Dossier: Plan baby

Wanneer ben je er klaar voor?

Twee of drie generaties terug was de vraag naar een juiste planning van kinderen niet relevant; je werd zwanger en daarmee was de kous af. Maar sinds de komst van de pil wordt het ouderschap meer beschouwd als een geplande onderneming en valt vaak in één adem ook de term ‘verantwoord ouderschap’.

Zwanger worden is een keuze die je maakt, dus er wordt dan ook meteen verondersteld dat je de ‘goede’ keuze maakt en ‘op het juiste moment’ zwanger wordt, anders krijg je nog de uitspraak ‘Je hebt toch zelf kinderen gewild?’ naar je hoofd geslingerd als je toch durft te klagen. Of denk maar aan een vrouw die net van baan is veranderd en nadien heel snel zwanger wordt.

‘Had ze dat nu niet wat beter kunnen plannen?’ is dan een veelgehoorde reactie. Vroeger hoefde je zo’n verantwoording niet af te leggen. Kinderen overkwamen je, op eender welk moment van je leven.

En ook vandaag ‘overkomt’ een zwangerschap veel vrouwen en koppels. Het komt er dan elke keer op aan om plaats te maken in je leven voor de onverwachte gebeurtenis. Want of de zwangerschap nu gepland of ongepland was, het is telkens een beetje springen in het onbekende.

Met andere woorden: het is er eigenlijk allemaal niet gemakkelijker op geworden om ouder te zijn, want als je het wordt, wordt meteen verondersteld dat je er helemaal klaar voor bent.

Wist je dat...

Eén op de vier zwangerschappen ongepland is in Vlaanderen? En van die 1 op de 4 (25 procent) 1 op de 3 (30 procent) blijvend ongewenst is? Uit het Sexpert-onderzoek, een grootschalige bevraging over de laatste 10 jaar (uit de periode 2000-2011) blijkt dat de overgrote meerderheid (75 procent) van de zwangerschappen gepland is. Een tweede zwangerschap is de vaakst geplande zwangerschap, gevolgd door de eerste. Een derde zwangerschap is het vaakst ongepland. De kans dat een zwangerschap als ‘ongepland’ wordt benoemd, is het grootst bij een jonge moeder, maar Sexpert toont ook een hoog cijfer (39 procent) van ongeplande zwangerschappen bij 40-plussers. Van alle ongeplande zwangerschappen wordt het merendeel (67,7 procent) tijdens het verloop van de zwangerschap of achteraf bekeken toch als gewenst ervaren.

Wanneer worden we gemiddeld zwanger?

De fysiek ‘ideale’ leeftijd om een kind te krijgen (20-25 jaar) ligt al een tijd een heel stuk onder de reële leeftijd waarop we in Vlaanderen gemiddeld een kind krijgen (28 jaar). Cijfers uit het Nationaal Kompas Volksgezondheid tonen dat ook vrouwen in Nederland in 2012 gemiddeld 29,4 jaar oud waren bij de geboorte van hun eerste kind.

4,3 procent van alle vrouwen die in 2012 een kind ter wereld brachten, was 40 tot 45 jaar (waarvan 28 procent haar eerste kind). Dat komt voor een deel omdat we langer studeren, maar ook omdat we vandaag de dag eerst een tijdje met elkaar willen samenwonen, financiële zekerheid willen opbouwen of de wereld willen ontdekken voor we aan kinderen beginnen. Maar het gebeurt ook vaak dat we onze geschikte partner pas op latere leeftijd ontmoeten, dat we in een nieuwe relatie belanden en aan een nieuw samengesteld gezin beginnen of pas op latere leeftijd als bewust alleenstaande moeder de knoop doorhakken. 

Later zwanger

We worden dus op alsmaar oudere leeftijd zwanger. Jammer genoeg zijn er, zonder iemand een schuldgevoel te willen geven, op biologisch vlak wel concrete gevolgen aan die stijgende leeftijd verbonden: 
1.    Met het ouder worden vermindert de vruchtbaarheid en neemt het aantal zwangerschapsverwikkelingen (miskramen [meer dan 50 procent boven 40 jaar], hoge bloeddruk, zwangerschapsdiabetes, tweelingen) toe.
2.    Het risico op een aangeboren afwijking zoals trisomie 21 of het syndroom van Down neemt aanzienlijk toe: boven de 40 jaar is dat 1 op 80. Vanaf 37 tot 40 jaar worden de ouderdomseffecten duidelijker doorslaggevend en stijgt het risico dat het niet meer lukt om op natuurlijke wijze zwanger te worden. Een normale zwangerschap is dan nog perfect mogelijk, alleen zullen veel vrouwen soms erg ingrijpende vruchtbaarheidsbehandelingen moeten ondergaan. 

'Het juiste moment' bestaat niet

We worden verondersteld om kinderen in ons leven in te plannen. Maar bestaat er zoiets als ‘een goed moment’ om aan kinderen te beginnen? De waarheid is: nee. Dat ‘ideale’ moment bestaat niet. Wacht daar dan ook niet op.

Er zullen altijd rationele argumenten zijn die je zullen tegenhouden: ‘Ik zit volop in een verbouwing’, ‘Ik wil nog meer carrière maken’. En misschien moet er helemaal geen ideaal moment zijn. De ene krijgt, al dan niet gepland, op heel jonge leeftijd kinderen, terwijl de andere, omwille van omstandigheden of bewust, pas op latere leeftijd aan kinderen begint. 

En hier staan we dan, midden in een verbouwing waaraan ik mezelf nooit echt zag beginnen... Een werkbroek is in het echte leven echt niet zo sexy als in de films. En daar ergens is het gebeurd, even onvoorspelbaar als onverwacht: de kinderwens. Bij hem sluimerde het al even, want nog voor hij zo bewust voor mij koos, was hij al aan het polsen of ik ooit, misschien eens, op een blauwe maandag, toevallig, eventueel kinderen wilde. ‘Niet echt’, zei ik toen, terwijl ik alleen maar striemen en een flubberbuik voor mij zag. Maar toen ik zijn teleurgesteld kopje zag, verzachtte ik die uitspraak al snel met: ‘Goh ja, misschien wel, maar niet meteen.’ Anderhalf jaar geleden was dat, en ik heb een bocht van 180 graden gemaakt. Is het de leeftijd? Is het dat geruststellende gevoel van stabiliteit? Geen idee, maar plots beseffen we alletwee dat we niet meer die kinderen van zestien zijn die elkaar tien jaar geleden heel toevallig tegen het lijf liepen. We zijn er klaar voor, we beginnen eraan: we nemen een kind! — Hanne

Iedereen vult het anders in

Eén ding is zeker: iedereen heeft een mening als het gaat over het krijgen van kinderen.

En elk van die meningen is waardevol, want iedereen vult het ouderschap op zijn of haar manier in. Voor de één is het allemaal a piece of cake (of zo lijkt het toch), voor de ander is het allemaal wat zwaarder. Wat het ouderschap concreet inhoudt, kan niemand je eigenlijk vertellen. Het ouderschap is unieken wordt vormgegeven door de persoonlijkheid van de vader of moeder in kwestie. 

Hoe laat je dat in hemelsnaam lukken?

Als je een paar vriendinnen met twee of drie kinderen in de weer ziet, dan denk je hoogstwaarschijnlijk: hoe kunnen zij dat nu allemaal tegelijk doen?

Perfect begrijpelijke reactie. Eén ding mag 
duidelijk zijn: het klopt dat het leven mét kinderen er niet eenvoudiger op wordt. Er is je baan, er is je partner, er is je sociale leven. Een kindje erbij vergt met andere woorden compromissen en meestal cijfer je jezelf voor een stuk(je) weg, op de een of andere manier. 

Wanneer ben je klaar voor nog een kind?

Hetzelfde kan gezegd worden over wanneer je juist klaar bent voor een tweede, derde... kind. Je kunt eigenlijk nooit van tevoren helemaal zeker zijn of nog een kind erbij een goed idee is of wanneer het moment daarvoor rijp is.

Het komt erop aan om de pro’s en contra’s af te wegen en te kijken of je slotsom overwegend positief dan wel negatief is. Daarbij luister je het best alleen naar jezelf, je partner en mensen uit je omgeving die je helemaal vertrouwd. Want net zoals veel mensen een mening zullen hebben over het moment waarop je kinderen krijgt, zullen ook veel mensen een mening hebben over het aantal kinderen dat je (gepland of ongepland) krijgt. Iemand die bewust voor een enig kind kiest zal evenveel kritiek krijgen als iemand die voor een derde of vierde zwangerschap kiest.

Je beleving van je eerdere zwangerschappen zal ongetwijfeld je keuze voor nog een kind kleuren. Iemand die vrijwel vlekkeloze zwangerschappen achter de rug heeft zal sneller de stap voor nog een kind zetten dan iemand die maandenlang heeft moeten platliggen. Ook hoe je de tijd na je bevalling hebt ervaren zal zeker je keuze mee bepalen: iemand die een zware kraamtijd heeft gekend en/of met een postnatale depressie heeft gekampt, zal minder snel geneigd zijn om voor een groot gezin te gaan... 

Als ouder leer je ruimte te maken voor het onverwachte, voor dat wat je niet kunt plannen.

Waarom en hoe je dat doet? Je doet dat vanuit dat grote verlangen naar een kind. Als je iets heel graag wilt, dan ben je bereid om daar veel voor ‘op te geven’.

Jij en je partner

De keuze voor een kind, het zwanger worden op zich en de zwangerschap, dat is niet niets. Een kind maak je met zijn tweeën, maar een kind dragen doe je alleen. Natuurlijk probeer je er zoveel mogelijk je partner bij te betrekken en doet zijn/haar steun en liefde wonderen, maar vroeg of laat dringt het tot je door dat je deze klus, op lichamelijk vlak, toch voor het grootste deel alleen moet klaren. Het is wat het is. 


Het ouderschap creëert soms verschillen tussen partners. Een andere aanpak is daarom niet noodzakelijk slecht; als ouder heb je allebei een eigen rol te spelen. Kinderen verwachten niet dat je partner ook ‘mama’ zal zijn. 

Maak hot topics bespreekbaar

De eerlijkste raad komt vaak van een zus of een beste vriendin met kinderen: hoor eens bij hen hoe ze de overgang naar een kindje ervaren hebben en hoe zij zijn omgegaan met al die overweldigende gevoelens van de zwangerschap, de geboorte en een baby in huis. Het is ook zeker goed om een aantal grote onderwerpen met je partner door te nemen voor je aan kinderen begint. 

Lees er hier meer over.