gaat.

Misschien kan je enkele zaken in het achterhoofd houden, die helaas tegenwoordig wel nog wel eens verteld worden aan kinderen (maar zeker niet geruststellen); het zijn misschien geen zaken die meteen in het volgende gesprek aan bod moeten komen, maar ik geef ze je alvast mee:

• Dood zijn is niet voor altijd slapen (ga dan maar eens met een gerust hartje in je bedje kruipen ...).
• Dood zijn is niet iemand verliezen (want die knuffelbeer hebben we toch ook teruggevonden ...).
• Dood zijn is niet een verre reis maken of weggaan (ook dan is er een terugkomst mogelijk).
• Dood zijn omdat ze ziek was: moeilijk om een onderscheid te maken tussen ziek zijn als kind (verkoudheid vb.) en een ernstige ziekte. 
• Dood zijn omdat hij al zo oud was: 30 jaar kan ook oud lijken.