Mijlpalen voor je kind: waarom je je er niet blind op mag staren

Een onderzoek uit 2023 in de Verenigde Staten toonde aan dat ongeveer 6 op de 10 ouders zich zorgen maakten of hun baby de mijlpalen in zijn ontwikkeling wel zou halen. Maar tegelijk wisten weinigen eigenlijn precies wat wanneer zou moeten gebeuren.

Mijlpalen: cruciaal hulpmiddel?

Sommige ouders kiezen misschien voor de tegenovergestelde benadering: ze besteden weinig aandacht aan de timing waarop hun baby nieuwe vaardigheden onder de knie krijgt, omdat ze erop vertrouwen dat een kind zich in zijn eigen tempo zal ontwikkelen.

Dat doet ook meteen de vraag doet rijzen: wat is het nut van mijlpalen en hoe moet je ze als ouder gebruiken? Zijn ze een cruciaal hulpmiddel dat ons kan helpen om in een vroeg stadium te ontdekken wanneer er iets niet goed gaat? Of zijn ze gewoon een manier voor ouders om elkaar de loef af te steken?

Vooruitgang van de baby

Het antwoord hangt deels af van wat we precies verstaan onder mijlpalen. Professionals geven ons een beschrijving, maar vaak hangt de interpretatie ervan ook samen met hoe je eigen visie als ouder.

"Op een heel concreet niveau is een mijlpaal een beschrijving van een gedrag van een kind waarvan ouders zeggen dat hun kind het wel of niet kan", zegt Chris Sheldrick, professor aan de Universiteit van Boston die zich richt op pediatrische screeningsprotocollen.

Hij wijst op de letterlijke betekenis van het woord mijlpaal. Als je aan een loopwedstrijd van 10 kilometer meedoet, kan er na 5 kilometer een markering staan: een mijlpaal. Aan het begin van de race is per definitie niemand voorbij dat punt geraakt. Aan het eind van de race is iedereen er gepasseerd.

Door de vooruitgang van een individuele baby via zulke mijlpalen te volgen, kunnen artsen de ontwikkeling van een kind beoordelen. Maar omdat ouders hun kind het beste kennen, kan het ook voor hen een goed idee zijn om te weten wanneer baby's dingen voor het eerst doen, aldus deskundigen (hoewel er ook heel wat bezwaren zijn tegen het idee van ‘typische ontwikkeling’).

Eerste 3 jaar zijn belangrijk

Als ouders op een heel ontspannen manier omgaan met mijlpalen – bijvoorbeeld door aan te nemen dat hun baby nog niet probeerde te kruipen of stappen omdat het een meer relaxtere persoonlijkheid heeft – kunnen ze andere verklaringen over het hoofd zien, aldus professionals.

"Er zijn zeker kinderen bij wie de persoonlijkheid een invloed heeft op wat ze willen doen. Zij kunnen daardoor aan de latere kant zijn met vaardigheden”, zegt Kaitlin Rickerd, kinderfysiotherapeut in New York. "Maar als het buiten de grenzen valt van wat verwacht kan worden, is er meestal iets dat je moet aanpakken. Er is een reden, hoe groot of klein die ook is."

Een achterstand alleen betekent niet dat er meteen sprake is van een medische aandoening. Maar als er wel een probleem is, is het belangrijk om zo vroeg mogelijk in te grijpen.

Vertraagde spraak kan bijvoorbeeld een teken van autisme zijn, terwijl laat stappen mogelijk op een probleem in de hersenen kan wijzen. Door dergelijke verschillen vroegtijdig op te sporen, kunnen ouders de unieke ontwikkeling van hun kind beter begrijpen en ondersteunen.

"We weten dat de groei van de hersenen, het leerproces en de mijlpalen die een kind bereikt in de eerste 3 levensjaren enorm zijn. Dat betekent ook dat het de beste periode is om zaken te onderzoeken," zegt Rickerd.

Niet per se indicator van meer talent

Maar mijlpalen zijn méér dan een hulpmiddel om onderliggende problemen op te sporen, zegt ze. Nadat ze met oudere kinderen had gewerkt, realiseerde ze zich dat het niet beheersen van één vaardigheid een watervaleffect kan veroorzaken.

Neem bijvoorbeeld een kind dat moeite heeft om een potlood vast te houden en te schrijven: dat kan te maken hebben met een zwakte in de handen van een kind; een zwakte die beïnvloed kan zijn door het feit dat het kind zich als baby vanuit buiklig niet genoeg heeft opgedrukt of niet voldoende heeft gekropen.

De professionele kijk op mijlpalen als een screeningsinstrument verschilt vaak van hoe ouders mijlpalen zien, namelijk als een voorspellende, soms competitieve, indicator van een vaardigheid of talent van hun kind.

Ja, er is wel een beetje bewijs dat het vroeg bereiken van bepaalde mijlpalen kan wijzen op een hogere intelligentie. “Maar dat geldt voor hele populaties, niet voor specifieke kinderen. Als er een kans van 1 op een miljoen is om een professionele voetballer te worden voor een kind met een normale ontwikkeling, dan is dat voor een kind dat vroeg(er) stapt misschien 1 op 900.000”, zegt Kaitlin Rickerd.

Geen universele mijlpalen

En kinderen pushen om mijlpalen te bereiken kan averechts werken. Er is bijvoorbeeld bewijs dat het veelvuldig gebruik van loopstoeltjes en springstoeltjes de motorische ontwikkeling van een kind kan belemmeren.

Zelfs de metafoor van de wedstrijd waarbij elke kilometer gemarkeerd door een steen past niet helemaal bij de complexe realiteit van de menselijke ontwikkeling, vindt professor Sheldrick.

Als je naar een wedstrijd kijkt, weet je welke lopers precies 1 kilometer achterlopen op de mijlpaal van 5 kilometer. Je kunt inschatten wanneer ze die mijlpaal zullen bereiken. Zodra ze dat doen, ken je het exacte moment waarop het gebeurde. En elke loper die de wedstrijd uitloopt, zal de mijlpaal op een bepaald moment bereiken.

Ontwikkelingsmijlpalen bieden deze duidelijkheid niet. Ze zijn ook geen universeel concept. Hun interpretatie en definitie kan aanzienlijk verschillen tussen culturen en en zelfs tussen individuele gezinnen.

"Een goed voorbeeld is 'Kan je kind stappen?’" zegt Sheldrick. "Wat bedoel je met 'stappen'? Kan je kind een kilometer stappen? Kan het helemaal tot aan de waterput in de tuin lopen en weer terug? Heeft het enkele stappen gezet?"

Kinderen ontwikkelen heel snel

Die verwarring is de reden waarom nieuwe screeningstools proberen om specifiekere bewoordingen en omschrijvingen te gebruiken. `zoals de bijgewerkte mijlpalen die onlangs werden uitgebracht door de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) en American Academy of Pediatrics (AAP).

Wat het nog ingewikkelder maakt, is dat kinderen zich heel snel ontwikkelen. Een kind dat op 18 maanden nog niet stapt, stapt misschien wel een kleine maand later. Maar als het kind pas op 18 maanden wordt getest, kan het worden beschreven als niet ‘op schema’.

75ste percentiel als richtpunt

Dan is er nog de kwestie van het meten. Hoe bepaal je wanneer iets ‘zou moeten’ gebeuren? En op welke gegevens is dat gebaseerd? De recente wijziging van de mijlpalenlijst van het CDC en de AAP bracht veel van die problemen aan het licht.

Bijna 20 jaar lang baseerden ze, net als veel andere officiële mijlpalenlijsten, mijlpalen op het 50stee percentiel. Dat wil zeggen dat als 50% van de kinderen iets kon op een bepaalde leeftijd, dat de leeftijd was voor die mijlpaal.

Dat betekende dat je je over andere 50% onnodig zorgen kon maken. Het moedigde kinderartsen ook aan om een afwachtende houding aan te nemen voor kinderen die nog geen mijlpaal hadden bereikt, wat soms dan weer averechts werkte.

"Ouders van kinderen met een handicap lieten weten dat problemen daardoor minder snel werden geïdentificeerd, omdat hen verteld werd dat ze moesten wachten, dat kinderen zich anders ontwikkelen en dat sommigen er langer over doen dan anderen," schreven onderzoekers.

Als gevolg daarvan heeft de CDC begin 2022 de benchmark verschoven naar het 75ste percentiel.

Bron: bbc