Start van een nieuw schooljaar als gescheiden ouder

Wat met geschikte schoolkleding? Is jouw tiener ook zo gegroeid deze zomer? Nog snel even online of live die kledingrekken afgaan. Agenda’s en schema’s worden gecoördineerd, werk en school op elkaar afgestemd. Strak afgebakend bij de ene en de andere ouder of lopen er dingen door elkaar heen door buitenschoolse activiteiten? Of gewoon omdat jullie losjes omgaan met afspraken … 

Weekmenu’s worden bekeken, lunchpakketen verzorgd en laten we nog even zwijgen over de strijd met het huiswerk … Beperkt in het begin van het schooljaar tot boeken kaften. Natuurlijk wil jij het kaftpapier kiezen, want je ex heeft immers geen smaak. Of beter nog, gaat je tiener naar het middelbaar? Dan ben je daar ook weer van verlost en volstaan kaften, mapjes en schriften bovenop de iPads of laptops. Weer een zorg minder. 

Bereid je voor op de commentaar of leuke verhalen van de nieuwe leerkrachten, maar ook op de strakkere wissels en de extra complexiteit die bij gescheiden gezinnen kan komen kijken. 

Online boekbestellingen zijn inmiddels thuis of op school geleverd. Sommige kinderen bladeren leergierig door hun nieuwe schoolboeken, anderen houden de dozen nog lekker dicht. 

Spanningen zijn voelbaar;  reikhalzend om weer te starten, of met enig zweet gepaard omwille van … de gescheiden ouders! Het feit dat je als ouders uit elkaar bent, zou geen extra hindernis mogen vormen voor de schoolkeuze en schoolloopbaan van jullie kind, maar in de praktijk is dat vaak wat anders. Want wat als jullie communicatie als ouders onderling mank loopt?  Van de keuze van het kaftpapier tot de boekentas. Van het soort balpen tot de juiste rekenmachine. 

Wat als woonplaatsen ver uit elkaar liggen en de schoolkeuze daardoor in het gedrang komt? Wat als verschillende visies niet op elkaar afgestemd geraken? Dan krijg je bovenop de gebruikelijke stress en veranderingen die bij een nieuw schooljaar komen kijken, ruis met extra spanningen, conflicten, onzekerheden en meer. Een context waardoor niet enkel jij maar vooral ook jullie kind er zonder twijfel onder lijdt. 

De positieve stress die hoort bij deze periode, krijgt dan een negatieve bijsmaak die vergaande gevolgen kan hebben voor de rest van het schooljaar…  of zelfs schoolloopbaan.

Denk bij elke stap aan je tiener! Jullie kind moet elke dag op de schoolbanken zitten, liefst met aandacht en focus die dreigt verloren te gaan bij conflicten tussen de ouders. Jullie kind moet elke dag de weg afleggen van zijn of haar verschillende milieus tot aan de school, niet enkel vanuit jouw adres of dat van de andere. (tenzij je birdnest of nooit wisselt.)

Net zoals jij als gescheiden ouder daarin je weg vindt, geldt dat voor de kinderen ook. Maar hoe kan je de negatieve gevolgen beperken? Aanpakken? Oplossen? 

1. Schoolkeuze

Wat met de school… is dat dezelfde als vorig jaar? Héhé, dat is makkelijk, scheelt alweer een hoop extra gedoe of zenuwen. Zijn jullie net uit elkaar en moet er daarom een nieuwe school gekozen worden? Gaat jullie tiener naar het eerste middelbaar? Dan komen er nog extra nieuwigheden bovenop de gangbare stress om alles weer op rolletjes te krijgen. Denk maar aan het gerief bij de wissel alleen al, niet langer een boekentas en persoonlijke spullen,  nu komen er ook nog cursussen bij.

Doorgaans is de keuze reeds gemaakt en jullie kind ingeschreven. Maar er zijn meerdere uitzonderingen, dankzij het aanmeldsystemen komen er plots nog plekjes vrij die in juli bezet leken, of misschien is jullie situatie zo complex dat jullie er tot op heden niet eens zijn uitgeraakt. Hoe dan ook, de schoolkeuze is belangrijk voor het welzijn van ieder kind.

• Zorg voor een open communicatie;  Bespreek je voorkeuren, zorgen en verwachtingen met je ex-partner. Probeer een open en eerlijke dialoog te voeren, waarbij je de behoeften en belangen van je tiener centraal stelt.
• Focus op de beste optie voor je tiener in plaats van persoonlijke voorkeuren of gevoelens over je ex-partner. Een neutrale houding kan helpen om de gesprekken constructief te houden. Lukt dit niet onderling, zoek dan een bemiddelaar die jullie kan helpen om een constructief gesprek te voeren. 
• Luister naar je tiener en vraag naar zijn/haar voorkeuren. Het bezoek aan de scholen is normaal al achter de rug, maar in uitzonderlijke gevallen kan het zijn dat je nu nog naarstig op zoek bent. 
• Kies voor een school die vlot bereikbaar is vanuit beide milieus/woonadressen van jullie kind.
• Bekijk de schoolkeuze niet als onveranderlijk, maar wat het beste is NU op dit moment. Valt het niet mee, kan je nog altijd veranderen. (zonder elk jaar te wisselen van school, continuïteit is vanzelfsprekend belangrijk!) 
• Sta je niet achter de schoolkeuze van jullie kind? Probeer dan toch zo veel mogelijk open te staan en je kind te steunen! Zeker in de middelbare school haken tieners sowieso al makkelijker af. Een extra positieve stimulans is vaak noodzakelijk. Yes you can. 

Is het niet gelukt om er als ouder samen uit te geraken? Lukt het ook niet met een bemiddelaar? Dan ligt de keuze in de handen van een rechter. Dit kan stress en onzekerheden, twijfel en onrust bezorgen enerzijds maar neutraliteit en de beslissing rust geven anderzijds.

Zit je in een zeer complexe scheiding en verandert jullie kind in elk milieu ook van mening? Schakel dan een hulpverlener in om te kijken wat er onder dit coping- of kameleongedrag schuilt. Schakel hulp in om dit helder te krijgen en hou je focus op de toekomst en realiteit van jullie kind. Maak het niet complexer dan nodig. Kies voor een realistische optie of compromis. 

2. Schoolmateriaal 

Goed, je ex houdt van auto’s op het kaftpapier, en jij wilt het in een effen kleur. Je ex kan gewoon niet zo mooi kaften als jij, maar ze deed het toch. Lukt het om je ergernissen aan de kant te zetten? Doen! Niemand heeft wat aan commentaar dat de andere dat niet goed gedaan heeft of een slechte smaak heeft. Je tiener kiest best zelf, dan kan je dit puntje alvast loslaten. 

In de middelbare school wordt er voornamelijk gewerkt met cursussen die, als ze niet op school bewaard worden, deel per deel verhuizen tussen thuis en school. De volledige cursus blijft dus thuis. Maar waar is ‘thuis’ voor je tiener die twee thuizen heeft?  Lukt het om daarin overeen te komen? Of wil je als ouder controle en steeds alles over en weer verhuizen, wekelijks? 

‘Mijn vader wil wekelijks al mijn cursussen mee over en weer. Mijn moeder vindt dat een hoop gedoe en rompslomp. Ik wil geen zever tussen mijn ouders. Zeker niet om mijn cursussen. Ik heb moeder gevraagd om dit gewoon te doen. Zonder meer, omdat ik het vraag. Ze heeft mijn mening gerespecteerd en doet het nu toch, omdat ik het haar gevraagd heb. Ik vind het fijn dat ze mijn mening respecteert en dit alvast geen ruziepunt meer is.’ ⭑ Simon, 14 jaar 

Is een locker dan een optie? Niet in elke school, maar het bestaat. Check dit begin september. Deze optie zorgt ervoor dat de verantwoordelijkheid bij jullie kind gelegd wordt om in orde te zijn op school. Zo kan er geen vingerwijzend spel komen dat het ‘aan de andere ouder’ lag dat het niet in orde was. 

Zorg ervoor dat basis schoolbenodigdheden zoals lege kaftjes, extra balpennen, papier …  in beide huizen aanwezig zijn. Wat doe je met het sportgerief? Is het een T shirt van de school? Of neem je dit ook dubbel? Je kan het zien als ‘geldverspilling’ of ‘slecht voor het milieu’ dat je spullen dubbel aankoopt, maar bij conflicten kan dit een groot verschil maken om rust te bieden. 

Bekijk in elke situatie opnieuw de prioriteit om jullie kind een schoolloopbaan te geven met zo min mogelijk extra hindernissen door de scheidingssituatie! Bij alles wat materieel of praktisch nodig is, moet je kijken of het in jullie situatie naadloos lukt om alles te wisselen. Als dit niet het geval is, koop je best extra dingen dubbel of maak je hier een heel strak schema of afsprakenplan voor, zo bespaar je heel wat extra conflicten of onnodige communicatie die stroef kan lopen. Maak dat je voor de schoolweek niet afhankelijk bent van de andere ouder, maar perfect zelf de periode kan overbruggen. 

Voor het schoolmateriaal moet je tiener zelf meer en meer zelfstandig leren om eigen verantwoordelijkheid te nemen. Ondersteun je kind erin. Maak eventueel lijstjes om wekelijks af te vinken. Een altijd bij hebben of wissellijst of dergelijke kan helpend zijn. (Ook voor jou) 

3. Wissel 

‘Wij wisselen op zondagavond. Op maandag op school raken vind ik extra moeilijk. Ik ben dan net thuis en moet alweer vertrekken. Ik heb niet het gevoel dat ik kan thuiskomen. Vaak voel ik me ziek op maandag. Volgens papa heeft dat allemaal en alleen maar te maken met het wisselmoment. Moeder wil niet weten van een ander moment. Ze vindt dat ze zelf die tijd nodig heeft voordat wij naar haar kunnen komen.’ ⭑ Mohammed, 14 jaar 

Wat is het beste wisselmoment? Hoe wissel je het gerief? Hoe gaat jullie kind naar school? Zelfstandig? En wat als je meerdere kinderen hebt? Bespreek ook dit punt samen met jullie kind. Vaak wordt er aan de schoolpoort gewisseld, maar staan beide ouders er dan? Is er een neutrale persoon die als buffer tussen beide kan? 

Als de school of de situatie nieuw is, stel dan een proefperiode op en bespreek dit met de andere ouder. Evalueer en kijk of het loopt. Stuur bij als dit niet het geval is. De wissel is voor een heel schooljaar en kan echt heel veel stress geven. Zorg dat je er als ouder alles aan doet deze te beperken. Een aanpassing vraagt het sowieso, maar de stress kan je tot het minimum herleiden, voor jezelf én je kind. Een oplossing die voor jou niet werkt, zal ook voor je kind niet werken. Hoor ook bij andere gescheiden ouders hoe zij dit oplossen.   

4. Wat mag dat kosten? 

Een scheiding kan extra financiële druk veroorzaken. Je hebt de schoolbonus die automatisch wordt bijgevoegd bij je groeipakket, en een studietoelage waar je mogelijk recht op hebt via het kindergeld. Helaas nemen deze middelen de spanning rond geld die er vaak is tussen gescheiden ouders niet steeds weg. 

Wie heeft er wat betaald? Speelt dat een rol? Is dat belangrijk voor jou of voor jullie kind? Is het steeds dezelfde ouder die betaalt? Dat kan pikken, maar denk aan jullie kind. Daar gaat het over. Probeer geld als middel te zien en zo veel mogelijk conflicten te vermijden of jullie kind er niet bij te betrekken. Problemen rond geldzaken delen, maakt de kans groot dat jullie kind schuldgevoel ontwikkelt of zorgen meeneemt die niet horen bij een tiener. 

Het is zinvol om de vraag te stellen wat het meeste oplevert; de strijd of de betaling voldoen. Natuurlijk moet je de mogelijkheden hebben om dit te doen. Zoek financiële ondersteuning als dat nodig is. Via de school zelf kan je concrete informatie inwinnen. 

‘Als mijn papa en zijn nieuwe vrouw moeilijk deden over geld, maakte mijn mama daar nooit een punt van. Ze nam nog liever een extra lening dan daarover ruzie te maken. Ik ben haar er nog altijd dankbaar voor.’ ⭑ Mara, 23 jaar

5. Communicatie 

Slechte communicatie tussen ouders kan leiden tot gemiste afspraken, vergeten deadlines en onvoldoende ondersteuning bij schoolactiviteiten. Laat die steun nu net onontbeerlijk zijn bij tieners, zeker op de middelbare school. Hou je focus op wat het beste is voor je tiener, laat persoonlijke conflicten tussen jullie als ex-partners er niet tussen sluipen. Schoolgaan vraagt zo vaak al genoeg voor hen. 

Als de communicatie echt niet lukt, hou deze dan zo zakelijk en neutraal als kan, communiceer via de school en zo veel als mogelijk met je kind zelf. Ook hier geldt dat je tiener groeit en meer en meer zelfstandigheid mét verantwoordelijkheden dient op te nemen. Je houdt vaak onbewust het conflict in stand door te blijven proberen daar waar het echt niet lukt. Ga van ‘probeer het nog een keer op dezelfde manier’ naar ‘probeer eens een manier die je nog niet hebt toegepast’. Accepteer als er iets niet werkt en verander je koers. Het is een zoektocht, een trial en error maar blijf in beweging, met als hoofddoel het gemak voor jullie kind. 

Onthoud dat voor je kind de schoolweken gewoon doorlopen. Bij jou of bij de andere, op school wordt er elke week het zelfde gevraagd van je kind. Is er een taak vergeten in de week van de andere ouder? Wees mild en geef ruimte dit in jouw week op nemen. Verlies je niet in een vingerwijzend spel dat het bij de andere had moeten gebeuren, bijvoorbeeld. 

‘Ik werk beter voor school bij mijn vader dan bij mijn moeder. Als ik een taak moet doen die niet klaar is geraakt in de periode bij mama en ik wil ze afwerken bij papa, krijg ik commentaar. Hij vindt niet dat hij als boeman moet dienen voor dingen die niet gelukt zijn voor school bij de andere.’⭑ Jaden, 13 jaar 

Lukt communicatie met de andere ouder? Plan dan regelmatige gesprekken of vergaderingen in om schoolzaken te bespreken en beslissingen te nemen. Dit kan helpen om misverstanden te voorkomen en de betrokkenheid voor jullie kind vergroten. Het is een belangrijke boodschap aan jullie kind dat jullie samen over de schoolzaken kunnen praten en overleggen!  Maak daarnaast gezamenlijk gebruik van online ouderportalen van de school om op de hoogte te blijven van cijfers, huiswerk en aankomende activiteiten.

‘Ik vind dat kinderen met gescheiden ouders recht moeten hebben op extra verlofdagen van de school. Weten ze op school wel hoe vermoeiend het soms is om te wisselen? Je andere ouder net te zien, thuis te komen en weer naar school te moeten gaan?’ ⭑ Juan, 12 jaar 

6. Buitenschoolse activiteiten 

De school is een neutrale omgeving voor jullie kind waar in combinatie met vrienden zorgen thuis kunnen blijven. Buitenschoolse activiteiten stimuleren dit extra. Het is voor jou fijn als je kind zich goed voelt op school en een vriendengroep uitbouwt om op terug te vallen. 

Zorg ook zelf dat je bij vrienden regelmatig terecht kan om stoom af te blazen en te ontspannen! 

Fijne start van het schooljaar gewenst! 

De getuigenissen in dit stuk komen uit EHBO-ouders uit elkaar, een gidsend woordenboek.