Over mijn semitweetalige kinderen

Al vrij vroeg zag ik mezelf als lerares Frans voor de klas staan. Zo gezegd zo gedaan. Ik heb er altijd voor moeten werken. Ik was immers niet tweetalig, dus probeerde ik mijn kennis te verrijken via taalkampen als Roeland, keek ik al gauw de soap ‘ Plus belle la vie’ , volgde ik extra cursusjes en ging ik een paar maanden naar Namen op kot via ‘Erasmus Belgica’. Hoe dan ook, het voelde aan alsof het nooit goed genoeg was. Ik zou toch nooit écht tweetalig kunnen worden.

Franstalige collega’s van me spreken Frans met hun gezin en hun kinderen. Ik heb daar altijd veel bewondering voor gehad. Ok, vaak merk je in de lessen dat tweetalige kinderen schriftelijk iets minder goed zijn. Al hoeft dat niet altijd zo te zijn. Ik vind persoonlijk dat het niet opweegt tegen de voordelen. De rijke woordenschat die ze hebben, het taalgevoel, de extra verbindingen in de hersenen en nog het allerbelangrijkste: dat het hun wereld groter maakt. Er is niet één woord voor een object maar meerdere.

Opvoeden in het Frans?

Toen ik zwanger was, zei een leerling: ‘ Gaat u dan uw dochter ook in het Frans opvoeden?’. Ik had er eigenlijk nog niet bij stilgestaan. Ik zou dat toch niet kunnen? Ik ben niet perfect tweetalig en natuurlijk maak ik weleens fouten. Waarom zou ik mijn dochter in het Frans opvoeden? Dan leert ze toch veel fouten aan?

Toch bleef het ergens aan me knagen. Waarom eigenlijk ook niet? Hoeveel mensen worden er niet in het dialect opgevoed, leren hun werkwoorden nauwelijks vervoegen en kennen de juiste lidwoorden niet? In Nieuwmoer spreken ze bijvoorbeeld over: ‘Hij heeft geworken.’, ‘het rengert’, ‘de raam’ en ‘bismkes’. Wonder boven wonder leren die mensen toch ook standaardtaal, wat op school aangeleerd wordt. En dan nog. Is hun leven slechter omdat ze geen standaardtaal spreken? Wat zou het dan eigenlijk ook uitmaken dat ik niet perfect Frans spreek? De basis is er dan toch al ergens? Beter dan niks, toch?

Niet halsoverkop

Natuurlijk wilde ik er niet halsoverkop aan beginnen. Ik heb er 3 boeken over gelezen, talloze internetsites geraadpleegd, vaak in het Frans en het Engels, want gek genoeg kon ik er in het Nederlands niet zoveel over vinden. Bovendien staan veel mensen er weigerachtig tegenover. Angst voor een vertraging van de ontwikkeling, verwarring tussen de twee talen, intellectuele achterstand,…

In elk boek komt ook bijna terug: Als je het niet genoeg beheerst, begin er dan niet aan. Ook dat is subjectief natuurlijk. Wat is goed beheersen? Mijn onzekere aard zegt altijd dat ik het niet goed genoeg beheers. Daartegenover staat dan wel dat de tweede taal voldoende aanwezig moet zijn om een goed rendement te hebben. Als je het dan bovendien niet lang genoeg volhoudt is het ook verloren moeite. Een kinderbrein vergeet even snel als het opneemt. Zo las ik over een gezin dat in Duitsland opgegroeid was, van wie de moeder Nederlands sprak. Na uiteindelijk een aantal jaar terug in Nederland te wonen, was het Duits van het kind verdwenen als sneeuw voor de zon en helemaal vervangen door het Nederlands. Lang genoeg volhouden dus.

Meerdere talen simultaan leren

Fysiek is het voor een normaal begaafd kind perfect mogelijk om meerdere talen simultaan te leren. Zo zag ik onlangs een filmpje over het meisje ‘Bella’ dat 8 talen beheerst op 4 jarige leeftijd. Spaans, Engels, Russisch, Frans, Duits, Arabisch, Italiaans en Chinees. Ze woont in Rusland, krijgt Franse kookles, Chinese zangles, praat Engels met haar moeder, Russisch met de grootmoeder etc. Ze is niet hoogbegaafd, maar ‘speelt’ in verschillende talen. Alle kinderen zijn in staat om meerdere talen te leren op voorwaarde dat het spontaan, natuurlijk en met plezier gesproken wordt. Tot 7 jaar kunnen kinderen heel gemakkelijk een taal leren. Eender welke.

In de hersenen is het ook mogelijk om meerdere moedertalen te hebben. Als de tweede taal serieus meer ontwikkeld wordt, vinden we deze terug in dezelfde zone als de moedertaal. Hoe meer talen je leert, hoe makkelijker het ook wordt om andere talen te leren. Hoe flexibeler men wordt in denken, hoe sneller men gegevens verwerkt. Bovendien vertraagt het alzheimer etc. . In mijn ogen, niets dan voordelen. Als volwassene kan het ook nog natuurlijk, maar dat vereist meer moeite en oefenen.

Heel gemotiveerd

De eerste dagen wanneer ze geboren was durfde ik niet. Ik vond het sowieso al heel raar om gewoon Nederlands te spreken tegen een baby die niet antwoordt, laat staan Frans. Maar na een paar dagen heb ik de switch gemaakt. Mede door een ongelofelijk lieve ex-collega die zelf tweetalig is en die me terug heeft overtuigd. Sindsdien ben ik nog gemotiveerder.

Ik heb mijn smartphone altijd bij de hand, om specifieke woorden op te zoeken en artikels over opvoeding lezen in het Frans. Ik vraag raad bij een Franstalige vriendin. Ook mijn tv gebruik ik ‘nuttig’: Supernanny Sylvie, Plus belle la vie en Franse documentaires voor mezelf. En ’s avonds voor het slapengaan kijkt mijn schattebol eventjes naar ‘Maya l’abeille’ of ‘T’choupi à l’école’. Ze is hevige fan.

Noem me gerust een freak. We hebben hier een hele collectie Franse T’choupi boekjes, een abonnement op een Franstalig kinderboekje, regelmatig staan hier Franse comptines op van ‘les Titounis’ en zingen we de Franse liedjes van kapitein Winokio mee. Ook hebben we sommige boeken in de twee talen: ‘De la petite taupe qui voulait savoir qui lui avait fait sur la tête.’ en ‘Over een kleine mol die wilde weten wie er op zijn kop gepoept heeft’ bijvoorbeeld is hier een klassieker. Papa leest voor het slapengaan een Nederlands verhaal, ik lees de dag nadien dan een Frans verhaaltje. Elke avond proberen we dan af te wisselen.

One parent, one language

We hebben gekozen voor ‘one parent, one language’-methode. Ik spreek altijd Frans tegen mijn dochters, mijn man en familie altijd Nederlands. Aan tafel spreken mijn man en ik onderling Nederlands en ik Frans tegen de kinderen. Dan vraagt ze ‘Je peux avoir de l’eau?’ aan mij en als ik het niet gehoord heb draait ze naar papa en zegt ze: ‘Mag ik water, papa?’. De twee talen ontwikkelen los van elkaar. Nederlands gaat in ons geval iets sneller dan Frans, omdat ik eigenlijk quasi de enige ‘Franstalige’ factor ben. Mijn oma is ooit kindermeisje geweest in Wallonië en zij spreekt dan ook Frans tegen de kinderen, maar die zien we niet dagelijks natuurlijk.

In de supermarkt zie ik weleens mensen kijken. Of misschien voelt dat gewoon zo. Verder geraak je het gewoon en trek je je het niet meer aan. Ben je een uitleg aan het doen tegen je schoonmoeder en roep je ineens ‘Non, Julie! Mange ta tartine!’ ertussen. Er zijn ook andere methodes: situationele zoals in de living spreekt iedereen Engels, in de keuken Nederlands,… Of bij bepaalde activiteiten een andere taal. Bij gezinnen waar iedereen de andere taal beheerst is het nog gemakkelijker denk ik. Een anderstalig gezin waarvan dan de kinderen Nederlands op school leren. Al moeten er dan denk ik ook wel van thuis uit stimuli zijn om het Nederlands te promoten. Tv, internet en radio kan hier ook een handig middel zijn denk ik.