Maar sommige vrouwen ervaren hun bevalling als beangstigend, heel pijnlijk of zelfs traumatisch. Voor het begrip “traumatische bevalling” bestaat niet echt een definitie. In de zorgsector wordt de term vooral geassocieerd met een lichamelijk stressvolle of pijnlijke ervaring, zoals een geboorte in stuitligging, een kunstverlossing (vacuüm- of tangverlossing) of een (spoed)keizersnede. Maar het begrip is veel breder dan dat.
Het gaat om de beleving van de bevalling door de vrouw zelf (en haar omgeving). Hierbij kunnen er factoren zijn die ervoor zorgen dat een “normale” bevalling toch als traumatisch wordt aangevoeld, zoals een verhoogde kwetsbaarheid bij de vrouw, een ongewenste zwangerschap, een gebrek aan informatie over het verloop van de bevalling en slechte communicatie, onvoldoende ondersteuning door de partner en/of familie, enz.
Impact van een traumatische bevalling
Dergelijke traumatische ervaring van de bevalling kan meerdere gevolgen en langdurige invloeden hebben op verschillende gebieden. Door het psychologisch leed en gevoel van angst of hulpeloosheid, is er een verhoogd risico op het ontstaan van psychiatrische stoornissen tijdens het postpartum (= periode meteen na de geboorte tot enkele weken erna), zoals een postpartum depressie of angststoornissen, of in extreme gevallen, een post-traumatische stressstoornis (PTSS).
Daarnaast kan de negatieve ervaring ook een directe impact hebben op de band tussen moeder en kind, op de relatie met de partner, op de dagdagelijkse activiteiten, en kan dit een gevoel van sociaal isolement veroorzaken, onder meer omdat het moeilijk is om dit met de omgeving (die een positief verhaal verwacht) te delen. Ten slotte kan een traumatische bevalling ook een invloed hebben op de seksualiteit en de eigen lichaamsbeleving van de vrouw, waarbij er een verhoogd risico is op een negatief zelfbeeld na de bevalling.
In België ervaart 25 tot 34% van de vrouwen hun bevalling als traumatisch. Dit komt overeen met cijfers uit andere (ontwikkelde) landen, waarbij tussen de 9% en 50% van de vrouwen traumatische ervaringen heeft tijdens de bevalling. Ongeveer één derde van deze vrouwen ontwikkelt PTSS.
Risicofactoren voor PTSS
Onderzoek heeft een aantal risicofactoren geïdentificeerd voor het optreden van PTSS. Hierbij kan men een onderscheid maken in antepartum risicofactoren (voor de bevalling), intrapartum (tijdens de bevalling) en postpartum (na de bevalling). Antepartum factoren zijn onder andere depressie tijdens de zwangerschap, angst voor de bevalling, een algemene slechte gezondheid of complicaties tijdens de zwangerschap en een voorgeschiedenis van PTSS; intrapartum risicofactoren zijn voorgaande negatieve bevallingservaringen, het hebben van een operatieve bevalling (ongeplande keizersnede of geassisteerde vaginale bevalling, d.w.z. tang- of vacuümextractie), en gebrek aan steun tijdens de bevalling; en postpartum risicofactoren zijn onder andere stress en depressie.
Bij de evaluatie van de ervaring van de bevalling zijn er vier belangrijke factoren die een rol lijken te spelen voor de vrouwen: de informatie die gegeven wordt door het medisch personeel, de kwaliteit van de relaties met zorgverleners (onder meer een emotionele steun, respectvol contact, geen herhaalde vaginale onderzoeken zonder verwittiging, enz.), het betrokken zijn bij de besluitvorming (bv wanneer er onverwachte medische verwikkelingen optreden) en het hebben van hoge verwachtingen vóór de bevalling.
Zorgverleners (vroedvrouwen, gynaecologen, huisartsen enz.) spelen dus een zeer grote rol, zowel in de bevallingservaring zelf en het voorkomen van een traumatische ervaring (door het geven van voldoende en realistische informatie en door de persoonlijke interactie), als in de snelle diagnose en behandeling ervan nadien. Hiervoor is er nood aan duidelijke procedures en training van het zorgpersoneel, zodat zij zich bewust zijn van hun rol in de beleving.
Onderzoek naar de beleving van vrouwen in België
In Europa zijn al een aantal studies uitgevoerd naar risicofactoren voor en de gevolgen van een traumatische bevalling, onder meer in Spanje. Maar de gezondheidszorg is zeer verschillend van land tot land, waardoor het nuttig is om informatie specifiek voor België te verzamelen. Zo kan dit bijdragen aan een advies met aandachtspunten voor artsen, vroedvrouwen en verpleegkundigen hier.
Daarom doe ik, als tweede master student seksuologie, mijn masteronderzoek naar de beleving van vrouwen (op sociaal, psychologisch en lichamelijk vlak) in België die hun bevalling als traumatisch hebben ervaren. Hiervoor ben ik op zoek naar vrouwen die ouder zijn dan 18 jaar, 1 tot 18 maanden geleden zijn bevallen, hun bevalling als traumatisch hebben ervaren en bereid zijn om hierover een gesprek te hebben met mij. Alvast bedankt!
Eleni Vaccarello
Gebruikte bronnen
Reynolds, JL. Post-traumatic stress disorder after childbirth: the phenomenon of traumatic birth. CMAJ, 156(6): 831-5.
Meltzer-Brody S et al. Postpartum psychiatric disorders. Nature Reviews Disease Primers, 4(1).
Skari H et al. Comparative levels of psychological distress, stress symptoms, depression and anxiety after childbirth—a prospective population-based study of mothers and fathers. BJOG. 2002;109(10):1154–1163.
Rodríguez-Almagro J et al. Women’s perceptions of living a traumatic childbirth experience and factors related to a birth experience. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(9):1654.
Hodnett E et al. Effectiveness of nurses as provides of birth labor support in North American Hospitals: a randmozed controlled trial. JAMA. 2022:288:1373-81.
Raudasoja et al. Passing the test of motherhood? Self‐esteem development and birth experience in the transition to motherhood: A longitudinal mixed methods study in Finland. Journal of Advanced Nursing, 78(12), 2022.
D’hooge, D. Traumatische bevalling en de impact op moeder-kind binding. Traumacentrum België.
Yildiz PD et al. The prevalence of posttraumatic stress disorder in pregnancy and after birth: A systematic review and meta-analysis. J Affect Disord. 2017; 208: 634-645.
Ayers S et al. The aetiology of post-traumatic stress following childbirth: a meta-analysis and theoretical framework. Psychol Med. 2016; 46(6): 1121-1134.
