Dat je bijkomt tijdens een zwangerschap, is de normaalste zaak ter wereld. Maar cijfers tonen aan aan dat steeds meer Vlaamse zwangere vrouwen té zwaar zijn. 4 op de 10 van hen kampt met overgewicht. En dat vindt de medische wereld een onrustwekkende vaststelling.
Tien jaar geleden hadden nog 3 op de 10 zwangere vrouwen overgewicht – een BMI dat hoger ligt dan 25. In een later stadium van een zwangerschap is dat niet vreemd. Alleen blijken vandaag 4 op de 10 vrouwen bij het begin van hun zwangerschap overgewicht te hebben.
Bij 14 % gaat het zelfs obesitas (een BMI van 30 of hoger). Dat is een verontrustende trend, zo vindt het Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie (SPE) dat de cijfers publiceerde in haar jaarverslag van 2021. Al is de situatie in landen als Groot-Brittannië en de Verenigde Staten blijkbaar nog zorgwekkender.
Meer kans op zwangerschapsdiabetes en keizersnede
Toch mag je de risico’s van een te hoog BMI tijdens de zwangerschap niet onderschatten. Je loopt veel meer kans op het ontwikkelen van diabetes, een hoge bloeddruk en een bevalling met een keizersnede.
Ook voor je baby houdt overgewicht risico’s in. Kindjes van mama’s met overgewicht hebben zelf ook meer kans om gewichtsproblemen te hebben. “Baby’s van vrouwen met overgewicht zijn groter, het risico bestaat dat de arbeid tijdens de bevalling moeilijker verloopt en de moeders hebben meer risico op een hoge bloeddruk of zwangerschapsdiabetes”, zegt professor Kristien Roelens, covoorzitter van de wetenschappelijke commissie van het SPE. “Diabetes wordt nu zelfs bij elke zwangere vrouw getest tijdens het tweede trimester.”
Met andere woorden: een gezonde levensstijl tijdens de zwangerschap en ook ervoor is enorm belangrijk.
Gezond eten en bewegen
Maar een zwangere vrouw aanspreken op haar gewicht … blijft een gevoelige zaak. Het klinkt al snel verwijtend of beschuldigend. “Daarom proberen we de boodschap voorzichtig over te brengen. Er spelen veel factoren een rol bij het ontstaan van obesitas. Dat mag niet verhinderen om te proberen er iets aan te doen”, weet Roelens.
Hoe kan je het gezond(er) aanpakken? Focus je vooral op deze twee pijlers: gezond, gevarieerd en evenwichtig eten en voldoende bewegen. Vind je het moeilijk om het zelf vol te houden? Dan kan een coach of voedingsdeskundige misschien wel helpen.
“We zien soms dat zwangere vrouwen zo gemotiveerd raken, dat ze na de bevalling doorgaan met die gezonde levensstijl. Dat is belangrijk voor henzelf, hun kind en een eventuele volgende zwangerschap”, aldus Roelens.
Niet te veel bijkomen tijdens zwangerschap
Een derde belangrijk advies voor zwangere vrouwen is: niet te veel bijkomen. Eigenlijk zou je niet meer dan de gewone 12 kilogram extra mogen hebben.
Bij een gewoon gewicht mag je tot 16 kilogram bijkomen tijdens een zwangerschap. Bij overgewicht ligt dat lager, namelijk 7 tot 11 kilogram. Vrouwen met obesitas zouden eigenlijk niet meer dan 9 kilogram meer mogen wegen.
“Maar wij hebben vastgesteld dat de uitkomst bij vrouwen met obesitas nog beter is als er minder dan 5 kilo bijkomt. Soms is het zelfs oké als ze helemaal geen gewicht winnen tijdens hun zwangerschap. Een goede medische opvolging is noodzakelijk, want de baby moet wel goed blijven groeien”, legt professor Annick Bogaerts (KU Leuven) uit, ook covoorzitter van de wetenschappelijke commissie van het Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie (SPE).
“Wij merken al langer dat zwangere vrouwen met obesitas veel meer bijkomen dan goed is voor henzelf en hun baby’, zegt Bogaerts nog. “Het moeilijke is dat het niet alleen een kwestie van meer bewegen en beter eten is, maar ook een mentale kwestie.”
Meer keizersnedes, minder geknipt
De gewichtstoename van zwangere vrouwen ligt mogelijk mee aan de basis van het stijgende aantal keizersnedes, al is die niet zo drastisch: van 19 naar 22 % in tien jaar.
Positief is dan weer dat minder vrouwen een ‘knip’ krijgen bij een vaginale bevalling: van bijna de helft in 2012 naar 34 % nu. Dat is nog altijd 2,7 keer meer dan in Brussel, en 1,7 keer meer dan in Wallonië.
Opvallend is de grote variatie tussen ziekenhuizen: in het ene ziekenhuis wordt er in 14 % van de vaginale bevallingen een knip gezet, in het andere gebeurt dat in 40 % van de gevallen.
