Tieners en hun grote mond – hoe ga je daar als ouder het best mee om?
Mijn puber is absoluut niet op zijn mondje gevallen. En meer nog, hij weet exact die dingen te zeggen die mij kwetsen of gewoonweg op de kast jagen. (Voor alle duidelijkheid: het gaat hier dus om een figuurlijk grote mond. Haha.)
Hoe ga ik daar het best mee om?
Neem het niet persoonlijk
Want meestal is het ook niet persoonlijk. Dat is natuurlijk niet zo eenvoudig, want ouders zijn ook maar mensen. En soms komt het echt hard binnen, wat je kind zegt. Maar vergeet nooit: je tiener weet na al die jaren onder één dak heel goed wat hij kan of moet zeggen om een reactie van jou uit te lokken. En dat is uiteindelijk exact wat hij wil: aandacht van jou.
Een voorbeeld. Je tienerzoon zegt: 'Ik haat jou.' Of: 'Ik wou dat jij mijn moeder niet was.' Leuk is dat niet, en je moet wel even slikken waarschijnlijk. Maar weet dat hij dat niet écht meent. Misschien heel eventjes, op het moment dat hij het zegt. Maar eigenlijk betekent dit gewoon: 'Alles zit tegen. Moest jij nu gewoon eens ja zeggen ... Dus moest jij nu heel even mijn moeder niet meer zijn, maar die andere vrouw die wel ja zou zeggen ...?'
Misschien is je eerste reactie wel: 'Zoek dan maar een andere mama!' En dat klinkt, in the heat of the moment, misschien wel als de ideale oplossing voor beide partijen. Maar, los van het feit dat dit niet echt realistisch of wenselijk is, is het ook helemaal niet wat jij of je tiener echt wilt. Ook al lijkt het niet altijd zo, eigenlijk willen tieners niets liever dan een goede band met hun ouders. Misschien een wat lossere of andere band, maar wel een goede.
Tijdens zo'n uitbasting kun je het best even een kleine pauze inlassen voor je reageert. Adem in. Adem uit. En herinner jezelf eraan dat je tiener waarschijnlijk zo'n heftige uitspraak doet omdat hij heftige gevoelens ervaart.
Ga op zoek naar de echte boodschap
Zegt je tiener iets heel kwetsends, probeer dan vooral op zoek te gaan naar de onderliggende boodschap. Welke gevoelens zorgen ervoor dat je tiener zo heftig reageert? Dat gaat jou ook helpen om rustiger te reageren. Maar je mag gerust eerlijk zeggen dat je je gekwetst voelt, want ook jouw gevoelens mogen er zijn. 'Dat komt wel binnen bij mij als je zulke dingen zegt. Dat vind ik echt niet leuk. Tegelijkertijd denk ik: als je zulke dingen zegt, moet je wel heel boos zijn. Vertel?'
Houd ook rekening hiermee:
- Als je tiener echt ontzettend boos is, dan is het beter om alles even te laten bekoelen en er op een later moment op terug te komen. Mensen die heel erg boos zijn, zijn niet in staat om een rustig gesprek te voeren, logisch na te denken, rekening te houden met of zich in te leven in anderen. Want op dat moment is de prefrontale cortex, die voor al die dingen instaat, minder toegankelijk.
- Boosheid verergert boosheid. Wanneer jij boos bent, is het dus ook goed om even op pauze te duwen. Want ook al lijken wij weleens van Mars te komen, we zijn ook maar mensen en ook wanneer wij boos zijn, is onze prefrontale cortex minder toegankelijk. Verlies jij je geduld en reageer je vanuit boosheid, dan komen jullie waarschijnlijk al snel in een machtsstrijd terecht, waardoor een constructief gesprek voeren onmogelijk wordt.
Vaak reageert een kind, net als wij, heftiger als gevoelens al een tijdje aan het borrelen zijn of zich gedurende lange tijd opstapelen. Het is dus een goed idee om regelmatig met je tiener te praten over wat hem of haar bezighoudt om te voorkomen dat negatieve gevoelens blijven sluimeren en de bom opeens barst. Ook wanneer je tiener depressieve gevoelens ervaart, kan dat zich uiten in prikkelbaarheid en kort of kwetsend reageren. Blijf alert!
Let op: soms zeggen die tieners van ons ook gewoon eens iets kwetsends zonder dat hier grote emoties bij komen kijken. Dan is het soms nog de beste tactiek om het gesprek te sussen met wat humor. 'Hm, misschien even terugspoelen en opnieuw beginnen? Erase en rewind ...'
Je moet niet over je heen laten lopen
Niet boos worden betekent niet dat je niet mag zeggen dat het anders kan. De beste manier om je tiener te leren hoe hij zijn mening kan uiten of zijn gevoelens kan delen op een goede manier? Dat doe je door zelf het goede voorbeeld te geven en dit dus vooral ook zelf te doen. Probeer dus jouw reacties ook eens te bekijken als een leermoment voor je tiener.
'Dit is niet de manier waarop wij hierover spreken. Ik ben ook niet gewend dat jij zo tegen mij praat. Wat maakt dat je nu op deze manier reageert?' Je toont oprechte nieuwsgierigheid. Je geeft ook aan dat het oké is dat je tiener zich boos of gekwetst voelt, maar dat het belangrijk is om deze gevoelens op een goede manier te tonen. Zowel aan zijn ouders, maar ook aan de buitenwereld.
Ben je bang dat je tiener zich ook buitenshuis regelmatig boos maakt of kwetsende dingen zegt? Bespreek dit dan gewoon. Dat is het voordeel van tieners. Je kunt er op rustige momenten best een constructief gesprek mee voeren: 'Ik vraag me wel af of je dit ook bij anderen doet. En hoe komt dat dan bij hen binnen? Of hoe reageren zij daar dan op?'
Trouwens, we hebben het al eens gezegd: jouw gevoelens mogen er ook zijn. Het is zelfs belangrijk dat je authentiek bent en ook regelmatig deelt hoe jij jou voelt. Het is dus zeker niet zo dat je vanaf nu nooit meer boos mag zijn. Weet wel: net als bij je tiener gaat er onder jouw boosheid meestal een ander gevoel schuil. Misschien voel je je eigenlijk vooral bezorgd, gekwetst, gefrustreerd of nog iets anders? Wanneer je vanuit dat gevoel kunt reageren in de plaats vanuit boosheid, kom je vaak een stuk verder.
Everybody makes mistakes
Is de bom gebarsten en ben je toch je geduld verloren? Geen zorgen, het overkomt de besten onder ons. Dan mag ook jij zeggen dat je niet op deze manier met je tiener wilt omgaan. Dat je zelf graag even wilt terugspoelen. Zo leer je je kind dat het nooit te laat is om je fout toe te geven. Je kunt altijd op je wooren terugkomen en het is voor je tiener weer een mooi voorbeeld van hoe je dit kunt doen. 'Hm, dat was niet zo handig. Dat ga ik even opnieuw doen.'
Meer lezen?
Geen tropenjaren meer, geen 'team no sleep' meer, geen peuterpuberteit of babysits meer... Heerlijk, een zelfstandig kind in huis dat je niet constant moet entertainen, met wie je interessante gesprekken kan voeren en volwassenere dingen mee kan doen ... Helaas! Krijg je gepresenteerd: een heerlijk kopje kakelverse hormonen. Met een werkelijk unieke blend: de TIENER.
In het boek Ouders komen van Mars gaat Evelien Kayaert op zoek naar antwoorden op onbegrijpelijke gedragingen of uitspraken van tieners. Daarvoor wordt ze bijgestaan door expert Anky De Frangh, klinisch psychologe, gedragstherapeute en gespecialiseerd in het helpen van ouders bij het omgaan met het gedrag en de emoties van hun kinderen.
Meer info vind je hier.
