Ruziën en het weer goedmaken: editie minipubers

Natuurlijk is het altijd de ander die begon, die vals speelde of die in fout is. Een minipuber maakt makkelijk van een mug een olifant, loopt dan maar wat te bokken en wil in geen geval nog praten of overleggen. En mama of papa, of allebei, hebben het gehad met dat gedrag en verliezen hun geduld. Herkenbaar?

Ruzie als kans

Als ouders en kinderen, of kinderen onderling, ruziemaken, verstoort dat de balans. Daardoor wordt een kind actief gestimuleerd wordt naar oplossingen te zoeken om die balans weer te herstellen.

Je kind moet zich verdiepen in het perspectief en de mening van de ander, nog eens goed kijken naar wat het zelf vindt, en dat zorgt uiteindelijk voor een hoger begripsniveau.

Ruzies en conflicten stimuleren het begrijpen van sociale regels en stimuleren het morele kader van je kind: wat is rechtvaardig en waarom?

“Met vier kinderen wordt er veel ruziegemaakt. Vooral door de jongste twee met elkaar en de oudste twee met elkaar. De jongste en de oudste maken nooit ruzie met elkaar, die zitten te ver van elkaar. Bij de jongsten gaat het om spulletjes, of wie mijn aandacht krijgt. Soms vind ik het dodelijk vermoeiend en denk ik: wat een herrie allemaal. Maar het is ook goed voor de kinderen dat ze met iemand ruzie kunnen maken. Dat hoort erbij en daar leer je van.”

Marieke, mama van vier (mini)pubers (14, 13, 11 en 9 jaar)
 

Waarom ruzie?

Er kunnen allerlei redenen zijn voor je tiener om ruzie te maken. Je kind kan jaloers zijn, bang, zich onveilig voelen, onzeker of gespannen zijn, afspraken niet begrijpen of zijn vergeten.

Ruziemaken kan dan een manier van hulp vragen zijn, bewust of onbewust. Goed dus om als ouder te kijken wat er mogelijk achter de ruzie zit, en daar samen over te praten.

Blijf rustig

Vaak krijg je ruzie (met je partner of met je minipuber) omdat de boosheid van een ander ook boosheid bij jezelf oproept. Als het je lukt om rustig te blijven en alleen te luisteren naar waarom die ander boos op je is, zie je vaak dat de ander heel snel ook weer rustig wordt. Niet altijd makkelijk, maar het proberen waard!

"Voor mijn middelste heb ik een tijdje een een boksbal opgehangen in de garage. Omdat hij ging slaan als hij het niet meer wist. Dan was het: “Luuk! Time-out. Boksbal.” In het begin werd hij dan alleen maar nog kwader, omdat ik me er ook nog mee ging bemoeien. Maar daar heb ik een afspraak met hem over gemaakt. ‘Als je zo kwaad bent, kan je niet meer uit je woorden komen en kan je de ruzie ook niet oplossen. Dus jij gaat naar die boksbal, ramt dat ding en komt terug als je weer afgekoeld bent.’"

"Ondertussen sprak ik dan mijn dochter aan en vroeg: ‘Oké, wie is hier nu echt begonnen? Hij wordt niet voor niets zo agressief. Als jij met hem zit te klieren, is dit voor hem een trigger. Dus nu heb je een paar klappen gevangen. Eigen schuld, dikke bult.’ Dus degene die sloeg gaf ik een time-out, maar de ander sprak ik ook aan met ‘dit gaat te ver’. Maar de ruzie zelf moesten ze dan achteraf wel zelf oplossen."

Vera, mama van drie minipubers (12, 11 en 9 jaar)

Tips bij ruziënde tieners

1. Maak duidelijke afspraken. Het helpt als je van tevoren duidelijke afspraken met elkaar maakt. Nu je kinderen iets groter worden, zullen ze bijvoorbeeld steeds meer behoefte krijgen aan een beetje privacy. Een eigen plek om je terug te trekken, een opbergdoos waarin alleen jouw spullen zitten (en waar niemand anders aan mag komen), een boekje om je geheimen in op te schrijven. Het is goed om tieners te leren daar respect voor te hebben. Maar ook bijvoorbeeld wie wat doet in huis (en wanneer) moet helder zijn. Het kan een goed leermoment zijn om te ervaren dat een ander boos wordt als je je niet aan de afspraken houdt. En hoe je dat dan samen weer op kunt lossen.
2. Geef het goede voorbeeld. Het klinkt simpel en als ouder van een minipuber natuurlijk allang, maar toch is het goed om jezelf er nog eens aan te herinneren, want het gaat vast nog vaak genoeg mis. Als je zelf lastig blijft omdat de ander zich niet aan de afspraak houdt (de afwas niet heeft opgeruimd, te laat thuis is van het werk, alweer die vieze sokken niet in de wasmand heeft gegooid), of juist omdat je vindt dat de ander er niet zo over moet zeuren, dan leer je je kind niet hoe je dat soort onenigheden samen kan oplossen. Dat soort ruzietjes zijn op zich niet zo’n probleem, maar kunnen dat wel worden als je niet aan je kind laat zien hoe je er ook weer samen uit kan komen.
3. Laat de wind maar (even) waaien. Het kan goed zijn om de situatie even op z’n beloop te laten. Zo krijgen tieners de kans krijgen om zelf op zoek te gaan naar oplossingen. Als volwassene grijp je vaak te snel in, soms ook vanuit je eigen irritatie. Als ze elkaar letterlijk aanvliegen, is het natuurlijk wel nodig om in te grijpen, de kinderen van elkaar te scheiden en ervoor te zorgen dat iedereen eerst even afkoelt. Maar vaak komen ze er ook prima zelf uit, zonder dat jij je ermee hoeft te bemoeien. Lukt het niet? Dan kan je – wanneer iedereen rustig is – een handje helpen door neutraal aan ieder kind te vragen om zijn of haar versie van het verhaal te vertellen. Wat is er volgens jou gebeurd? En volgens jou? Dat helpt vaak goed om uit de impasse te komen. Blijft er eentje bokken, kan je zeggen: ‘jammer dat je jouw versie niet vertelt, want nu hoor ik alleen maar één kant van het verhaal...’ Meestal komt de ander dan ook wel over de brug. Vergeet niet wat positiefs te zeggen over eerlijk zijn, ook al hebben ze iets heel vervelends gedaan. Daar kan je het dan daarna wel weer over hebben.
4. Denk vooruit. Komt ruzie vaker voor, dan kan het goed zijn op een rustig moment samen oplossingen te bedenken om conflicten in de toekomst te voorkomen. Tijdens een ‘familievergadering’ kan je de kinderen vragen om zo goed mogelijk te benoemen wat het probleem eigenlijk is. Als ze het lastig vinden om dat te vertellen, kan het helpen om samen nog eens goed te kijken naar de laatste keer waarop het misging. ‘Wat gebeurde er precies? Wat deed je toen? Wat hoopte je dat er zou gebeuren?’ Daarna kan je kinderen zelf oplossingen laten bedenken. Dat mag van alles zijn, niets is te gek. Pas in een volgende fase ga je met je tieners kijken of het wel haalbaar is. Dan geeft iedereen een cijfer aan de verschillende oplossingen en uiteindelijk pik je er samen de beste uit. Het is goed om tijdens een volgende familievergadering nog eens naar de oplossing te kijken. Hoe is het gegaan? Misschien heeft het toch niet goed gewerkt en kun je beter iets anders van het lijstje proberen.
5. Maak spelregels. Als je verwacht dat het een heftige discussie gaat worden, kun je van tevoren een paar spelregels afspreken. Bijvoorbeeld: zeg de dingen kort en duidelijk, gebruik een ik-boodschap, laat de ander uitpraten, luister naar elkaar en probeer te begrijpen wat de ander zegt

Broers en zussen oefenen

Broers en zussen zijn gedwongen om met elkaar te leven. Daarmee is hun relatie wezenlijk anders dan met vrienden en vriendinnen, die de vriendschap kunnen beëindigen. Ruziemaken is daarom ook veel riskanter met vriendjes dan met je broer of zus.

Het gezin is een stabiel oefenterrein om te leren wat je je wel en niet kunt permitteren bij anderen, zonder het risico om voorgoed te worden uitgestoten. Broers en zussen zijn voor elkaar dus eigenlijk een soort ‘sociaal laboratorium.’

Uit het boek ‘Minipubers. Survivalgids voor ouders van kinderen tussen 6 en 12’ van Krista Okma.