Waarom klinkt falen zo negatief? Omdat een tiener bij falen direct denkt dat hij niet goed genoeg is. Hij associeert het maken van fouten met wie hij is, met zijn identiteit. Hij neemt het dus automatisch persoonlijk. En zo beperkt een tiener zichzelf, want hij blokkeert en durft geen uitdagingen meer aan te gaan.
“Ik kan dat niet”
De angst voor falen of verkeerd antwoorden kan zo groot worden dat een tiener er zelfs niet aan begint, geen uitdagingen meer aandurft en helemaal bevriest. Men spreekt over tieners met een “vaste mindset”. Ze denken dat intelligentie vastligt en vermijden daarom uitdagingen. En zo beperken ze zichzelf.
Maar ondertussen weten we dat intelligentie ontwikkelbaar is. Door oefening en inzet worden er nieuwe verbindingen in de hersenen aangelegd (neuroplasticiteit) en worden de hersenen getraind. Dat is zichtbaar op een hersenscan. Door herhaalde oefeningen en leren past je brein zich dus aan.
Eenmaal een jongere dat begrijpt, kan hij een “groei-mindset “ ontwikkelen: hij begrijpt dat zijn capaciteiten kunnen ontwikkelen door inspanning en daar hoort het maken van fouten nu eenmaal bij.
Falen is uitgesteld succes!
Falen geeft eigenlijk informatie die aangeeft dat hij het anders moet aanpakken. Dat is de enige manier om bij te leren. Falen is feedback dat de manier waarop een tiener iets doet of probeert niet de juiste manier is. En zo leert hij telkens bij, telkens geraakt hij dichter bij het gewenste resultaat, bij het beoogde succes.
De enige fout die wel echt bestaat, is niet leren uit fouten! Een automatische reflex na het maken van een fout zou moeten zijn: “Wat heb ik nu geleerd?”
“Je kan het NOG niet”
Feedback van ouders kan heel stimulerend werken. Door het woordje “nog “ toe te voegen, geven ouders het gevoel dat ze er volledig op vertrouwen dat het wél gaat lukken, door genoeg oefening en inzet.
Focus op inzet
Als ouders hun focus leggen op de inzet van hun tiener of het gebruikte talent duidelijk benoemen dan zien we dat tieners een groei-mindset ontwikkelen en hoe langer hoe meer uitdagingen durven aangaan.
“Ik zie dat je goed volhoudt, je talent Doorzetter komt duidelijk naar boven”
“Je hebt ook de moeilijke oefeningen gemaakt, knap! Dat is door je talent Grenzen-verlegger.”
Als ouders echter de nadruk leggen op het resultaat (“je krijgt een nieuwe Iphone als je eindresultaat boven de 80 procent ligt”) dan ligt faalangst door een vaste mindset op de loer …
Ik merk in mijn praktijk bij een Mindshift-sessie dat jongeren langzaam kunnen evolueren van een vaste mindset naar een groei-mindset, door simpele trucjes. Maar ook door de ontwikkelbaarheid van de hersenen te begrijpen. Meestal grijp ik terug naar hun talenten, dus hun aangeboren talenten én hun succeservaringen, dat geeft hen een houvast.
Als ouders dan ook opletten om juiste feedback te geven, namelijk te focussen op de inzet van de tiener, dan smelt de faalangst als sneeuw voor de zon!
