Je doet je kind niet echt een plezier met helikopteren, concludeert een onderzoek

Wat is helikopteren?

Voor de duidelijkheid: ‘helikopterouders’ doen aan ‘te’: te veel controleren, te veel beschermen, te veel perfectioneren; de extreme variant van een verantwoordelijke ouder dus. Vooral als de kinderen op een leeftijd zijn dat ze iets (bijna) zelf zouden moeten kunnen doen of beslissen. Sommig gedrag is dus wel herkenbaar, maar maakt van jou nog geen helikoptermama, het is afhankelijk van de mate waarin je het gedrag stelt én de leeftijd van je kind.

Perfectionisme

Om uit te maken welke ouders overbeschermend waren, werd in de studie niet zomaar gevraagd welke ouders zich zo definieerden, maar werd een puzzeltest afgenomen. Ouders die de taak uit handen namen, kwamen in de ‘overbeschermende’ groep terecht. Daarnaast werden ook de emoties van de kinderen gemeten.

Hoe meer de ouders ingrepen, hoe hoger het kind scoorde op perfectionistisch gedrag. 60 procent van de kinderen scoorde hoog op zelfsturend perfectionisme (ze moesten perfect zijn van zichzelf), 78 procent scoorde hoog op sociaal gestuurd perfectionisme (ze denken dat perfectionisme is wat de maatschappij verwacht). De twee soorten hangen ook samen en lijken elkaar te versterken, zo concluderen de onderzoekers.

Nog onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat overbeschermend en ingrijpend oudergedrag wordt gelinkt aan negatieve effecten bij de kinderen. Een Amerikaanse studie uit 2006 linkte ‘ouderlijk ingrijpen’ aan scheidingsangst: ‘Ouders die taken overnemen of ingrijpen, zorgen ervoor dat een kind een taak niet zelfstandig kan uitvoeren wat de indruk geeft dat ze het niet zelf kunnen. Daardoor wordt hun ervaring beperkt en wordt de afhankelijkheid van de zorgende versterkt.’

Met andere woorden: het zelf doen zorgt ervoor dat je kind (denkt dat het) het niet kan, waardoor je het zelf blijft doen, waardoor je kind bevestigd wordt dat het het niet kan en jij het dus blijft overnemen…

En dat is nog niet alles: er zou ook een link zijn met depressie bij studenten in het hoger onderwijs, onder andere door faalangst (gevoed door de angst van falen van de kinderen bij de ouders) en het gebrek aan intellectuele en emotionele onafhankelijkheid.

‘Wij dachten van ons eerder werk dat we wel iets positief zouden vinden aan helikopteren onder bepaalde omstandigheden, maar we vinden het gewoon niet. Over het algemeen is iets uit handen nemen wat een kind zelf al zou moeten kunnen doen, negatief', aldus Larry Nelson.

Tegenreactie

De trend naar helikopteren is niet moeilijk te duiden: het is een reactie tegen de strenge, soms agressieve en onthechte stijl die onze ouders nog meegemaakt hebben. Daarenboven zijn betrokken, liefdevolle en ondersteunende ouders nodig voor een gezonde emotionele en sociale ontwikkeling. Al zijn die liefde en steun geen voldoende tegengewicht voor de negatieve effecten van het helikopteren zo blijkt uit een onderzoek uit 2015.

Maar... hoe voorkom je dan dat het doorslaat? 'Helikopteren ontstaat vaak onbewust en vanuit de beste bedoelingen. Je wil betrokken zijn bij het leven van je kind, ze helpen ontwikkelen, maar het mag niet doorslaan in een rem op hun ontwikkeling. En als je te veel denkt uit angst ('wat zou kunnen gebeuren') is het moeilijk om te zien hoeveel ze leren als we niet vlak naast hen staan... 

Om daarvan los te komen is het belangrijk om te denken aan de toekomst: wat hebben ze nodig om later door het leven te kunnen? Problemen oplossen, leren (en blijven) proberen, dat falen erbij hoort en jezelf weer oprapen daarna ook. Dat ze zullen worstelen, en dat je ze moet laten worstelen, zodat ze zelf een plossing vinden en die oplossing zelf leren verfijnen - in plaats van de tijdbesparende efficiënte volwassenenoplossing die jij voor hen doet. Dat ze teleurgesteld zullen zijn of mislukken, en ze leren dat dat oké is en hoe je het tij weer keert. 

Werken aan jezelf

De focus op de opvoeding is één deel van de oplossing, een ander deel is werken aan jezelf als ouder. Een eerste stap is je bewust worden dat je een minder goede aanpak hebt gekozen, die vaak voortvloeit uit de eigen angst, zegt Bart Soenens aan De Morgen.

"De bewustwording maakt dat het minder doorspeelt in de opvoeding. Soms moet je een stap achteruit zetten en niet naar je eerste, angstige reactie handelen, zodanig dat de vonk niet overslaat." Professor Maarten Vansteenkiste vult aan dat ouders een vertrouwen moeten hebben in de natuurlijke ontwikkeling van het kind. "Kinderen ontwikkelen zich met verschillende snelheden, het is de taak van ouders om zich aan te passen aan het ritme van het kind." Conclusie: loslaten is de grootste uitdaging voor ouders, en voor helikopterouders nog een beetje meer… 

Beetje in paniek over je ouderschapsstijl? Dan kan dit wellicht nog helpen: Soenens en Vansteenkiste gingen ook na hoe vaak deze ouderschapsstijl voorkomt in ons land en dat viel echt nog wel mee.