Vraag/antwoord: Kunnen chemische bestanddelen in dagelijkse producten kwaad tijdens zwangerschap?
Hormoonverstoorders in dagelijkse producten
In mei 2013 publiceerde de Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG) – een toch wel serieuze Britse vereniging van gynaecologen – een artikel: ‘Dealing with potential, but unproven, risks to child health.’
De bedoeling was vooral jonge moeders te sensibiliseren voor de toenemende blootstelling aan chemische stoffen. Het gaat dan om chemische producten die mogelijk, maar niet bewezen, als hormoonverstoorders kunnen optreden en zo eventueel ook de normale foetale ontwikkeling beïnvloeden.
In sommige landen heeft dit geleid tot een (over)reactie en al relatief strikte richtlijnen (bijvoorbeeld gebruik geen producten met x, y of z in), maar de Vlamingen bleven er over het algemeen rustig bij.
Om welke stoffen gaat het?
Vooral ftalaten, parabenen en bisfenol A kwamen in het vizier.
- Ftalaten zijn industriële chemische stoffen die toegevoegd worden aan plastics om ze soepeler te maken. Je vindt ze in voedingsverpakkingen, medisch materiaal zoals perfusieleidingen, bloedzakjes, maar ook in plastic kleding en speelgoed, vinylvloeren, in detergenten, oplosmiddelen, plakband maar ook in verzorgingsproducten zoals nagellak, zeep, shampoo.
- Parabenen zijn ontsmettend en verlengen de houdbaarheid van producten. Je vindt ze in hand- en zonnecrèmes, zeep, shampoo, lippenbalsem, afwasmiddelen.
- Bisfenol A wordt dan weer gebruikt om plastics hard te maken. Je vindt het in brilmonturen, laptops, drinkflessen, de binnenkant van conservenblikken, kranteninkt…
Wat doen in de praktijk?
Er is zeker (nog) geen reden tot paniek en het is belangrijk te benadrukken dat je hier niet bij hoeft te overdrijven. Het gaat om een theoretisch risico dat redelijk goed wordt opgevolgd. Bij een normale levensstijl is voor de meeste mensen de blootstelling aan die individuele stoffen te laag om problemen te veroorzaken. We staan evenwel niet bloot aan één, maar honderden stoffen in lage concentraties, en wat de mogelijke samengevoegde effecten daarvan zijn weten we niet goed. Op dit ogenblik is het evenwel niet mogelijk deze risico’s, als ze bestaan, te evalueren.
Wil je vanuit het ‘veiligheid eerst’-principe als zwangere vrouw ook het milieu koesteren en blootstelling aan dit soort chemische stoffen zo laag mogelijk houden, dan wordt aangeraden (zoveel als mogelijk en nog eens, harde bewijzen bestaan er niet):
- eerder vers dan voorbereid voedsel te gebruiken;
- de inname van drank en voedsel uit blik en plastic verpakking af te bouwen en voedsel hierin niet te bewaren;
- het gebruik van cosmetica, lotions, parfum, douchegels… tot een minimum te beperken. Sommige producenten buiten dit uit en vermelden expliciet dat het product geen parabenen bevat (zat/zit in nogal wat verzorgingsproducten), maar als men dat vervangt door andere minder gekende additieven is dat niet noodzakelijk beter.
- zo weinig mogelijk nieuwe huishoudapparaten te kopen, kleefvrije pannen of meubels als je zwanger bent of borstvoeding geeft;
- pesticides en fungicides voor planten en dieren te vermijden (sprays en strips);
- iemand anders te laten verven als er zou geverfd moeten worden;
- alleen vrij beschikbare geneesmiddelen te gebruiken indien nodig;
- niet te veronderstellen dat natuurlijke producten of producten waarin je geen geviseerde producten terugvindt automatisch veilig zijn.
Kortom: over de mogelijk nadelige effecten van stoffen waarmee we dagelijks in contact komen bestaat er nog veel onzekerheid en is er nog maar weinig bewezen. Niet roken, alcohol drinken, drugs gebruiken of mogelijk besmet voedsel eten – allemaal slechte gewoontes waarvan de nadelen al ruimschoots zijn bewezen – zijn daarbij al de eerste belangrijke stappen.
Toch kan het zeker geen kwaad dat je als aanstaande of kersverse/borstvoedende mama de blootstelling eraan zo laag mogelijk probeert te houden. Warm je vaak flesjes op in de microgolfoven, dan zijn glazen flesjes misschien meer aangeraden.
