De risico’s van Snapchat: wat je als ouder moet weten

Verdwijnende berichten 

Berichten en foto’s verdwijnen na enkele seconden, wat kinderen een (vals) gevoel van veiligheid geeft. Anderen kunnen echter screenshots of schermopnames maken zonder dat je het merkt, ondanks de melding die Snapchat hiervoor geeft. Er bestaan namelijk apps en technieken om deze meldingen te omzeilen, waardoor niets echt verdwijnt. 

Zo heb je talloze verhalen van meisjes die denken dat ze bepaalde foto's enkel naar hun vriendje sturen, maar later ontdekken dat die foto gedeeld werd in andere chats. Het tijdelijke karakter moedigt soms ongepaste foto’s of video’s aan, inclusief naaktfoto’s (sexting), wat kan leiden tot chantage of ongewenste verspreiding. Praat met je kinderen over deze risico’s en maak duidelijke afspraken.

Vreemden toevoegen (Friend Requests) 

Jongeren voegen soms mensen toe die ze niet kennen, wat het risico op online grooming vergroot. Online grooming betekent dat volwassenen zich voordoen als leeftijdsgenoten om kinderen of jongeren te misbruiken. Steeds vaker maken mensen met slechte bedoelingen fake accounts met AI-gegenereerde foto’s van tieners of kinderen. Deze deepfakes worden gebruikt om kinderen te misleiden en hun vertrouwen te winnen, soms met de bedoeling om hen naaktfoto’s te ontfutselen.

Jongeren zijn vaak nonchalant hierin en nemen risico's uit schaamte of onzekerheid. Zo hebben ze soms vrienden op Snapchat met wie ze alles delen. Vaak zijn dat mensen die ze bijvoorbeeld op school al eens hebben gezien en die ze daarna hebben toegevoegd. In sommige gevallen hebben ze die mensen echter nog nooit gesproken op de speelplaats. Als ze elkaar dan voorbij wandelen op de speelplaats, spreken ze ook niet fysiek met elkaar en begroeten ze elkaar zelf nauwelijks. Jongeren in de eerste graad getuigen dan: “Op Snapchat zijn we beste vrienden, maar op school zeggen we amper hallo.” Zorg daarom voor open communicatie: wie voegen ze toe, met wie praten ze en waarom? 

Snapstreaks 

Snapstreaks (dagelijkse uitwisselingen van snaps) stimuleren jongeren om constant online te zijn. Ze moeten dagelijks een foto sturen om hun streak te behouden. Als ze een dag overslaan, wordt de teller terug op nul gezet, tenzij ze betalen om die streak te herstellen. Dit kan stress en conflicten veroorzaken, zeker als de smartphone vergeten of afgenomen wordt. Sommige jongeren geven zelfs hun wachtwoord aan hun vrienden om streaks te onderhouden als ze op vakantie zijn. Leg uit dat vriendschap niet afhangt van een teller.

Snapchat groepchats 

Grote groepchats kunnen leiden tot pesterijen. Vaak zijn er chats waar alle kinderen uit een bepaald jaar van het middelbaar lid van zijn. Een verkeerde kledingkeuze of uitspraak op school? Geviseerd in de groepchat. Cyberpesten komt hier ook vaak voor. 

Moedig als ouder je tiener aan om te praten over wat hij/zij meemaakt en om ongepaste inhoud te melden. Zo hoor ik steeds vaker verhalen van leerlingen in de eerste graad die pornografische content in groepen op Snapchat met elkaar delen. Vaak zijn niet alle jongeren hier tevreden mee, maar durven ze er niet over spreken met mama of papa, uit angst de app te verliezen. Ook zijn er meisjes in het basisonderwijs die getuigen dat ze soms aan groepchats worden toegevoegd waarna ze opeens dickpics te zien krijgen. Het is belangrijk om een open sfeer te creëren waarbij je tiener het gevoel heeft alles eerlijk te kunnen zeggen, zonder het risico te lopen om gestraft te worden.

Cyberpesten 

Pesten via Snapchat is moeilijk te bewijzen omdat berichten verdwijnen. Screenshots kunnen helpen, maar de afzender krijgt een melding. Het is belangrijk om je tiener te leren hoe hij/zij accounts kan blokkeren en rapporteren. Verzamel altijd bewijsmateriaal, film desnoods het scherm van je tiener met je eigen smartphone en neem contact op met de school of de politie als dat nodig is.

Spotlight 

Spotlight toont korte video’s, vergelijkbaar met TikTok. Deze video’s zijn verslavend en trekken kinderen aan. Helaas zien ook jonge kinderen soms seksuele content of advertenties naar sekssites. De hoeveelheid kinderen die tijdens mijn vormingen getuigen over ongepaste content op Snapchat is niet meer bij te houden. De aanwezige leerkrachten en directeur in de zaal vallen dan vaak van hun stoel, want als je een meisje van het vierde leerjaar hoort spreken over hoe ze mensen zag "neuken" op Snapchat, dan ben je wel even van je melk. Bespreek met je kinderen wat ze zien en geef aan dat ze altijd bij jou terechtkunnen.

MyAI 

MyAI is een chatbot binnen Snapchat die data verzamelt over het gedrag, de emoties en de gevoelens van kinderen. Het is een heel leuke tool en kinderen hebben het gevoel dat ze op veilige manier alles kunnen delen met die functie. Uiteraard is dit ook een nieuwe manier om extra data over gebruikers te kunnen verzamelen. Bespreek met je tiener welke info hij/zij wel of niet mag delen en bekijk samen hoe je privacy-instellingen aanpast.

Locatie delen op Snapchat 

De Snap Map toont de locatie van gebruikers in realtime. Dit kan gevaarlijk zijn als kinderen hun locatie onbedoeld delen met vreemden. De risico’s van deze functie zijn voor veel mensen direct duidelijk. Leer je tiener hoe hij/zij dit kan uitschakelen. 

Snapchat Story 

Een Snapchat Story bestaat uit foto’s en video’s die 24 uur zichtbaar blijven. Jongeren kunnen zien wie hun Story heeft bekeken. Je kan je wel voorstellen dat dit dan weer voor enorme druk zorgt. Niet alleen verwachten tieners dat hun vrienden en vriendinnen hun stories zeker bekijken voor die worden verwijderd, maar ze proberen ook om stories te posten die veel volk trekken en die iedereen leuk vindt. Dit zorgt dan weer voor druk bij de jongeren zelf. Bespreek samen wie hun vrienden zijn, wie toegang heeft tot hun Stories en wat ze daar posten.

Snapchat+ 

Snapchat+ is de betalende versie van Snapchat, maar biedt vooral cosmetische voordelen. Het maakt de app niet veiliger. Bespreek met je tiener of dit echt nodig is.

Snapchat is winstgericht en speelt in op de interesses van jongeren om hen zo lang mogelijk online te houden en reclame te tonen. Er is een minimumleeftijd van 13 jaar, maar ouderlijk toezicht en begeleiding blijven cruciaal. Zorg voor een open dialoog en duidelijke afspraken, zodat je tiener veilig kan omgaan met deze app.

Als je wil bijleren over hoe je de apps veilig kan maken en veilig kan houden, dan kan je hier altijd YouTube tutorials over opzoeken. Je hebt op YouTube over nagenoeg elke app die kinderen gebruiken verschillende filmpjes die niet enkel de gevaren van de apps uitleggen, maar ook uitleggen hoe je die veiliger kan maken. Voor je je kinderen toegang geeft tot een nieuwe app, is het altijd interessant om zelf eerst wat extra informatie op te zoeken over die app op YouTube.

Hier alvast een goede startvideo over Snapchat: