Ouderverstoting of -onthechting: als je tiener (tijdelijk) afstand neemt

Contactbreuk

'Mama heeft kort na mijn geboorte ruzie gemaakt met haar moeder. Sindsdien ziet mama haar eigen moeder niet meer. Vorig jaar heb ik post gekregen van mijn oma. Om contact met elkaar op te nemen. Mama vindt het niet fijn, maar vindt dat ik er recht op heb. We zien elkaar nu, oma en ik. Bij de eerste afspraak hebben we meteen regels vastgelegd. Ik speel geen postbode tussen mama en oma. Ze vinden het allebei oké en ik ben blij dat ik weer een oma heb.’
⭑ Briek, 15 jaar

Contact gaat verder dan elkaar zien. Het kan verbaal zijn, via chat, brief…  Maar wat als er verminderd contact is tussen jou en je tiener? Of je tiener en de andere ouder? Of jij met jouw ouder? Je tiener met de grootouder? 

Wanneer je kind op een dag niet meer naar je toe komt, niet meer reageert, of zelfs het contact helemaal verbreekt, spreek je over contactbreuk of ouderverstoting, al is het woord “onthechting” misschien beter op zijn plaats. 

Het komt veel voor na een scheiding. Volgens klinisch orthopedagoog en bemiddelaar Ute Coudyser die als gast te horen was in De wereld van Sofie over dit onderwerp, wel 1/10 (met de nuance dat het getal niet nauwkeurig is).  Het effect op de ouders én de kinderen is enorm, het verdriet is diep, en het gemis is onmetelijk. 

Is het mogelijk om de oorzaak te achterhalen? Kan je het contact herstellen? Hoe dan?  Of minstens … hoe kan je daarmee omgaan? 

“ Ouderverstoting is vaak een beweging van het kind dat zich naar twee kanten voelt getrokken in een scheiding”

cfr. De Wereld van Sofie d.d. 24.04.’25

Je zit aan tafel, maar zijn stoel blijft leeg. Je stuurt een appje, maar ze reageert niet. Misschien heb je het zelf meegemaakt: je tiener wil (even) geen contact. Met jou. De ouder. Dat raakt. Die stilte kan voelen als afwijzing, onbegrip, falen als ouder of zelfs als verraad.

In deze storm van emoties komt al snel de term ouderverstoting voorbij. Een woord dat stevig binnenkomt. Maar …  niet alles wat lijkt op ouderverstoting ís dat ook. Soms is het geen opzet, geen bewuste keuze van je kind. Soms is het een ingewikkelde uiting van een innerlijk conflict. Ook is het mogelijk tijdelijk! 

‘Mama en ik hebben elkaar 8 jaar niet gezien. Ik bleef die periode zonder contact met mama bij papa. Door de rechtbank zien we elkaar weer, na een periode van contactherstel. Het lijkt alsof we elkaar niet meer kennen nu. Ik heb het gevoel dat het contact tussen ons heel kwetsbaar is. We moeten allebei erg zoeken naar de plek tegenover elkaar. Het voelt zo fragiel, zo breekbaar. Het is gek, alsof we soms vreemden zijn voor elkaar en een verbinding voelen door gedeeld verdriet.’
⭑ Sanne, 21 jaar

De beweging van je kind

Tieners zitten in een kwetsbare en vaak verwarrende fase. Ze zoeken wie ze zijn – niet alleen als kind van jou, maar ook als losstaande persoon. En die zoektocht kan botsen met de dynamiek na een scheiding. Als ze kiezen voor afstand, is dat vaak niet omdat ze je willen straffen, maar omdat ze ruimte nodig hebben.  Of omdat er iets speelt dat ze nog niet onder woorden kunnen brengen.

Wat helpt is  (proberen te ) kijken wáár die beweging vandaan komt, zonder meteen te oordelen. Zonder er direct een etiket op te plakken.

Het is een complex proces met veel lagen. Het is zelden zwart-wit. Wat wél duidelijk is; het is pijnlijk voor alle betrokkenen en het vraagt iets anders dan controle of ‘gelijk willen krijgen’.

De invloed van de andere ouder

Soms komt die afstand niet helemaal van je kind zelf. Soms speelt er iets aan de andere kant. Kleine opmerkingen van de andere ouder, twijfels die gevoed worden, of simpelweg het ontbreken van stimulans om het contact in stand te houden. In ernstigere gevallen is er sprake van manipulatie, waarbij het kind bewust of onbewust wordt aangemoedigd om zich af te keren van jou.

‘Ik mocht nooit contact opnemen met mama als ik bij papa was. Papa was dan bang dat we iets zouden zeggen of schrijven dat in zijn nadeel was en dat mama dat later tegen hem zou gebruiken. Eén keer heb ik stiekem een mail naar mama gestuurd. Als straf mocht ik twee dagen niet op mijn computer.’
⭑ Jochen, 13 jaar

Dat is pijnlijk. En frustrerend. Want je ziet je kind veranderen en je weet dat dit niet alleen uit henzelf komt.  Maar pas op dat je die frustratie niet bij je kind neerlegt. Als je zegt: 'Je bent helemaal gehersenspoeld door je vader/moeder,' trek je het kind in een loyaliteitsstrijd waar niemand bij wint. Je kind móét geen kant kiezen. Laat dat duidelijk zijn.

Wat doet het met een ouder?

Voor de ouder die wordt afgewezen, voelt contactbreuk vaak als een verlies dat zo diep gaat, dat het bijna onverdraaglijk is. Je ziet je kind van ver opgroeien en je voelt je volledig buitengesloten van zijn/haar leven. De pijn is dat je hem/haar niets kunt geven of doen, en dat je voor je gevoel niet gezien wordt. De frustratie en het verdriet maken zich meester van je, maar vaak zit er ook een diepe schaamte. 'Heb ik iets fout gedaan?'

Het is moeilijk om met anderen te praten, want het is zo zwaar om een ander te laten weten dat je kind niet met jou wil praten of je wilt zien. Het gaat niet alleen om het verlies van contact, maar ook om het gevoel van falen als ouder. De tijd lijkt stil te staan, terwijl je het gevoel hebt dat de rest van de wereld doorgaat.

Als kind ben je ontzettend loyaal  

Tieners zijn diep loyaal – vaak dieper dan je denkt. Zelfs als ze boos op een ouder zijn, zelfs als er dingen gezegd worden die pijn doen. Hun gedrag kan soms een echo zijn van wat ze horen of voelen in de andere omgeving. Niet om jou expres pijn te doen maar omdat ze houvast zoeken, rust of erkenning.

Probeer je in de plaats van je kind te stellen, probeer uit te zoeken of stil te staan bij: 

• Wat maakt dat mijn kind zich afkeert?
• Wat gebeurt er in hun binnenwereld?
• Wat heeft mijn kind nu nodig om weer zelf te mogen/kunnen  kiezen/voelen?

Niet om je gelijk te halen maar om te kijken wat het gedrag van jouw kind je brengt. Wat er speelt of mogelijk kan spelen.  Jouw reactie doet ertoe; Wat je doet — of juist níet doet — is bepalend voor hoe veilig het contact weer kan groeien.

Misschien komt je kind, na weken of maanden afstand, voorzichtig terug. Wat dan? Laat je kind niet de schuld dragen van jouw verdriet met vragen als: Weet je wel wat je mij hebt aangedaan? Besef je niet hoe hard ik jou gemist heb? Zie je me dan niet meer graag? Zie je de andere ouder liever? Ik kon dat echt niet aan… Doe dat nooit meer! 

Wees aanwezig en laat jouw kind zich welkom voelen zonder meer. Zonder afkeurend oordeel voor wat hij/zij jou heeft aangedaan. Je hebt recht op je pijn — maar verwerk die bij iemand anders, niet bij je kind.

Het innerlijk kind in jou

Als je kind je afwijst, kan het voelen alsof jij (net als vroeger) weer buitengesloten wordt. Niet gezien. Niet gekozen. Dat is je innerlijk kind dat spreekt. Dat kind in jou dat misschien al veel langer hunkert naar erkenning, of bang is om verlaten te worden. Wees mild voor dat deel in jezelf. Geef het aandacht. Troost het. Maar vraag niet aan je tiener om díe wond te helen. Dat is niet hun taak… 

‘Op een dag had ik – voor de zoveelste keer – ruzie met mama. Ze was het zat en heeft mijn zak gemaakt en me afgezet bij mijn papa. Hij was niet thuis op dat moment. Toch is mijn moeder doorgereden. Sinds die dag ben ik bij papa blijven wonen. Ik voelde me waardeloos tegenover mama. Alsof ik nooit iets goed voor haar kon doen en ze duidelijk van me af wou. Het is nu 7 jaar geleden dat ik haar zag. Mijn oma ben ik wel steeds blijven zien. Ze was er steeds voor mij, zonder oordeel.’
⭑ Mina, 19 jaar

Als jij jullie kind voltijds hebt

Ben jij de ouder waar je kind woont nadat het het contact met de andere ouder heeft verbroken? Dan rust er iets groots op jouw schouders: help je kind om niet te blijven hangen in afwijzing. Dat begint bij erkenning. Als je kind uit dat het niet (meer) naar de andere ouder wil, toon dan begrip zonder een streep te trekken onder het contact. Open ruimte, kijk of je kan ontdekken waarom het zo is, wat er onder schuilt. Kijk of je samen kan bekijken hoe het wél terug zou lukken. Wat een oplossing zou kunnen zijn. Wat je kind nodig heeft om zich veilig en geborgen te voelen om het contact wél aan te gaan. 

Laat voelen dat je kind gehoord wordt! De gevoelens van haar/hem/hen er wél toe doen en erover mag gepraat worden. Zelfs als je het gedrag van de andere ouder moeilijk vindt, wees voorzichtig met je woorden. Begrip tonen is belangrijk voor de veiligheid van jullie kind en om rust te bieden, maar doe dit zoveel als kan zonder oordeel. 

Geef je kind de ruimte om contact te zoeken met de andere ouder en steun hem/haar erin.  Je kind verdient de vrijheid om van jullie allebei te houden. Ook als dat ingewikkeld is. Ook als het tijd nodig heeft. 

Je kind is veerkrachtig en leert zelf gaandeweg omgaan met moeilijkere ouderschapsvormen- en situaties. Wanneer er een contactbreuk is omwille van onveilige situaties voor je kind door bepaalde duidelijke problematieken, is een hulpverlener minstens op zijn plaats om dit te ondersteunen en aan te gaan richting juiste begeleiding en hulp. 

‘Ik ken mijn vader niet. Hij is na mijn geboorte vertrokken en nooit meer teruggekeerd. Mijn zus heeft amper een herinnering aan hem. We wonen in een kangoeroewoning met mijn oma en mama. Ik vraag me soms af hoe mijn vader was. Sympathiek vast niet, anders laat je geen moeder achter als ze net een nieuw kind kreeg. Mijn moeder kan er ook niks positiefs over vertellen.’
⭑ Yannick, 14 jaar

‘Mijn vader is weggegaan toen ik twee jaar was. Mijn moeder vertelde niet veel, maar sprak wel altijd positief over mijn vader. Hier ben ik achteraf erg blij en dankbaar om. Toen ik twaalf was, zag ik hem voor het eerst terug, dat was natuurlijk heel spannend en raar. Nu hebben we nog af en toe contact.’
⭑ Hanne, 27 jaar

Hoe reageert de buitenwereld: onbegrip en ongemak of troostend? 

Naast het verdriet van de ouder, speelt de omgeving een rol in het versterken van de pijn of een baken van troost en rust te zijn als hoop en anker om de pijn mee te dragen. Veel mensen weten niet hoe ze moeten reageren als een ouder vertelt dat het contact met hun kind verbroken is. Vrienden die liever de andere kant op kijken, uit angst om het verkeerde te zeggen. Familieleden die proberen te helpen, maar geen idee hebben hoe ze het verdriet kunnen verzachten.

De maatschappij heeft vaak een oordeel klaar: "Wat heb je verkeerd gedaan?" Of “Er moet toch iets zijn gebeurd, anders zou het kind niet zo reageren.” Deze vooroordelen maken het moeilijk om steun te vinden.

Toch is het belangrijk om te beseffen dat de pijn van een ouder die contact verliest met zijn of haar kind, net zo echt is als andere vormen van verlies. Er is geen pasklare oplossing, maar erkenning van het verdriet is al een belangrijke stap.

Wat je wél kan doen als buitenstaander…

Als je iemand kent die te maken heeft met contactbreuk, kun je veel doen om steun te bieden. In plaats van weg te kijken of te oordelen, kun je simpelweg laten weten dat je er bent. Een luisterend oor bieden, zonder meteen oplossingen aan te dragen, kan al veel betekenen.

• Vraag hoe het echt gaat, ook als je weet dat het moeilijk is om het te delen.
• Erken het verdriet, zonder oordeel.
• Laat de ouder weten dat je aan hen denkt, ook als je je niet weet in te leven in hun situatie.

Een klein gebaar van begrip en steun kan een wereld van verschil maken.

Hoop, zonder clichés

Contactbreuk hoeft niet permanent te zijn. Soms komt het contact terug, soms niet. Maar het belangrijkste is dat je als ouder(s) blijft geloven in de mogelijkheid van herstel. Het is een lang proces en vraagt veel geduld, maar de mogelijkheid tot verandering blijft altijd bestaan.

Kijk wat je zelf kan doen, met eigen innerlijk werk, bewustzijn. Blijf de deur open houden, stuur die kaart, geef een klein teken van liefde — zonder de grenzen te schenden van je kind dat afstand vraagt. Hou een dagboek bij, schrijf een stapel brieven voor jezelf en vooral, zorg goed voor jezelf!! 

‘Het contact met mama ben ik aan het herstellen. Al een hele tijd want het is erg moeilijk. Na een breuk van enkele jaren ondernemen we voorzichtig pogingen om af te spreken. Een weekend weg als citytrip. Een mama-dochter momentje (ik ben de oudste). Een weekend naar NY! Papa zegt dat ik mag gaan als ik dat per se wil maar niet moet gaan. De week voor het vertrek klaagt hij over rugpijn en zich niet lekker voelen en de zorg voor mijn twee andere zussen. Hij vraagt zich luidop af of dat wel gaat lukken. Ik vertrek met gemengde gevoelens naar NY. Ik geniet, en voel me tegelijkertijd slecht tegenover papa, die daar thuis zit met twee zussen en rugpijn. Na het weekend spreekt hij voor 3 volle weken niet tegen mij. Omdat ik met mama ben weggeweest. Zo is het telkens. Als ik kies voor mama, word ik een lange periode afgestraft. Dat was makkelijker de periode dat ik mama niet zag. Ik voelde dan wel pijn en miste haar, maar dat verbeterde na een poos. Nu doet het na elk contact zeer. Heel diep verdriet.’
⭑ Riet, 19 jaar

En goed voor jezelf zorgen, hoef je niet alleen te doen! 

Of je nu de ouder bent die gemist wordt, of degene bij wie je kind woont, het vraagt moed. Volwassen moed. Blijf zien dat je kind in beweging is. En dat het ook voor hen verwarrend, spannend, pijnlijk kan zijn. Gun ze hun proces, zonder schuld.

Zorg voor jezelf, zonder het bij hen te leggen. Blijf beschikbaar — niet voor controle, maar voor verbinding. En als je het even niet weet; blijf ademen zonder paniek, vraag steun, wees zacht. Je hoeft dit niet allemaal alleen te dragen.

Misschien lukt het je niet om het gesprek weer op gang te krijgen. Misschien weet je gewoon even niet hoe verder. Dan is het oké om hulp in te schakelen. Professionals die thuis zijn in contactherstel, ouder-kindbemiddeling of systemisch werken, kunnen veel betekenen. Niet om schuldigen aan te wijzen, maar om ruimte te maken voor emoties, verhalen, voor veiligheid.

Dat kan in de vorm van:

• een ouder-kind traject
• een gesprek met een scheidingscoach of gezinstherapeut
• systemische begeleiding rond loyaliteit en verbinding
• parallel ouderschapsondersteuning
• een hulpverlener waar jij jou veilig voelt en gehoord

Zo krijgt niet alleen het kind hulp om weer vrij te mogen bewegen, maar krijg jij óók steun om stevig te blijven staan — ook als het stormt. Herstel begint vaak niet bij het kind, maar bij de volwassene die kiest om anders te kijken.

‘Mijn ma heeft geen contact meer met haar pa. Wij zien haar pa, onze opa, wel nog. Hij geeft ons soms een cadeau en zegt dan dat we dat niet aan ma mogen zeggen dat hij het betaald heeft. Dat vinden Jo en ik knap lastig!’
⭑ Nick, 17 jaar

De getuigenissen komen uit het boek ‘EHBO, ouders uit elkaar, een gidsend woordenboek’ van Marijke Umans.