5458fi.jpg

Zwanger worden: De psychologische impact van vruchtbaarheidsbehandelingen op jou en je relatie

21/03/2023
Mamabaas
Door Mamabaas

In het boek ‘Zwanger worden’ zet fertiliteitsexperte Petra De Sutter alle informatie over zwanger worden op een rijtje: van natuurlijke bevruchting tot vruchtbaarheidsproblemen.  In onderstaand dossier wordt er dieper ingegaan op de psychologische impact daarvan, zowel op jou als op je relatie.

De controle loslaten

‘Vruchtbaarheidsbehandelingen zijn een zegen als ze tot een positief resultaat leiden. De ellende die ze vaak met zich meebrengen, wordt meteen minder erg ingeschat zodra je iets hebt om naar uit te kijken’, zegt Manu Keirse. ‘Maar voor je zover bent, is er het technisch gebeuren, dat veel koppels ervaren als traumatisch. De diagnose van onvruchtbaarheid overvalt je onverwacht en kan een diepgaand negatief effect hebben. Je wordt emotioneel en op bepaalde momenten ook fysiek overweldigd. Fertiliteitsbehandelingen kunnen de aanwezige gevoelens van machteloosheid, hulpeloosheid en verlies van controle nog versterken. Je moet de controle over je leven, je lichaam en je seksualiteit voor een deel prijsgeven aan de medische wereld. Je geeft je toestemming voor die behandelingen vanuit je vurige wens om zwanger te worden. Je hebt het gevoel dat je geen andere keuze hebt dan erin mee te gaan en intieme onderzoeken te ondergaan door vreemden, om uiteindelijk het kind te verwekken naar wie je verlangt, ook al brengt dat extra stress met zich mee.’

Tips: Omgaan met moeilijke emoties

  •  Probeer geregeld de grote onzekerheid over de fertiliteitsbehandelingen los te laten door ook doelbewust dingen in het hier­en­nu te organiseren: je huis decoreren, een uitje met je partner of vrienden plannen, een moestuintje aanleggen…
  • Kijk ook eens naar de gevoelens die onder jouw gevoel van onmacht liggen. Welke zijn dat? Geef ze ruimte. Laat ook de negatieve gevoelens toe.
  • Wees je ervan bewust dat je gevoelens aanvankelijk overweldigend kunnen zijn en dat dit normaal is.
  • Geef op een creatieve manier vorm aan je emoties. Zo kun je ze transformeren. Schrijf erover, zing, schilder…
  • Geef jezelf de tijd om jezelf te troosten na een mislukte behandeling. Bouw een pauze in vóór je een nieuwe behandeling plant. Geef zelf het tempo van de behandelingen aan. Je mag rouwen om een mislukte poging.
  • Deel je emoties met anderen. Dat lucht op. Neem verschillende mensen in vertrouwen, niet alleen je partner. Zo ‘verspreid’ je het gewicht van je verdriet.
  • Bedenk dat niet iedere persoon op dezelfde manier een luisterend oor kan bieden. Je partner bijvoorbeeld is zelf in grote mate betrokken partij, wat het moeilijker kan maken om bij hem of haar steun te vinden. Een goede vriend(in) kan een luisterend oor bieden, maar je kunt na een tijdje het gevoel krijgen dat je dan bij hem of haar in het krijt staat. Lotgenoten begrijpen heel goed wat er in je omgaat en kunnen je daardoor goed steunen. Het kan echter moeilijker worden als een van jullie twee zwanger wordt en de andere (nog) niet. Een neutrale derde, zoals een therapeut, kan een goede keuze zijn als luisterend oor omdat hij of zij geen betrokken partij is en niets terug verwacht.
     

Tips: Werken aan je zelfvertrouwen

Behandelingen, zeker als ze een tijdje duren, kunnen knagen aan je zelfvertrouwen en je zelfwaardegevoel. Daarom is het belangrijk om je zelfwaardegevoel actief te versterken.

  • Zoek activiteiten waarin je je kunt uitleven, waarin je een andere rol speelt en een ander stuk toont van wie je bent.
  • Zoek nieuwe manieren om je vrouwelijk of mannelijk te voelen.
  • Herinner je geregeld waar je vreugde en plezier uit putte toen je kinderwens nog niet aan de orde was of toen je nog geen vermoeden had van problemen. Kun je die zaken opnieuw in je leven brengen?
  • Zijn babyborrels en andere gelegenheden waar het veel om kinderen draait momenteel te moeilijk voor jou, besef dan dat je ook het recht hebt om ‘nee’ te zeggen. Je hoeft niet op alle uitnodigingen in te gaan. Of je kunt je bezoek aanpassen aan jouw behoeften: je houdt het bijvoorbeeld kort, je gaat buiten de bezoekuren, je neemt een vriend(in) mee… Zoek hierin een goed evenwicht. Sociale situaties waarin het om kinderen draait volledig vermijden leidt op langere termijn juist tot meer stress en een lager welbevinden.
  • Besef dat je niet altijd bezig moet zijn of iets moet doen. Er gewoon zijn en genieten van het moment is soms de beste vorm van zelfzorg.
     

Facts: Contact met lotgenoten kan je helpen

Je kunt natuurlijk altijd terecht bij je arts of bij een psycholoog met je vragen en onzekerheden, maar veel mensen hebben daarnaast ook behoefte aan contact met lotgenoten. Dankzij het internet is dit tegenwoordig gelukkig veel eenvoudiger dan voorheen. In Vlaanderen is De Verdwaalde Ooievaar (www.deverdwaaldeooievaar.be) misschien wel de bekendste website om informatie te vinden en ervaringen uit te wisselen met andere mensen die te maken krijgen met vruchtbaarheidsproblemen. In Nederland is er het vergelijkbare Freya (www. freya.nl). De online steun van lotgenoten kan je uit je sociaal isolement en eenzaamheid halen, en het uiten van je emoties werkt therapeutisch en leidt tot een vermindering van angst en depressieve gevoelens. Het feit dat je zelf andere mensen kunt helpen en steunen, kan je dan weer een positiever zelfbeeld en een groter gevoel van eigenwaarde geven.

Verlies elkaar niet uit het oog

‘We mogen natuurlijk nooit veralgemenen en spreken over “de” man en “de” vrouw,’ aldus Shanti Van Genechten (Kinderwens Expertisenetwerk), ‘maar ik zie wel vaak dat mannen zich op hun werk of hobby storten, terwijl vrouwen er vooral behoefte aan hebben om te praten over hun ervaringen en beleving. Het kan echter evengoed andersom zijn. Daarin schuilt een relationele valkuil: vrouwen voelen zich onbegrepen, mannen voelen zich in het nauw gedreven als hun partner voortdurend wil praten over die kinderwens, die behandelingen en de impact ervan. Hun hele leven komt in het teken van die kinderwens te staan, terwijl het net zo belangrijk blijft om te investeren in je relatie, die heel erg onder druk staat tijdens een vruchtbaarheidsbehandeling. Aan zulke koppels geef ik vaak de tip: “Praat er één keer per week over op een moment dat jullie vooraf hebben bepaald, hooguit een uurtje, en gebruik op de andere dagen een soort dagboekje om in te ventileren als je daar behoefte aan hebt. Op die manier gaat het thema niet jullie hele leven beheersen.”’

Tips: Blijven communiceren in verwarrende tijden

Goed met elkaar kunnen communiceren is altijd belangrijk in een relatie, en zeker in tijden waarin je voor complexe uitdagingen staat. Deze tips kunnen je helpen:

  • Neem geregeld de tijd voor een gesprek volgens de luistertoetsmethode. Dat houdt in dat je partner iets zegt en dat jij vervolgens in jouw eigen woorden weergeeft wat hij of zij gezegd heeft. Na een tijdje draai je de rollen om. Zo kun je onderling aftasten of wat je wilt zeggen ook zo begrepen wordt.
  • Maak een heen­en­weerschriftje waarin je zaken opschrijft die je elkaar wilt vertellen. Het voordeel is dat jij je gedachten, ideeën en vragen onmiddellijk kwijt kunt en dat je partner ze kan lezen op een moment dat hij of zij daar rustig de tijd en de ruimte voor heeft.
  • Maak een ideeënbus en stop daarin ideetjes om elkaar te verwennen of zaken waarmee je graag verwend wordt. Haal geregeld een ideetje uit de bus.
  • Neem geregeld tien minuten de tijd om tegen elkaar te zeggen hoe je je voelt. Doe dan samen iets leuks.
  • Zet geregeld momenten in je agenda waarop je echt tijd maakt voor elkaar.
  • Erken en respecteer elkaars verschillen in emoties, behoeften en verwachtingen en de verschillen in de manier waarop je daarover communiceert.
  • Sta eens stil bij de tijd dat je elkaar nog maar net leerde kennen. Waardoor werd je verliefd op je partner, waardoor voelde jij je aangetrokken?
  • Ontdek welke humor jullie met elkaar delen. Zet die in op moeilijke momenten.

Jullie seksuele relatie herdefiniëren

Vruchtbaarheidsbehandelingen hebben uiteraard ook een impact op de seksuele relatie van een koppel. De diagnose van onvruchtbaarheid en de daaropvolgende behandelingen kunnen ervoor zorgen dat je een lager zelfbeeld krijgt, dat je libido sterk vermindert, of dat je simpelweg te veel stress hebt om nog te kunnen genieten van seks. Als je als koppel besluit dat je voor een kind wilt gaan, krijgt vrijen als het ware een extra dimensie. De wetenschap dat je hiermee zwanger kunt worden maakt het misschien des te intenser. Maar als zwanger worden na een poosje niet lukt, kan vrijen ‘een moeten’ worden en een beetje een sleur. Bij de aanmelding in een fertiliteitscentrum wordt het aspect van zwanger worden je uit handen genomen en belandt het bij een medische dienst. ‘Sommige koppels hebben het daar heel moeilijk mee’, zegt Isabelle Stuyver. ‘Het lijkt alsof ze moeilijk die omschakeling kunnen maken, alsof ze vergeten zijn dat je ook kunt vrijen om andere redenen, zoals ze voorheen altijd hebben gedaan. Een goede oefening kan dan zijn om eens een lijstje te maken van een paar van die redenen.’

Tips: Omgaan met een dip in je seksleven

Zowel bij mannen als bij vrouwen wordt de intimiteit tijdens fertiliteitsbehandelingen zwaar op de proef gesteld. Beseffen dat dit heel normaal is, is al een grote stap vooruit.

  • Realiseer je dat je seksleven tijdens fertiliteitsbehandelingen kwetsbaarder is dan anders.
  • Mannen zullen het er niet gemakkelijk over hebben, maar ook zij zijn op dit vlak erg kwetsbaar. Klaar moeten komen ‘on demand’ kan bij mannen tot tijdelijke erectieproblemen leiden.
  • Besef tegelijk dat periodes van weinig seks ook deel uitmaken van een normaal seksleven. Elk koppel krijgt er vroeg of laat mee te maken en de kunst bestaat erin om de weg naar het plezier in vrijen dan terug te vinden. Opnieuw meer of betere seks hebben kun je moeilijk afdwingen. Wat je wel kunt doen, is zorgen dat de omstandigheden goed zijn.
  • Ook al heb je een periode minder seks, probeer toch zo veel mogelijk de andere vormen van tederheid en intimiteit te koesteren.
  • Neem ook de tijd om je seksuele problemen, behoeften en angsten met elkaar te bespreken.
  • Blijf je ook na de behandelingen moeilijkheden ondervinden in je seksuele relatie, aarzel dan niet om te rade te gaan bij een seksuoloog. Hij of zij kan je helpen om stap voor stap opnieuw plezier te vinden in vrijen.

Het verdriet voel je met twee

Veel medische hulpverleners lijken in de loop van een vruchtbaarheidsbehandeling voornamelijk te focussen op de vrouw die de behandeling ondergaat. Dat is niet onlogisch, maar de partner kan zich hierdoor een beetje het vijfde wiel aan de wagen voelen. ‘Het is inderdaad heel belangrijk om ook de partner erbij te betrekken’, vertelt Isabelle Stuyver. ‘Wij nodigen de partner bijvoorbeeld mee uit op gesprek, roepen beide namen af in de wachtzaal, betrekken de partner ook echt actief bij de consultatie, vragen zijn of haar mening. Dat zijn dingen waar je als hulpverlener bewust op moet letten, maar het is erg belangrijk.’

Een roze wolk met een grijze rand

De overgang van fertiliteitsbehandelingen naar zwangerschap en ouderschap is niet altijd vanzelfsprekend. Als je zo lang gefocust hebt op het krijgen van een kind, bestaat de kans dat je ook heel hoge verwachtingen hebt over het geluk en de vreugde die een zwangerschap met zich mee zal brengen. Maar die fijne gevoelens komen er mogelijk niet. Het kan zijn dat je te angstig bent dat er toch nog iets fout loopt. Het kan zijn dat de fertiliteitsbehandelingen emotioneel zo zwaar zijn geweest dat de impact daarvan nog lang voelbaar is. Of dat je veel werk hebt om een nieuw evenwicht in je relatie te vinden. Het kan behoorlijk confronterend zijn als je niet meteen gelukkig bent wanneer je zwanger bent. Ook je omgeving kan het moeilijk vinden om dat te begrijpen. Geef jezelf de tijd en besef dat er ook bij spontane zwangerschappen niet altijd sprake is van een roze wolk. 

(Bron: De Verdwaalde Ooievaar)

Zwanger worden

Meer lezen? Lees het boek!

In het boek ‘Zwanger worden’ wordt alle informatie op een rijtje gezet, van natuurlijke bevruchting tot vruchtbaarheidsproblemen. Meer info vind je hier.

Bestsellers

cover ouders komen van mars

Ouders komen van Mars

€ 21.99
mok legendaddy

Koffiemok | legendaddy

€ 16.95
to do hero gezinsplanner

To Do Hero: Gezinsplanner

€ 18.99

Meilleures ventes