Als pubers niet (meer) willen wisselen bij gescheiden ouders

Wat speelt er bij pubers?

De puberteit is een fase van grote hersenontwikkeling. Jongeren zijn bezig met hun eigen identiteit, autonomie en het experimenteren met grenzen. Hun brein vraagt enorm veel energie, waardoor hangen, slapen en nukkig gedrag eerder regel dan uitzondering is. Daarbij hoort ook een sterk egocentrisme; het perspectief van de ander zien is op die leeftijd vaak een brug te ver.

In een gezin waar ouders nog samenwonen, kan een tiener zich simpelweg terugtrekken in de eigen kamer of tijdelijk wat afstand nemen van één ouder. Bij gescheiden gezinnen is dat ingewikkelder: een week-weekregeling maakt dat ze moeten kiezen, en dat kan confronterend zijn. Als het niet goed lukt, moeten ze een week overbruggen, geen dag of moment.

Wat vraagt dit van jou als ouder?

Het is belangrijk om te beseffen dat dit meestal een fase is. Hoe jij ermee omgaat, maakt écht het verschil.

• Blijf zien dat dit over hún ontwikkeling gaat, niet over jou. Hun weerstand is meestal geen uiting van afwijzing, maar van hun behoefte aan rust of autonomie.
• Loslaten in liefde. Dat betekent niet dat je alles zomaar moet accepteren, maar wel dat je erkent dat je tiener bezig is met loskomen. Hoe beter jij dat kunt dragen, hoe minder sporen dit nalaat in jullie relatie.
• Blijf volwassen in je rol. Je geraakt voelen is normaal, maar laat je eigen pijn of frustratie niet de richting bepalen. Als jij je angsten of onverwerkte gevoelens niet zelf oppakt, geef je die onbewust door aan je kind.
• Ga in gesprek met je kind waarbij je herkenning biedt en luistert waarom de noodzaak er is.
• Kijk of je tegemoet kan komen, of er een compromis mogelijk is. Doe water bij de wijn, wees flexibel en kijk wat jij kan betekenen zonder net de riemen strakker aan te spannen.

Een gouden regel: wijs je kind nooit af. Zet ze niet “aan de deur” zoals een zak die buitengezet wordt, enkel omdat jij boos of gekwetst bent. Ook al ben je gescheiden, zie je tiener niet als een pakketje dat je terugstuurt naar de andere ouder tijdens een ruzie. Ook al klettert het met jou, je kind heeft – ondanks dat zijn of haar gedrag dit soms niet doet vermoeden – net heel veel nood aan (h)erkenning.

De bredere impact: broers, zussen, plusouders en geld

Wanneer één tiener besluit (tijdelijk) minder te wisselen, heeft dat vaak gevolgen voor het hele gezin.

• Jongere broers en zussen: Zij kunnen zich afvragen waarom zij wél moeten wisselen. Soms willen ze hun oudere broer of zus volgen, soms juist niet. Benoem dat iedereen een andere fase en andere noden heeft.
• Je eigen tijd als ouder: Misschien was je net gewend aan het ritme van half alleen leven, en krijg je nu opeens minder “vrije” dagen. Dat vraagt een nieuw evenwicht in je agenda en je sociale leven. Zorg dat je ook tijd voor jezelf blijft inbouwen, want alleen een ouder die zelf stevig staat, kan een veilige basis bieden.
• Financieel: Pubers kosten handenvol geld – van smartphones tot snacks en kleren. Als de verblijfsregeling verandert, verandert ook de verdeling van kosten. Wees hier open over naar je ex en zoek samen eerlijkheid in de afspraken, als dit kan.
• Netwerk: Laat je ondersteunen, vraag hulp waar nodig, je moet dit niet alleen dragen.
• Plusouders en samengestelde gezinnen: Een nieuwe partner kan zich geraakt voelen als je tiener minder vaak komt, of net het gevoel van afwijzing versterken. Ook regelingen met andere ex-partners (bijvoorbeeld als er stiefbroers of -zussen zijn) kunnen hierdoor onder druk komen te staan. Hier helpt duidelijke communicatie en het uitspreken van verwachtingen.

Zelfzorg als je tiener (tijdelijk) fulltime bij jou woont

Wanneer je plots alleen instaat voor de dagelijkse zorg van je puber, kan dat zwaar zijn.

• Zoek steun bij vrienden, familie of lotgenoten – je hoeft dit niet alleen te dragen.
• Bewaak momenten voor jezelf, ook al zijn ze kort. Je kan er niet voor je kind zijn als je uitgeput bent.
• Durf hulp te vragen, ook praktisch: een lift naar de training, een extra maaltijd bij grootouders, of steun bij school, buren, …

Nabij blijven vanop afstand

Voor de ouder bij wie het even niet klikt: blijf nabij, al is het op afstand.

• Laat weten dat je kind altijd welkom is.
• Stuur af en toe een berichtje, zonder druk of schuldgevoel, gewoon een teken van aanwezigheid. Maak dat die momenten een fijn contact zijn tussen jullie, en geen verderzetting van de spanning of ruzie die ontstond.
• Bied voorspelbare ankerpunten: “Ik bel je zondag, maar als jij eerder wil praten, laat je het maar weten.”
• Als jij hard bent geweest of nogal fors hebt uitgehaald, geef dan die ene simpele sorry die zo noodzakelijk is om verder te bouwen. Als je geen sorry gezegd krijgt, ga dan eens kijken waarom dit niet lukt.

Een kind voelt zo dat de deur openstaat en dat de band niet breekt, zelfs als er tijdelijk afstand is.

Als de andere ouder de deur sluit

Soms kan een ouder het gedrag van een puber niet verdragen en kiest hij of zij ervoor de deur dicht te trekken. Dat is pijnlijk, maar ook dan is het belangrijk dat jij als opvangende ouder de situatie niet verder verhardt.

• Probeer de afwijzing niet te bevestigen door kwaad te spreken over je ex.
• Creëer voor je kind een warm en liefdevol nest.
• Benoem dat de houding van de andere ouder niet de schuld van je tiener is.

Het belangrijkste is dat je kind leert dat het ook met gebroken vleugels kan ik landen, herstellen en weer vliegen. Jouw warmte, jouw onvoorwaardelijkheid en jouw geloof in hun veerkracht maken dat verschil. Vertrouw daarop.

Samen zoeken naar oplossingen

Als er nog communicatie mogelijk is met je ex-partner, bespreek de situatie samen. Niet in de strijd, maar in de zoektocht naar wat haalbaar is. Soms helpt het om tijdelijk de regeling bij te sturen:

• Wisselmomenten verleggen naar een rustiger tijdstip.
• Minder vaak wisselen en langere periodes in één huis.
• Flexibeler omgaan met drukke schoolweken of examenperiodes.

Belangrijk is dat deze oplossingen gedragen worden als volwassenen. Gebruik je kind niet als stok om te slaan, en misbruik het wisselen niet als machtsmiddel. Jullie tiener moet voorop staan en wat hij of zij in deze levensfase nodig heeft.

Tot slot

Met pubers stormt het soms, dat hoort erbij. Bij gescheiden ouders kan die storm harder aanvoelen, omdat wisselmomenten keuzes en spanningen zichtbaar maken. Maar het hoeft geen blijvende schade te geven.

Als ouder blijf jij de vaste grond: door volwassen te blijven, liefdevol los te laten en creatief mee te bewegen. Door te zorgen voor een warm nest waar je tiener altijd kan landen, help je hen hun vleugels te herstellen. Zodat ze met zelfliefde en veerkracht later sterker kunnen uitvliegen.