Hoe dat ijslam mij indertijd een klein trauma heeft bezorgd

Oef, het laatste communiefeestje is achter de rug. Genoeg gefeest, eindelijk weer tijd om de weekends zelf in te vullen. Maar vooral: even geen kans meer om die bizarre traditie tegen te komen: het ijslam. Als kind was ik dolblij met die prachtige ijstaart in de vorm van een lammetje. So cute! (Dat woord kende ik nog niet, dus hou het maar gewoon bij schattig.) 

Tot mijn mama het grootste mes uit de keuken bovenhaalde en mij uitlegde wat de bedoeling was. ‘Hak zijn kop eraf!’ was de meer plastische beschrijving van mijn oudere broer. Als grote dierenvriend was ik enorm onder de indruk: Wie doet nu zoiets? 

‘Doe maar, dan komt er bloed uit.’ Oké mannekes, het mocht dan wel frambozencoulis zijn, maar dat hielp dus totaal niet. No way dat ik dat arme beestje zijn kop eraf ging snijden. Drama! Want er was natuurlijk wel een mooie foto nodig voor in mijn album, en iedereen zat intussen te lekkerbekken op die ijstaart. Ik liet mijn mama plechtig beloven dat ik dat bloederige spektakel niet moest meemaken, als ik netjes zou meewerken voor die ene foto. En zo geschiedde… (Kijk eens naar het resultaat: prachtig acteerwerk, toch?)

Zoveel jaren later merk ik dat het ijslam nog steeds niet verteerd is. (Had ik er indertijd eigenlijk wel van gegeten trouwens?) Elke keer als de mama van de communicant in kwestie apentrots met het ijskoude kunstwerk komt aangetaffeld, voel ik terug de paniek van vroeger. Dus wilde ik weleens weten: waar komt die bloederige traditie eigenlijk vandaan? 

Een streepje geschiedenis… 

Wel, er blijkt dus (gelukkig!) een betekenis achter het lammetje schuil te gaan. Het verwijst naar Jezus Christus, die zich offerde voor de zonden van de mens. Tegelijk staat het lammetje ook symbool voor de wedergeboorte en verrijzenis van Jezus. 

Het favoriete dessert voor communiefeesten dateert al van rond 1900, maar was eerder weggelegd voor de gegoede klasse. De originele naam Agneau Pascale Glacé laat ons vermoeden dat het ook met Pasen geserveerd werd. Tot in de twintigste eeuw waren ijsdesserts dure luxeproducten. Bakkers maakten er een sport van om de natuur zo realistisch mogelijk na te maken in hun ijscreaties. Later werden er vormen gemaakt die de bakkers als basis voor het dessert konden gebruiken. Na de Tweede Wereldoorlog prijkt het ijslam steeds meer op de menukaarten, en in de jaren tachtig werd het echt een topper. (Helaas, was ik maar wat eerder geboren!) 

Typisch Belgisch

Hoewel er in andere landen gelijkaardige desserts bestaan, blijkt het ijslam toch een op en top Vlaamse en Belgische culinaire traditie te zijn. Rond 2000 verdween het dessert stilaan van het menu, maar nu is het bezig aan een revival. Niet alleen voor communiefeesten, maar ook in andere culturele gemeenschappen, zoals bij moslims, wordt het ijslammetje al eens geserveerd. 

Zelfs met deze achtergrondkennis ben ik nog steeds geen fan van het lugubere dessert. En jij? Tover jij het beestje met trots op tafel of sla je het net als ik liever over? 

BRON: Mama Baas, geschiedenis uit Bakkerijmuseum.be