Hoe kan je de blootstelling aan hormoonverstoorders tijdens de zwangerschap proberen te vermijden?
Het belang van hormonen tijdens de zwangerschap
Je hormonen sturen de hele ontwikkeling van de foetus tijdens de zwangerschap.
Die hormonen bepalen:
- Hoe je baby zal groeien
- Hoe de organen zich zullen ontwikkelen
- Wat de suiker- en vetverhouding van je baby zal zijn
- Hoe vaak je baby honger, dorst of stress zal voelen
- De kwaliteit van de organen en cellen in zijn lichaam
De hormonen zorgen er ook voor dat al die ontwikkelingsprocessen op elkaar afgestemd raken.
Zo zal het hart zich vooral ontwikkelen tijdens de eerste weken van je zwangerschap. Het immuunsysteem van je baby daarentegen, ontwikkelt zich pas vanaf de achtste week, terwijl het zenuwstelsel zich ook nog na de zwangerschap verder ontwikkelt.
Het belang van hormonen voor ons lichaam kan dus niet overschat worden. Wordt hun werking verstoord of geblokkeerd, dan heeft dat ook invloed op de ontwikkeling van je baby. En dat is exact wat hormoonverstoorders doen.
Lage dosissen hormoonverstoorders zijn voor volwassenen meestal geen groot probleem, maar een foetus is klein. Er is niet veel nodig om zijn ontwikkeling te verstoren. Op lange termijn kan dat dan ook gevolgen hebben, zoals:
- Problemen met de geslachtsorganen zoals misvormingen of een verminderde zaadproductie
- Ontwikkelingsstoornissen in de hersenen zoals autisme
- Stofwisselingsziektes zoals diabetes of overgewicht
- Een heel vroege of net late puberteit
- Verschillende soorten kanker
Wat zijn hormoonverstoorders?
Chemische stoffen zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Je vindt ze in cosmetica, pesticiden, bewerkte voedingsproducten… maar evengoed in de lucht, de bodem en ons drinkwater. Overal dus. En dat is niet zonder gevaar, want eens in ons lichaam kunnen sommige van die chemische stoffen de werking van onze hormonen beïnvloeden. Vandaar de term ‘hormoonverstoorders’.
Om te groeien en ontwikkelen rekent het lichaam op zogenaamde ‘boodschappers’. Die boodschappers kennen we beter als onze hormonen. We hebben er in totaal een vijftigtal. Ze werken bijvoorbeeld in op onze groei, vruchtbaarheid, aanmaak van moedermelk en de controle van de stofwisseling.
Maar er zijn kapers op de kust. Meer dan duizend hormoonverstorende stoffen worden ervan verdacht onze gezondheid ernstige schade toe te brengen. Hoe ze dat doen? Hun specifieke structuur stelt hen in staat de werking van onze eigen hormonen na te bootsen.
Deze copycats kruisen dagelijks ons pad. Je vindt ze in pesticiden, cosmetica, tapijten, elektronica, bouwmaterialen maar ook in het milieu. Eens ze via de voeding, de lucht, de huid, het water ons lichaam binnensluipen, imiteren ze onze hormonen, maar niet in de goede zin. Ze sturen ongepaste boodschappen uit of verhinderen dat boodschappen op het juiste moment geleverd worden.
Gevolgen van hormoonverstoorders
Door ongepast te communiceren slagen hormoonverstoorders erin belangrijke lichaamsprocessen te verstoren. Ze kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de puberteit te vroeg in gang schiet. Maar net zo goed kunnen die stoffen de ‘normale’ werking verhinderen en zo de puberteit vertragen of zelfs blokkeren.
En de puberteit is maar een voorbeeld van hoe ver de macht van de hormoonverstoorders reikt.
Sommige periodes in het leven ben je kwetsbaarder voor invloeden dan op andere momenten.
De zwangerschap is zo’n gevoelige periode. Hormonen zijn dan extra belangrijk omdat ze voor de ontwikkeling van je baby zorgen. Je lichaam zit zo vernuftig in elkaar dat hormonen op het goede moment het juiste signaal geven om de groei van je baby in gang te zetten. Zo wordt de basis voor organen en weefsels gelegd.
Als die processen verstoord raken, dan kan dat dus voor blijvende gezondheidsproblemen zorgen.
Uit onderzoek blijkt dat een kleine dosis hormoonverstorende stoffen grote gevolgen kan hebben. Bovendien worden we dagelijks niet aan één gevaarlijke stof maar aan een heuse chemicaliëncocktail blootgesteld. En dat mengsel kan zelfs nog schadelijker zijn dan de som van iedere afzonderlijke chemische stof.
Hoe kan je de blootstelling proberen te vermijden tijdens de zwangerschap?
Door enkele tips in het achterhoofd te houden, verminder je de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen.
- Biologisch eten
Door biologisch te eten kan je potentiële hormoonverstoorders, zoals pesticiden en andere chemische producten, vermijden. Is biologisch eten geen optie? Zorg dan dat je je groeten en fruit spoelt, schoonwrijft en schilt voor je ze eet. Ook zo verlaag je de kans om schadelijke stoffen binnen te krijgen. - Keukenmateriaal
Ga je in de keuken aan de slag. Vermijd dan potten, pannen en bestek van plastic of teflon. Bij het koken, opwarmen en opslaan kunnen namelijk ook hormoonverstoorders vrij komen. Gebruik in de plaats materiaal van glas, roestvrij staal, keramiek of gietijzer. - Make-up van natuurlijke stoffen
Ook cosmetica kan hormoonverstoorders bevatten. Ook hier is het een goed idee om voor biologische producten of producten gemaakt van natuurlijke stoffen te kiezen om hormoonverstoorders te vermijden.
Twijfel je of je product hormoonverstoorders bevat? Dan kan je het gebruik ervan best beperken. Gebruik het bijvoorbeeld enkel voor een feestje of een leuk avondje uit. - Ventileren en verluchten
Ook slechte lucht kan een bron zijn van hormoonverstoorders. Zorg dus voor een goede ventilatie in je huis en verlucht regelmatig door een raam open te zetten. Doe dat zeker als er geverfd is of als je nieuwe meubels in huis hebt gehaald. - Kleding van natuurlijk materiaal
Kies voor kleding van natuurlijke stoffen. Die bevatten minder hormoonverstoorders dan kledij van synthetische materialen. Pas nieuwe kleren gekocht? Dan was je ze best al een keer voor je ze een eerste keer aan doet. Ook wanneer ze van natuurlijke materialen zijn gemaakt.
De Gezinsbond verzamelde nog meer informatie over hormoonverstoorders op: https://www.goedgezind.be/dossiers/hormoonverstoorders/
