Lieve Maggie, een materniteit is geen fabriek

Toen ik op een ochtend toevallig de instagrampost a.k.a. heerlijk ongezouten kattenbel van Uwe Porters aan Maggie de Block onder m’n neus kreeg n.a.v. het efficiëntierapport van de Belgische materniteiten, werd er iets geraakt. Net als die keer dat ik lichtjes groen werd en de frustratie uit m’n oren kolkte toen een ander artikel een tijd geleden mijn aandacht trok. Het scandeerde dat de meerderheid van de vrouwen twee nachten op de kraamafdeling na hun bevalling genoeg vinden.

Statistieken en cijfers versus mensen

Waar ik het dan bij beide artikels zo heet bij kreeg als na het eten van een hele bokaal Spaanse pepers? Dat koppige (bij)geloof dat dingen zoals een bevalling, waarbij - duidelijker kan niet dacht ik - wordt gewerkt met mensen, kunnen samengevat en beoordeeld worden puur en alleen op basis van een paar statistieken en cijfers.

Die absurde manier van denken: dat eenvoudige rendabiliteitsrapporten op dezelfde ludieke manier worden toegepast in een ziekenhuis als bij eender welk bedrijf binnen ons economisch model. Diezelfde bedrijven die hun fabrieken in Polen en China vestigen omdat de arbeidskrachten bij ons te duur zijn.

Alsof we ons hele gezondheidssysteem kunnen redden door een eenvoudige budgetpuzzel op te lossen. Och ja, in afdeling A is er wat te veel, dus dan kunnen we dat gebruiken voor afdeling B. En klaar is kees!

Heeft er dan werkelijk nog niemand daarboven in de gaten dat het allemaal veel complexer is dan dat? En, als we op deze manier oplossingen blijven zoeken, we er nooit zullen geraken? Zelf weet ik ook de oplossing niet. Dat geef ik toe, maar toegeven dat er een probleem is, is toch al een eerste stap, niet?

Ik denk dat meer dan een iemand toch wel aanvoelt dat dit niet leefbaar meer is? Soms lijkt het toch niet meer te kloppen? Het ‘kostenefficiënt maken van materniteiten’, vind ik persoonlijk, kan er toch geen beter voorbeeld van zijn.

Kijk even mee

Lieve Maggie, laat ik jou anders even meenemen. Soms spreken beelden toch duidelijker dan woorden. Wees gerust, je rapporten met cijfers en statistieken mogen ook mee. Maar kijk misschien eerst even mee, hoe mijn verblijf op de materniteit is verlopen. Geen zorgen, het is een grote Gentse materniteit waar we naartoe gaan. Eentje waar de gynaecologen zonder slag of stoot hun bevallingen halen om rendabel te zijn.

Mijn materniteit promootte heel hard de natuurlijke manier: bevalling zonder pijnstilling, borstvoeding in plaats van flesjesvoeding, ... Op zich helemaal oké.

Alleen moet je mij eens uitleggen hoe je al die dingen kan klaarspelen als je er een chronometer op zet? Valt onder de definitie van ‘zo natuurlijk mogelijk’ dan niet dat je het niet kan forceren?  Klopt het dan dat mijn borstvoeding per sé op die drie dagen op gang moest komen? Dat m’n dochter in diezelfde tijd terug op haar geboortegewicht moest zitten? Dat de verpleegsters me eerder als een melkproductiemachine zagen dan een pasbevallen vrouw, die volledig overrompeld was door alles wat er zich afspeelde? Dat de verpleegsters zo gestresst waren dat ze hun werk moesten klaarspelen op drie dagen in plaats van vijf, dat ze niet eens opmerkten dat er nog een rest vliezen of moederkoek in m’n baarmoeder zat? Vertel me dan eens hoe natuurlijk dat allemaal nog is.

Als je het mij vraagt, is dat gewoon weer een marketingpraatje dat duidelijk primeert op de daadwerkelijke dienstverlening. En waarom dan? Uit competitiedrang met de andere ziekenhuizen? Om toch maar die nodige budgetten bijeen gesprokkeld te krijgen?

Vroeger was het beter?

Ik ben niet een van die mensen die beweert dat het vroeger allemaal beter was. Maar laat ik even schetsen hoe ik geleerd heb hoe het vroeger was: mijn grootmoeder, die zelf uit een nest van elf kwam, heeft vier kinderen op deze wereld gezet. Borstvoeding werd amper gegeven in die periode. We kwamen net uit de jaren vijftig, waar nog uitbundig de tijdswinst werd gevierd van de technologische revolutie. Met andere woorden: als het makkelijker kon, dan zou je wel goed gek zijn om het anders te willen. Bovendien lag de baby niet bij de moeder op de kamer, want die had haar nachtrust nodig na het zware labeur van de bevalling en ze kon best wat energie opdoen voor de onderbroken nachten die haar nog te wachten stonden. Ze bleef daar een hele week (7 dagen).

Mijn eigen moeder, die twee kinderen ter wereld bracht, waaronder ikzelf, bleef, na een ‘normale’, vaginale bevalling, vijf dagen op de materniteit. De baby lag ondertussen bij de moeder op de kamer. Flesjesvoeding was nog altijd erg in trek volgens mijn moeder (die zelf borstvoeding heeft gegeven), maar als ik de cijfers mag geloven was het aantal moeders dat borstvoeding gaf terug aan het stijgen.

Ik wil maar zeggen, vroeger leek er wel degelijk oog te zijn voor het herstel van de moeder. Ik wil het nu niet hebben over het feit dat het voor de band tussen moeder en baby beter is dat ze samen op de kamer liggen en dat voor diezelfde reden, los van eventuele voordelen voor de gezondheid, borstvoeding ook terug wordt gepromoot. Ik wil er gewoon even op wijzen dat die langere verblijven wel degelijk een functie hadden.

Dat was tot rust komen. Tijd nemen, de moeder een beetje laten bekomen voor ze er thuis helemaal alleen voor stond. Tijd is iets wat je met het grootste budget niet kopen kan, maar wel iets wat nog het meeste lijkt op te brengen. Iets wat in het huidige maatschappelijk klimaat zo uiterst zeldzaam is geworden. We lijken het beste van alles te willen, en zo tot een of andere kunstmatige bestsellerformule te willen komen. Alleen lijkt het mij eerder een toxische cocktail te worden. Moeten we soms niet gewoon eens luisteren naar ons gezond verstand?

Oog voor het psychische

In een wereld waar steeds meer moeders uitvallen omdat ze het niet meer klaar spelen om alle bordjes in de lucht te houden, kunnen we toch wel inzien dat het niet enkel de gezondheid van het kind is dat primeert? Ik zal u ook es een statistiekske geven: één moeder op vijf heeft psychische problemen tijdens de zwangerschap of in het eerste jaar na de geboorte. Ik ben er daar één van.

Komt het dan bij niemand op dat die plek waar je voor het eerst kennismaakt met je kind, een belangrijke rol speelt in hoe ze dat eerste, prille moederschap zal ervaren? Als er al amper tijd is om alle noodzakelijke bezoekjes (kinesist, kinderarts, gynaecoloog) en basispraktijken (badje geven, borstvoeding, ...) er door te haspelen, hoe kan er dan in godsnaam tijd zijn om een moeder te laten bekomen van de bevalling? Of rustig haar kindje te leren kennen? Hoe kan een moeder er dan vertrouwen in krijgen dat ze het heus wel kan, dat moeder zijn.

Je kunt je afvragen, in welke gemoedstoestand stuur je die al onzekere vrouwen naar huis? Laat ik het je botweg vertellen: je snijdt in je eigen vel. Misschien dat je hier wel kosten spaart, maar ergens zie je die toch terug. In de extra hulp die we achteraf nodig hebben, zij het fysiek of psychisch. Of wat met vrouwen die het geld niet hebben voor een vroedvrouw achteraf? Ik dacht dat we slimmer waren. Dat we allemaal wel weten dat het leven geen sciencefictionfilm is waar je mensen kan programmeren als robots.