Lui, luier, luist… of passieve faalangst?

‘Bevriezen’ van angst

Ken je het concept van de window of tolerance? Dat is handig om stress te begrijpen. Wanneer we stress ervaren, wordt ons stressbrein geactiveerd en reageren we daarop. Iedereen heeft een soort raam waarbinnen hij met die stress kan omgaan. Zo zijn examens een stressbron, en de meeste tieners ervaren dan stress. Maar het betekent niet dat ze allemaal in paniek raken of falen. Voor sommigen is de stress te groot of het raam te klein, waardoor ze buiten hun tolerantievenster vallen. Als je buiten je raam komt, kan dat twee kanten op:

1. Hyper: je raakt in paniek, bent overactief, zoals bij een vecht-of-vluchtreactie. Dit zijn de tieners die blijven studeren, niet slapen, huilen, of constant bezig zijn.
2. Hypo: je bevriest en doet niks meer. Dit zijn de tieners die de hele dag op de bank hangen en niet kunnen beginnen met studeren, of die uren achter hun bureau zitten en desondanks niet tot studeren komen.

Beide zijn stressreacties, maar manifesteren zich anders. De ene groep wordt overprikkeld, de andere juist onderprikkeld. De overprikkelde tieners denken dat hoe meer ze doen, hoe beter ze zullen presteren. De onderprikkelde tieners denken dat het toch niet zal lukken en vermijden daarom de situatie. Dit vermijdingsgedrag geeft hen een gevoel van controle: als ik niet begin, kan ik ook niet falen.

Kortom, hoe tieners omgaan met stress tijdens examens varieert. De ene groep gaat in overdrive, de andere groep bevriest. Beide reacties zijn normaal, maar het is belangrijk om te begrijpen waar ze vandaan komen en hoe we onze tieners kunnen ondersteunen.

Hoe kun je nu als ouder het onderscheid maken tussen een gebrek aan motivatie en passieve faalangst?

• Kun je nog ‘praten’ met je tiener? Je hebt tieners die het ‘wat makkelijker nemen’. Ze gaan met minimale inspanning voor een vijf. Scoren ze lager? Dan hebben ze gegokt en verloren, halen hun schouders op en accepteren de gevolgen, zoals een slechte score of van richting veranderen. Bij passieve falers is het anders. Ze zijn moeilijk te bereiken, zelfs in gesprekken. Ze zitten vast in een gevoel van angst en bevriezing. Ze beloven vaak ‘straks te beginnen’, maar komen niet tot actie.
• Wat ‘doet’ je kind in plaats van studeren? Passieve faalangst kan zich uiten in repetitieve, lege bezigheden, zoals steeds dezelfde filmpjes kijken. Het kind vermijdt hiermee het pijnlijke gevoel van falen.

Mijn tiener heeft, denk ik, passieve faalangst. Wat nu?

Als ouder ga je sowieso het best voorzichtig en begripvol om met een kind dat niet studeert. Er zit vaak meer achter dan simpelweg een gebrek aan motivatie. Bij passieve faalangst komt het gedrag van een tiener voort uit de angst om niet te kunnen presteren. Het lijkt misschien alsof de tiener er bewust voor kiest om niets te doen, maar in werkelijkheid is dit een automatische reactie van zijn stressbrein. Tieners ontschuldigen is daarbij heel belangrijk. Hun gedrag is geen bewuste keuze, maar een reactie van hun brein op angst en paniek. We moeten hen helpen hiermee om te gaan. Zoek zeker ook externe hulp als je voelt dat het nodig is!
 

Meer lezen - Ouders komen van Mars: Je tiener komt er wel 

Tieners en schoolwerk: het is een uitdaging waar veel ouders mee te maken krijgen. Hoe krijg je je puber gemotiveerd om huiswerk te maken zonder dat je elke keer in een discussie belandt? En hoe ondersteun je je tiener zodat die efficiënt aan de slag gaat? Ouders komen van Mars: je tiener komt er wel is dé gids voor ouders die hun tiener zo vlot mogelijk door het schooltraject willen loodsen.

Hier vind je een schat aan praktische tips om je puber weer in actie te krijgen en dat vervelende uitstelgedrag aan te pakken. Leer hoe je faalangst kunt herkennen en voorkomen, zodat je tiener met meer zelfvertrouwen aan het schoolwerk begint. Dit boek biedt ook advies om schoolmoeheid tegen te gaan en geeft tips om ruzies over huiswerk te vermijden – of toch te beperken. Daarnaast krijg je concrete tips voor studievaardigheden en slimme planningstechnieken.

• Inclusief templates voor planningen
• Met herkenbare getuigenissen
• Behapbare info met concrete tips
   

Dit boek is een warme oproep om te verkennen hoe je je kind kunt ondersteunen zonder onbedoeld te veel druk uit te oefenen.
- Klaar Hammenecker