Hoe maak je een rust- en emotiehoek thuis (of in de klas)?

Omgaan met overweldigende emoties, rustig blijven wanneer emoties hoog oplopen (zelfregulatie) en inzicht hebben in wat je met je emoties kan aanvangen zijn vaardigheden die we onze kinderen moeten aanleren. En daar loopt het vaak mis: we veronderstellen dat kinderen dit gaandeweg oppikken en dat ze zelf hun weg vinden in de wereld van emotieregulatie. Dat is echter meestal niet zo.

Net zoals we schoolse vaardigheden met veel geduld aanleren, moeten we ook actief aan de slag met educatie en inoefenen van menselijke vaardigheden. Vaardigheden zoals o.a. emotieregulatie, de mogelijkheid om tot rust te komen, respectvolle communicatie en aandacht voor het aangeven van grenzen.

Een mogelijkheid om kinderen te helpen met het groeien in zelf- en emotieregulatie is het installeren van een rust- en emotiehoek. Dit kan zowel thuis als in de klas, en nog beter: op beide plaatsen! Een rust- en emotiehoek is een ruimte in je huis of klaslokaal waar je een veilig rustplekje creëert. Kinderen kunnen er naar toe gaan wanneer ze zich overweldigd voelen, even alleen willen zijn of behoefte hebben aan een deugddoend gesprek. De ruimte is ingericht met educatieve en zintuigelijke materialen die de emotieregulatie, ontspanning en copingvaardigheden bevorderen.

Voordelen

• bevordert de emotieregulatie
• geeft kinderen de boodschap dat het belangrijk is om aandacht te besteden aan hoe ze zich voelen (zowel thuis als in de klas)
• helpt bij de aanpak van impulsief gedrag
• verbetert de omgang met angst- en stress
• helpt bij het aanleren van copingvaardigheden
• ondersteunt de ontwikkeling van sterkere communicatieve vaardigheden
• bevordert het probleemoplossend vermogen
• vermindert de escalatie van woedebuien
• biedt kinderen ontspanningsmogelijkheden aan
• geeft kinderen inzicht in hun innerlijke wereld

Hoe gebruik je zo’n hoek?

Een rust- en emotiehoek is een duidelijk afgebakende ruimte (het hoeft geen hoek te zijn) waar geen andere activiteiten plaatsvinden. Dus geen combinatie met een reken- of speelhoek. Geef kinderen uitgebreide informatie omtrent wat de bedoeling is van de rust- en emotiehoek. Volgende vragen moeten alvast duidelijk zijn voor je kind(eren):

• Wanneer kan ik naar het rustplekje gaan?
• Wat kan ik doen in de rust- en emotiehoek?
• Welke tools en materialen zijn beschikbaar?
• Hoe geef ik aan dat ik respectievelijk alleen wil zijn/wil praten met iemand?
• Wie is op school mijn vertrouwensfiguur (bij wie voel ik me het meest op mijn gemak)?
• Wat wil ik dat mama en papa thuis ondertussen doen (bijvoorbeeld: ik wil graag eerst even alleen zijn; ik vind het fijn als je samen met mij op het plekje zit, maar niets zegt; ik heb graag dat je in de buurt blijft, maar niet te dicht bij,…)? Bij kleine kinderen met grote emoties blijf je sowieso best in de buurt.
• …

Het is belangrijk duidelijk te stellen dat een rust- en emotiehoek niet hetzelfde is als een plek voor time-out. De rusthoek wordt ook nooit gebruikt als straf of verplichting, het is eerder een aanbod. Wanneer je als ouder of opvoeder merkt dat kinderen gefrustreerd geraken, de spanning oploopt of het kind zich niet goed voelt, kan je het kind wel voorstellen om naar de rust- en emotiehoek te gaan. De keuze en beslissing blijft in handen van het kind.

Alle emoties zijn welkom in de gezellige rust- en emotiehoek. De ruimte wordt dus niet enkel gebruikt voor kinderen die boze gevoelens ervaren. We zijn als opvoeders soms gericht op kinderen die externaliserend gedrag laten zien. Dit zijn kinderen die gevoelens uiten door boos of agressief gedrag te vertonen. We focussen daar vaak op omdat we als ouder of opvoeder zelf veel last ondervinden van deze agressieve gedragingen. Het is belangrijk duidelijk te maken dat elk kind met een verscheidenheid aan emoties welkom is in de ruimte, dus ook kinderen die verdriet ervaren, een rouwproces doormaken, zich angstig voelen, overprikkeld zijn…

Er is in onderwijs en opvoeding sowieso meer nood aan aandacht voor internaliserende problemen. Kinderen die internaliserend gedrag vertonen gaan hun emoties overcontroleren en opkroppen, wat tot innerlijke onrust leidt (dit is vaak minder storend voor de omgeving). Deze kinderen lijden echter in stilte, en ontwikkelen vaak klachten zoals: angstproblemen, depressieve klachten, psychosomatische moeilijkheden … Een rust- en emotiehoek kan voor hen veel betekenen, zo leren deze kinderen hun emoties te herkennen, voelen en verwerken.

Het is verder ook niet per se de bedoeling om kinderen alleen te laten in de rust- en emotiehoek. Het kan, maar er moet ook een mogelijkheid zijn om er samen met een broer/zus, klasgenoot, leerkracht of ouder in te vertoeven. De beste timing om naar de plek te gaan is wanneer de spanning zich opbouwt, maar nog niet te hoog oploopt, want kinderen leren niets bij in het oog van de storm. De plek kan ook gebruikt worden om na een moeilijk moment tot rust te komen en te kijken wat het kind nu nodig heeft, of als dagelijks rustpuntje bij kinderen die door een uitdagende periode gaan.

Vergeet ook niet om als ouder, leerkracht, opvoeder, grootouder … zelf gebruik te maken van de rust- en emotiehoek. Toon gerust voor welke tools en materialen beschikbaar zijn en hoe je er zelf mee aan de slag gaat. Want ook jongeren en volwassenen kunnen er heel wat aan hebben. Onthoud dat model staan voor je kind een waardevolle manier is om kinderen vaardigheden aan te leren.