Over tijgermoeders en dolfijnvaders
Tijgerouders
Sommige ouders gaan eerder uit van een autoritaire opvoedingsstijl en leggen hun kinderen een waslijst aan huisregels op. Regels die niet ter discussie staan. Denk aan de beruchte ‘tijgermoeders’ die een harde, Spartaanse opvoeding zonder veel affectie zien als de enige juiste manier van opvoeden.
Tijgerouders leggen de lat zeer hoog voor hun kinderen. Vaak is dat omdat ze zelf bang zijn om te falen in hun ouderschap. Maar de beweegredenen voor hun opvoeding zijn wel goed: tijgerouders hopen dat ze door hun hoge verwachtingen en daar erg consequent (‘streng’) mee om te gaan, hun kinderen kunnen laten opgroeien tot succesvolle volwassenen. Ze geloven dat kinderen alleen door oefening en ‘hard werken’ de juiste vaardigheden en attitudes kunnen ontwikkelen. Lukt iets niet? Dan heb je gewoon niet hard genoeg je best gedaan.
Hoge verwachtingen kunnen kinderen inderdaad uitdagen, maar ook kraken. Zeker in de ontwikkeling van een gezond zelfbeeld is het niet stimulerend wanneer kinderen voortdurend te horen krijgen ‘dat ze nog niet goed genoeg zijn’.
Dolfijnouders
Onderzoek suggereert echter dat kinderen veel beter geholpen zijn met een positievere aanpak. Daarom staan tegenover tijgerouders de zogenaamde dolfijnmoeders en -vaders, die ook ruimte laten voor de autonomie van het kind, die gezag afdwingen zonder te regeren als een dictator.
Ook dolfijnouders hebben uiteraard het beste voor met hun kinderen. Net als tijgerouders willen ze dat hun kinderen succeservaringen opdoen en opgroeien tot gelukkige mensen. De manier waarop ze dit in de opvoeding van hun kinderen aanpakken, verschilt wel danig. Dolfijnouders geloven in de kracht van leren door het opdoen van ervaringen. Ze zien het dan ook als hun taak om kinderen leerkansen aan te bieden en dit binnen een veilige leeromgeving. Ze geloven er ook sterk in dat kinderen pas echt goed kunnen leren als ze daarnaast voldoende ruimte geven aan hun kinderen om tot ontspanning te komen. De boog kan niet altijd gespannen zijn, denken ze, en ‘spelen is ook leren’.
Elk van die opvoedingsstijlen heeft zijn voor- en nadelen. Uit onderzoek blijkt dat jongvolwassenen die hun ouders als democratisch omschrijven (veel interactie en betrokkenheid, maar ook veel controle) hoger scoren op het vlak van sociale vaardigheden. Jongeren die hun ouders als autoritair omschrijven, kunnen zich dan weer beter aanpassen aan de normen van de omgeving, maar blijken vaker een laag zelfbeeld te hebben.
Opvoeding hangt af van verschillende factoren
Maar maak je als ouder ook niet te veel illusies. De opvoedingsstijl die je hanteert, is weliswaar (erg) belangrijk, maar lang niet de enige factor die een rol speelt. Bovendien is opvoeden een straat met tweerichtingsverkeer. Ook het gedrag van het kind en zijn ontwikkeling heeft een effect op de manier waarop ouders opvoeden.
De opvoedingsstijl die het best past bij een ouder hangt dus af van de eigenheid van het kind, de eigenheid van de ouder(s), maar ook van de omgeving waarin het kind opgroeit (inclusief de gebeurtenissen die het kind meemaakt).
Een oud-Afrikaanse uitdrukking zegt: ‘It takes a village to raise a child’, er is een heel dorp nodig om een kind op te voeden. Daarmee wordt bedoeld dat de opvoeding van kinderen geen taak is die zich beperkt tot de ouders. Door anderen bij de opvoeding te betrekken, kun je je eigen draaglast (het gewicht dat je moet dragen door de uitdagingen die het leven je geeft) verminderen en je draagkracht (de mogelijkheden die je hebt om deze uitdagingen aan te gaan) versterken. Soms doen ouders dat te weinig. Hierbij dan ook een warme oproep om de omgeving meer te betrekken, om niet alles zelf in de hand te willen houden.
Bronnen
Chua, A. (2016). Strijdlied van een tijgermama. Amsterdam: Rainbow.
