Het ligt niet (alleen) aan de nostalgie: videogames de 90’s waren écht beter voor ons brein dan nu!

11/12/2025

Door Mamabaas

Als ouder probeer je een beetje mee te zijn met de wereld van je kinderen, en dat betekent vandaag: games, skins, battle passes en andere mysterieuze termen die je vroeger nooit nodig had om Mario’s sprongetjes te begrijpen. Terwijl onze kinderen digitaal door hun dagen zoeven, vragen veel ouders zich stilletjes af: Is dit nu allemaal wel zo gezond?

Als je zelf in de jaren 90 bent opgegroeid, dan voel je het waarschijnlijk meteen: dat kleine sprongetje in je hart wanneer iemand Rainbow Road zegt. Of de pure magie van Pokémon Red, toen je nog geen YouTube-tutorials had en dus écht zelf moest ontdekken hoe je verder kwam. Je had spelcartridges zo dik als een boterhamdoos, je spel eindigde met een aftiteling (stel je voor!) en als je vastzat, tja… dan moest je gewoon beter worden. Of opnieuw beginnen. Zucht.

Fast-forward naar nu: onze kinderen jongleren met Fortnite battle passes, vragen Robux alsof het zakgeld-lucht is, en krijgen de hele dag meldingen binnen om vooral dat ene evenement niet te missen. 

En dat verschil is niet alleen technisch. Het heeft ook effect op hoe kinderbreinen werken, groeien en omgaan met uitdaging en beloning.

‘Echte’ voldoening vs. junkfood-dopamine

Veronica Lichtenstein, psychotherapeut en ex-leerkracht, herinnert zich nog perfect hoe het voelde om een 90’s game uit te spelen. Van die echte, diepe, trotse voldoening: ‘Je had patronen uit je hoofd geleerd, levels doorworsteld, en dan… kwamen die eindcredits. Zalig! Het voelde alsof je écht iets bereikt had.’

In moderne games werkt het vaak omgekeerd. Ze lijken gratis, maar zijn eigenlijk gebouwd rond microtransacties: €5 voor een skin, €10 om het grinden te verkorten… je kent het wel.
En dat is geen toeval. Die systemen zijn tot in de puntjes gemaakt om nét genoeg frustratie te creëren zodat betalen als de logische oplossing voelt. Veel games volgen zelfs alles wat spelers doen en sturen dan ‘toevallig op het juiste moment’ speciale aanbiedingen.

Volgens Lichtenstein zorgt dat voor een soort junkfood-dopamine: kleine, snelle shotjes plezier die meteen weer verdwijnen. Kinderen raken zo gewend aan constante prikkels, in plaats van het trage, trotse gevoel van iets écht beheersen, zoals veel 90’s kids dat nog kenden.

Van puzzelen naar… Google

Nog iets dat volgens Lichtenstein verloren is gegaan?  Probleemoplossend denken.
In de 90’s, als je vastzat, moest je creatief worden:

de handleiding erbij nemen,
een vriend bellen, 
of gewoon 34 keer falen tot het lukte.

Vandaag? Tik-tok-tik: ‘Oplossing level 12 hoe doen??’ — en Google doet de rest.
Zelfs games zijn veel gidsender geworden: waar Pokémon Red je na één mini-tutorial meteen de wildernis instuurde, slepen recentere titels zoals Pokémon Sun & Moon je door een kwart spel aan uitleg en houden ze onderweg netjes je handje vast.

Hoe games vroeger hielpen grenzen te bewaken

Therapeute Melissa Gallagher bekijkt het vanuit een ander perspectief: 90’s games waren begrensde ervaringen. Ze hadden duidelijke begin- en eindpunten, natuurlijke pauzes, en — heel belangrijk — je speelde vaak samen, in het echt. Je lachte, kibbelde, wisselde controllers door, en daarna ging je… buiten spelen. Of iets anders doen. Er was geen eindeloze feed, geen ranglijst die je zelfbeeld onderuit haalde, geen constante druk om ‘bij te blijven’.

Tegenwoordig worden die grenzen juist afgebroken. Rankings, streaks, events die je niet mag missen… Volgens Gallagher creëert het een soort voortdurende mentale ruis. Kinderen voelen druk, slapen slechter, en vergelijken zichzelf voortdurend.

Fun vs. vasthouden

Games uit de 90’s waren ontworpen om leuk te zijn en uitgespeeld te worden. 
Games van nu zijn ontworpen om spelers zo lang mogelijk vast te houden — en om geld op te brengen.
En dat is een verschil dat ouders echt mogen kennen, zegt Gallagher.

De essentie?

Zoals Lichtenstein het mooi samenvat:

‘Games uit de jaren 90 daagden je vaardigheden uit. Games van vandaag testen vooral je psychologische weerstand.’
Veel games zijn gebouwd om je kind te volgen, te sturen en — tja — verslaafd te maken.