Enkele cijfers rond scheidingen, samengestelde gezinnen en de effecten op kinderen

Scheidingen en co-ouderschap 

Scheidingen zitten in een stijgende lijn, volgens de cijfers van Statbel. Iets meer dan een derde van de huwelijken strandt, in 2023 werd er in België zelfs een stijging gemeld van 3,6% ten opzichte van het jaar ervoor. De kinderen die uit deze gestrande huwelijken geboren zijn, verblijven na de scheiding slechts in 22% van de gevallen in een 50/50 co-ouderschap bij vader en moeder (Statistiekbureau Wallonië).

Wanneer we kijken naar co-ouderschap waarbij kinderen minstens 33% van de tijd bij elke ouder blijven, stijgt dit percentage naar 31%. Kinderen brengen in dit geval meer tijd door bij hun moeder (Mortelmans – Claessens).

We moeten daarbij ook rekening houden met de leeftijd van deze kinderen, want dit blijkt een belangrijke factor in de verdeling van het verblijf. De jongste kinderen (0 – 6 jaar) zitten het vaakst in een co-ouderschap waarbij ze procentueel meer tijd doorbrengen bij hun mama. Het zijn vooral de 6- tot 12-jarigen die evenveel bij hun mama als bij hun papa zijn. Bij tieners (13 – 18+), wordt er opnieuw vaker afgeweken van die 50/50 verdeling.

Volgens een groot deel van de studies heeft dit verblijfsco-ouderschap voor zowel kinderen als ouders een positief effect. Uiteindelijk hangt het welzijn van kinderen af van meerdere factoren, maar in gunstige omstandigheden heeft een kind voordeel bij het opbouwen van een band met beide ouders.

Om die band met beide ouders op te kunnen bouwen, is het belangrijk om elkaar als ex-partners niet in de haren te blijven vliegen.  Uiteraard gaat een scheiding gepaard met een hele resem emoties. Afhankelijk van je temperament, veerkracht, het (niet) zien aankomen, perspectief na de scheiding, steun vanuit de omgeving, etc.. reageert ieder op zijn/haar manier.

Discussies worden best gevoerd zonder dat de kinderen er bij zijn. Je innerlijke vaardigheden aanspreken om je kind(eren) zo min mogelijk te belasten met de scheiding is echt nodig in het belang van het kind. Een kind moet immers ‘de goedkeuring’ krijgen om van beide ouders te mogen houden. En dit kunnen ze niet als ze bij een of beide ouders telkens slecht horen praten over de andere.

Band met ex-partner 

Hoe we in Vlaanderen over onze ex-partners denken werd dan weer bevraagd in de Vlaamse Gezinsenquête (afgenomen in 2016, uitgebracht in 2022). Hieruit blijkt dat:

• 27% van de gescheiden ouders eerder positief tot positief staat t.o.v. de ex-partner
• 23,5% van de gescheiden ouders eerder negatief tot negatief denkt over de ex-partner
• 49,5% van de gescheiden ouders neutrale gevoelens heeft t.o.v. de ex-partner

Al scoren we redelijk goed wat gevoelens over onze ex-partner betreft (76% neutraal tot heel positief), toch vermijden we nog contact met hen. Zo zou 4 op de 10 ouders zelden tot nooit contact hebben met hun ex-partner. Het hoeft er nu ook niet altijd zo vlot aan toe te gaan zoals bij ‘Gelukkig Gescheiden’. Op een fijne manier kunnen communiceren over alles wat de kinderen aanbelangt, brengt je al ver. Een goed contact tussen mama en papa zorgt voor gelukkigere kinderen.

Nieuwe partner 

En wat als er een nieuwe partner in het spel komt of er al is voor de scheiding plaats vindt? De gevoeligheden en emoties die hieruit voortvloeien kunnen (opnieuw) voor spanningen zorgen. Een andere volwassene komt in het leven van jouw kind(eren) en de angst dat die persoon jouw ouderrol gaat innemen zorgt voor onzekerheid en verdriet. Mogelijks worden eerder gemaakte afspraken herbekeken …

Ook voor kinderen is dit opnieuw een verandering die ze te verwerken krijgen.  Ze gingen al van een intact gezin naar een eenoudergezin en zien dit nu opnieuw veranderen naar een samengesteld gezin. Onderzoek toont zelfs aan dat de introductie van een nieuwe partner voor meer stress zorgt dan de scheiding zelf  (Gelatt, 2010). Het raakt kinderen in hun verlies. Het zet het effectieve einde van hun kerngezin in de verf.

Samengestelde gezinnen 

Samengestelde gezinnen zitten door het groeiende scheidingspercentage ook in de lift. In Vlaanderen is minstens 1 op de 10 gezinnen samengesteld (10,7%). Vermoedelijk zijn het er ondertussen al meer, gezien de gezinsenquête afgenomen werd in 2016. Ongeveer 60% van die samengestelde gezinnen gaat binnen de 5 jaar opnieuw uit elkaar. Niet onlogisch als je weet dat er 4 tot 7 jaar nodig zijn om tot harmonie te komen in een samengesteld gezin. Er liggen immers verschillende uitdagingen op de loer.

Gelukkig wordt hier meer en meer aandacht aan besteed en kunnen plusouders en ouders die deel uit maken van een samengesteld gezin steun en hulp zoeken bij een gespecialiseerde coach. Het helpt om een soort van ‘handleiding’ mee te krijgen. Een GPS die ervoor zorgt dat je de weg vindt in dit nieuwe gezin waarin onder andere verlies, loyaliteiten, cultuurverschillen, etc. je parten kunnen spelen.  Zowel de ouders als de kinderen hebben al een scheiding meegemaakt, wat de druk op het doen slagen van dit nieuwe gezin des te groter maakt.

In volgende artikels neem ik jullie graag mee in de dynamieken van een samengesteld gezin, de uitdagingen die er zijn en de kapstokken die je nodig hebt om rust en harmonie te vinden, zodat jullie gelukkig samengesteld kunnen zijn.