Pesten kleuters en hoe maak je een kind weerbaar tegen pesten?

Op 18 februari 2022 gaat de 17de Vlaamse Week tegen Pesten van start. Het thema? Omgaan met gelijkenissen en verschillen. Iedereen is anders, maar iedereen hoort erbij.

Pesten kleuters ook?

Alleen loopt dat in de praktijk soms minder goed. Ongeveer 1 op de 5 kinderen zou ooit gepest worden en loopt daarbij ook emotionele schade op. Met andere woorden: je kan niet vroeg genoeg beginnen met duidelijk maken waarom pesten niet mag. Maar ook met het weerbaar maken van je kindje als het zou gepest worden.

Pesten kindjes al in de kleuterklas? De ontwikkelingspsychologie toont aan dat heel jonge kindjes naast elkaar spelen. Daarbij maken ze eigenlijk nog geen onderscheid tussen zichzelf en de anderen.

Vanaf een jaar of vier spelen ze gerichter samen. Dan merken ze ook op welke kindjes geliefd zijn, welke kindjes niet mogen meespelen en hoe ze iets gedaan krijgen van iemand anders. Ze leren dus omgaan met anderen. Hun eigen ‘ik’ is nog altijd hun vertrekpunt, maar stilaan beginnen ze rekening te houden met elkaar. Ze zien ook dat iedereen anders reageert.

Op dit moment (tussen 3 en 6 jaar) beseffen kinderen dat gedrag wordt aangestuurd door wat mensen denken, voelen, wensen of veronderstellen – ze bereiken de zogenaamde ‘theroy of mind’. Kortom: ze kunnen sociale signalen oppikken en interpreteren en hun gedrag erop afstemmen. Het is ook het moment dat je kan spreken van pestgedrag.

Onderzoek toont aan dat dit gedrag bij kleinere kinderen niet zo onschuldig is en dat pesten bij kleuters weinig verschilt van pesten bij tieners. Het is dus belangrijk om ook bij kleuters adequaat en consequent te reageren op elke vorm van pesten.

Rots en water: 5 weerbaarheidsoefeningen voor je kind

Je kan kleine kinderen helpen om weerbaarder te worden tegen pesten en groepsdruk. Zo is er de Rots & Water-methode, een wetenschappelijk bewezen weerbaarheidsmethode om pesten te voorkomen én aan te pakken. De methode werd ontwikkeld in Nederland en wordt intussen wereldwijd gebruikt in scholen, van bij kleuters tot in het secundair.

Kinderen leren wanneer ze rots of water moeten zijn. Anders gezegd: wanneer ze stevig staan of meegaan. De methode steunt op speelse oefeningen vol actie.

Het magazine Klasse geeft 5 voorbeelden van weerbaarheidsoefeningen.

1. Geef je grens aan

Je kan je kind leren om op een sterke manier ‘stop’ te zeggen. Stop tegen de pesters. Oefen om te beginnen letterlijk ‘stop’ zeggen op 3 manieren. Heel zacht, heel hoog, heel luid bijvoorbeeld. En hoe voelt elke stop voor je kindje? Wissel dan eens om. Hoe komen die verschillende manieren over?

Als je het verschil voelt, kan je je arm uitsteken met je handpalm wat naar achteren gekanteld. Zo beeld je ‘stop’ uit. Oefen dan een paar keer een sterke ‘stop’ met een stevige stem.

Leer oogcontact maken (met de pester). Zo kan je kind zien of de boodschap aankomt.

2. Negeer pesters in je ballon

Leer je kind letterlijk stevig in z’n schoenen staan. De benen een beetje wijder, de knieën een beetje gebogen. Probeer je kind dan zachtjes om te duwen. Na een tijdje sta je versteld hoeveel kracht je daarvoor eigenlijk moet zetten.

Laat je kind zich inbeelden dat het in een grote ballon zit die pesters en kwetsende woorden buiten houden.

Probeer samen te concentreren op de ademhaling. Adem kort in, adem lang uit, vanuit de buik. Adem en je buik zijn je beste vrienden. Zo krijg je een stevige buikademhaling die helpt om rustig te worden. En zo leert je kind om minder hevig te reageren op pesters. Die zullen het pesten meteen minder interessant vinden.

3. Op 1 been

Ga samen met je kind op 1 been staan, als een flamingo. Maak er een wedstrijdje van: wie kan het langst blijven staan?

Trucjes om het vol te houden: zoek een punt waarop je kan focusssen. Span je buikspieren op.

Als het goed begint te lukken, kan je proberen om je kind eens uit evenwicht te brengen. Trek wat gekke bekken en daag uit met woorden: ‘wat heb jij nu aan?’ of ‘dommerik’. En duw even met je vinger op de arm, schouder of buik.

4. Positief denken (op het toilet)

Laat je kind stevig op z’n benen staan: wijdbeens en knieën lichtjes gebogen. En dan de armen in de lucht in de vorm van een V. De V van Victorie of Vandaag gaat het me lukken.

Vraag je kind om zichzelf luidop te overtuigen. ‘Ik kan het’ of ‘Ik ga heel hard mijn best doen’. En herhaal maar. Zo’n tweetal minuutjes.

Op school kan je kind dit even doen kort voor het binnengaan van klas, voor de speeltijd … op het toilet.

5. Kin omhoog!

Pesters die lelijke dingen zeggen? Rustig blijven, negeren en ‘stop’ zeggen en dan … wegwandelen met een sterke lichaamshouding.

Trek 2 (denkbeeldige) lijnen en laat je kind een afstand van 20 tot 30 meter wandelen. Eerst met het hoofd naar beneden. En de tweede keer met de kin omhoog. Hoe voelt dat verschil? Zo’n reactie zullen pesters niet gewoon zijn.

Oefen het wandelen met de kin omhoog. En zeg ondertussen wat dingen die pesters zouden zeggen.

Ook Steven Gielis, lector orthopedagogie bij AP Hogeschool Antwerpen en bezieler van Zitdatzo, neemt je mee in het hoofd van de pester en het slachtoffer. En geeft tips.

Ken je de kleutertoeslag?

Na een jaartje of twee in de crèche of bij de onthaalouder is je kindje klaar voor een nieuw hoofdstuk. Daaag peuter, hallo kleuter en klaar voor de school. Een grote stap, ook voor mama en papa. Gelukkig is er een financieel helpend handje die ouders steviger in hun schoenen laat staan.

Het Groeipakket ken je: het startbedrag dat je ontvangt als je een baby krijgt en nadien het maandelijkse basisbedrag dat je krijgt van een uitbetaler als Parentia. Maar het Groeipakket bestaat uit meer dan dat. Zo is er de kleutertoeslag. Alle kleuters van 3 en 4 jaar die in Vlaanderen of Brussel naar een Nederlandstalige school gaan hebben er recht op.

De kleutertoeslag bedraagt 153,53 euro per volledig schooljaar. Hoe en wanneer je het ontvangt, lees je hier.