Met andere woorden: die eerste duizend dagen van je leven bepalen voor een groot deel je latere fysieke en mentale gezondheid en de manier waarop je op volwassen leeftijd relaties aangaat. We kunnen het belang ervan moeilijk onderschatten. Zeker op het vlak van verbindingen aangaan met andere mensen zijn die duizend dagen cruciaal.
Baby’s leren snel dat mama of papa (of een andere zorgpersoon) als ze huilen naar hen toe komt om hen te troosten, eten te geven, warmer aan te kleden … Ze leren zo andere mensen vertrouwen: als ik om hulp roep, staat er iemand voor me klaar.
Dat gaat natuurlijk met vallen en opstaan, want als ouder duurt het ook wel even eer je doorhebt wat je kindje nu precies nodig heeft. Zelfs als het al wat ouder is, kan een kind niet altijd duidelijk vertellen wat het van zijn ouders nodig heeft of begrijpen we als ouders niet altijd (meteen) wat ons kind van ons wil. Daar gaat het ook niet om. De responsiviteit is belangrijk: je kindje geeft een signaal en jij zoekt een antwoord. Misschien niet altijd het juiste, maar dat je op zoek gaat naar wat er aan de hand is, is ook responsief reageren.
Zo gebeurt het dat een kind thuis boos is, omdat het honger heeft. Hangry zijn, noemen Engelstaligen dat. (En het komt zeker niet alleen bij kinderen voor …) Die boosheid is een uiting van de behoefte aan eten, maar eer je dat als ouder doorhebt (of eer een kind dat zelf beseft) kan er wel wat tijd overheen gaan.
Ook respect voor de autonomie van een kind is belangrijk. Een baby moet voelen dat hij de vrijheid krijgt om te groeien: door te kruipen bijvoorbeeld, vrij te spelen, zijn omgeving te verkennen. Stap voor stap neemt een kind zo steeds meer afstand van zijn ouders, terwijl het weet: ‘Ik kan altijd naar een veilige haven terugkeren. Mijn ouders zijn daar, als ik ze nodig heb, maar ze geven me ook ruimte om te groeien.’ Ook dat is vertrouwen: ‘Ik mag mijn vleugels uitslaan, maar als er iets gebeurt, als ik bang ben of me niet goed voel, dan is mama of papa daar, wat er ook gebeurt.’
Opvoeden is een voortdurende oefening in loslaten. Niet makkelijk, want als ouder zie je overal gevaren. Uiteraard is veiligheid belangrijk, maar een kind leren lopen doe je ook niet door het een helmpje op te zetten. Dan projecteer je je eigen angsten als ouder bovenmatig op je kind.
Het gaat altijd om evenwicht: veilig vasthouden enerzijds en vol vertrouwen loslaten anderzijds. Je kind de kans geven om bijvoorbeeld te leren kruipen en lopen, leeftijdsadequaat toezicht houden zonder overdreven te projecteren én responsief reageren op de behoeften van je kind.
Ja, je kunt dus ook te veel geven als ouder. Help je je kind te veel, dan beknot je zijn autonomie en geef je hem het gevoel dat hij niks zelf kan. Omgekeerd: door je kind altijd alles alleen te laten doen, geef je het signaal dat hij niet om hulp mag vragen. De slinger slaat soms door naar de ene, soms naar de andere kant. Zo gaat dat bij evenwicht zoeken.
Zeker als je zelf eerder onveilig bent gehecht en dus zoekende bent, kun je vervallen in een onbalans vanuit de bedoeling om je kind zich veilig te laten hechten aan jou. Misschien waren je ouders ook zoekende en heb jij je daardoor onveilig gehecht. Houd daar rekening mee, schuif je eigen moeilijkheden niet onder de mat. Opnieuw: het is een combinatie van factoren.
OPVOEDEN DOE JE NIET ALLEEN
De allereerste relatie is die tussen een baby en zijn primaire verzorgen, in de meeste gevallen zijn mama. En dan hoor ik je zeggen: ‘Ja, maar! Ook de papa kan een primaire verzorger zijn.’ Vergeet dan niet dat we hier spreken over de eerste duizend dagen vanaf de bevruchting. De primaire relatie is de relatie die een foetus al in de buik heeft met zijn moeder en die in de meeste gevallen wordt voortgezet na de geboorte.
Papa’s of meemama’s worden dan de secundaire verzorger, en daarna breidt dat netwerk zich uit naar de grootouders, familie, crèche, school … De secundaire verzorger is er om de blik van de baby te verruimen. Mama of een andere eerste verzorger is belangrijk, maar ze staat niet alleen. Ook anderen kunnen de zorg op zich nemen. Tijdens die relatie met al die verzorgers leert een kind mensen vertrouwen, voelt het zich veilig. Of juist niet.
Meer lezen?
Zelfzorg is het begin van alles. Van beter luisteren naar de signalen van je lijf. Van stilstaan bij wat je voelt en wat je nodig hebt. Van meer veerkracht en rust.
Nina Mouton neemt je in dit boek mee op weg naar meer en diepere zelfzorg. Ze toont hoe je blauwe plekken uit het verleden kunt detecteren, vastgeroeste patronen kunt doorbreken en je grenzen kunt bewaken. Onderweg legt ze uit waarom zelfzorg juist geen egoïstische keuze is. Integendeel: door beter te zorgen voor jezelf, zul je ook beter zorg kunnen dragen voor de mensen om je heen.
Ben jij klaar om radicaal voor jezelf te kiezen?
Dan is dit inspirerende boek de eerste stap!
Meer info vind je hier.
